فراغت در شهر؛ بررسی موردی گذران اوقات فراغت در مجموعه ائل گؤلی شهر تبریز با تأکید بر پیک نیک شبانه

فراغت یکی از مهمترین شاخه های مطالعات انسان شناسی است. فراغت بخش مهمی از زندگی روزمره ی افراد را تشکیل می دهد. نظر به تنوع روزافزون فعالیت های فراغتی در شهر، انسان ها برای گذران اوقات فراغت خویش دست به انتخاب می زنند.این انتخاب آزادانه صورت نمی گیرد بلکه تابع عواملی است. سن، جنس ، طبقه ی اجتماعی و سلیقه ی فردی مهمترین عوامل دخیل درگزینش یک فعالیت فراغتی هستند. تلاش برای ایجاد سازگاری میان خواست های افراد و امکانات و شرایط موجود، به پیدایش صورتهای جدید از فعالیت های اوقات فراغت یا تحول صورت های پیشین منجر می شود.
پیک نیک یک شیوه ی گذران اوقات فراغت خانوادگی است که سابقه ی طولانی در ایران دارد. با تغییر شکل زندگی در شهرهای مدرن عادات گذران فراغت نیز دگرگون شده است. مقایسه میان نتایج تحقیقات اخیر با آثار مکتوب برجای مانده و حافظه ی تاریخی انسان ها نشان می دهد که پیک نیک اولاً در حال گذار از یک رفتار روزانه به یک رفتار شبانه است. ثانیاً مکان پیک نیک از خارج شهر به داخل شهرها منتقل شده است. پیک نیک حالتی از جشن های مدرن به خود گرفته است. پژوهش حاضر به روش میدانی و با به کارگیری ابزارهای مشاهده و مصاحبه، به تغییر زمان پیک نیک توجه دارد و پیک نیک شبانه در مجموعه ی تفریحی ائل گؤلی تبریز را بررسی می نماید.
ویژگی خانوادگی بودن پیک نیک و لزوم انتخاب وقت آزاد مشترک میان اعضای گروه خویشاوندی ، افزایش احساس امنیت در نتیجه ی روشنایی فضای شبانه و سهولت حمل و نقل به دلیل رشد فناوری، قرار داشتن مجموعه ی ائل گؤلی در داخل شهر، افزایش امکانات تفریحی و رفاهی در آن ، در کنار هیجان طلبی و کاهش کنترل اجتماعی در شب و رغبت افراد به کسب تجربه های جدید، مهم ترین دلایل روی آوردن افراد به پیک نیک شبانه در ائل گؤلی است.
آب، سرسبزی ، نور، زمین مناسب، امکانات بهداشتی، امکانات بازی و سرگرمی و تجانس با افرادی از گروه اجتماعی مشابه عناصر مورد توجه در پیک نیک ایرانی است که در پیک نیک شبانه نیز به چشم می خورد.

واژگان کلیدی: اوقات فراغت، سبک زندگی، پیک نیک، پیک نیک شبانه، ائل گؤلی، تبریز

پایان نامه جهت اخذ مدرک کارشناسی انسان شناسی، استاد راهنما: دکتر ناصر فکوهی، بهار ۱۳۸۹
دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی