پارادوکس اولبرس (چرا شب سیاه است؟)

در این مطلب از نواندیشان که توسط سید محمد ظهوریان پردل ارسال شده است به بررسی نظریه پارادوکس اولبرس می پردازد و به این سوال پاسخ می دهد که چرا شب سیاه است؟

این سوال، سوالی که بیشتر بچه ها می پرسند و معمولا جوابی که ما برایش می گوییم این است که چون بعد از آسمان فضاست و فضا هم سیاه است.

ما در منظومه شمسی بیش از هزاران سیاره داریم. پس چرا نور این سیاره ها به ما نمی رسند و آسمان شب را روشن نمی کنند؟ شاید برایتان جالب باشد اگر این سیاره ها نورشان به ما می رسید امکان حیات روی کره زمین امکان پذیر نبود، این منجر به نظریه ای به نام نظریه اولبرس شد (پارادوکس اولبرس این سوال را مطرح می کرد که چرا اسمان شب سیاه است. ستارشناسان از جمله یوهان کپلر دریافتند که اگر جهان بدون انتها باشد انگاه به هر طرف که نگاه کنید نور ناشی از بی نهایت به چشم شما می رسد) که می گفت اگر جهان بی نهایت باشد پس باید بی نهایت تا هم ستاره وجود داشته باشد و نور انها به ما برسد و اسمان شب سیاه نباشد! برای این سوال جواب های متعددی داده می شود، که می توان به این موارد اشاره کرد:

ابر های غبار

می توان تصور کرد که نور ستارگان در بین راه به وسیله ابر های غبار جذب می شود این راه حلی بود که هاینریش ویلهلم اولبرس (نام) اینگونه نوشت : جای خوشبختی است که زمین ما نور ستارگان را از تمام نقاط گنبد اسمان دریافت نمی کند، به خاطر اینکه در ان صورت با چنان گرمای غیر قابل تصوری روبرو می شدیم که باعث نابودی و بوجود نیامدن حیات در سیارمون می شد (دمای زمین در ان صورت 90000 برابر الان می شد)، برای اینکه زمین به کوره داغی تبدیل نشود اولبرس (نام) خود، راه حلی بیان کرد که می گفت احتمالا باید ابرهایی از غبار این گرما و نور را جذب کنند.

ولی ابر های غبار هم نمی توانست جواب درست به این معما یا پارادوکس باشد، زیرا اینقدر ستاره وجود دارد که در طول زمان این ابرهای غبار باید نور تعدادی بسیار ستاره را جذب کرده باشد و در نهایت باید همانند سطح یک ستاره بدرخشند، بنابراین حتی اگر ابرهای غبار هم باشد آسمان شب باید بدرخشد.

نرسیدن نور به ما

همچنین می توان ادعا کرد که هرچه ستاره ای دورتر باشد کم نور تر است، این درست است، ولی نمی تواند پاسخ صحیح باشد. اگر به سطحی از اسمان شب بنگریم ، ستارگان بسیار دور واقعا کم نور دیده می شوند، اگر نور ستارگان با مجذور فاصله کاهش یابد در عوض تعداد ستارگان با مجذور فاصله افزایش می یابد (در واقع منظورم اینه که منظومه شمسی اونقدر ستاره داره که حتی اگر در راه مقداری از نور ان کاسته شود همون نور کم هم کافی است) پس این هم نمی تواند جوال سوال باشد ولی واقعا جواب این سوال چیست؟

پارادوکس اولبرس

ولی حالا واقعا جواب چیست؟ قبل از اینکه جواب را بگویم، می خواهم راجع به نور برایتان بگویم. به تصویر زیر نگاه کنید، فاصله زمین تا خورشید 150000000 کیلومتر است. نور برای رسیدن به زمین با سرعت خود نیاز دارد که 8 دقیقه را طی کند، یعنی وقتی که ما به خورشید نگاه می کنیم در واقع داریم به قدیم خورشید نگاه می کنیم، این یعنی خورشید 8 دقیقه و 20 ثانیه برای ما دیر تر طلوع و 8.20 دقیقه دیرتر غروب می کند. من خودم وقتی این را فهمیدم با خودم گفتم سرعت نور چقدر کم است ( در صورتی که سرعت نور بیشترین سرعتی است که کشف شده).

باعث شگفتی است که نویسنده امریکایی داستان های معمایی، ادگارد الن پو نخستین کسی بود که این پارادوکس یا معما را حل کرد. او که علاقه بسیاری به نجوم داشت قبل از مرگ، بسیاری از مشاهداتش را در شعری نوشت که اوکا نیز نام داشت :

ستارگان بی پایان، یعنی فروغ یکنواخت زمینه اسمان مانند روشنی فضا تهی در جهات فراوان دهد این پاسخ را ژرفای جهان، نرسیده نوری از ان به ما

این بهترین فرضیه ای است که ما داریم، و ما فکر می کنیم چشمه نور آنها دور است که هنوز نوری از آنها به ما نرسیده است. در حقیقت این نظریه برای این بیان نشد که بگویند چرا نور شب به ما نمی رسد و برای این بود که به ما بگوید ایا جهان انتهایی دارد یا نامتناهی است؟ شما چی فکر می کنید؟

ما نمی توانیم مشکلات را با همان تفکری که مشکل را ایجاد کرده حل کنی (البرت انیشتین)

فرستنده: سید محمد ظهوریان پردل