جستجو در تالارهای گفتگو

مهندسي راه‌آهن هدف : مهندسي جريه راه‌آهن اين رشته بستري مشابه مهندسي مكانيك داشته و بيانگر فن‌آوري و علوم و روشهاي بهره‌گيري از مهارتها در بكارگيري اجزاء متشكل ناوگان به ويژه در بخش طراحي و ساخت لكوموتيو، واگن، ماشين‌آلات ريلي و بطور كلي لغت جريه (كشش) اطلاقي بر مسايل ناوگان حمل و نقل ريلي مانند لكوموتيو، واگن مسافري، واگنهاي باري، سيستم‌هاي ترمز، سيستم‌هاي انتقال نيرو و ... است. فارغ‌التحصيلان اين رشته قادر خواهند بود كه در طرح ، ساخت و تعمير و نگهداري ناوگان ريلي مهارتهاي لازم را يافته و در كليه واحدهاي حمل و نقل ريلي مانند راه‌آهن جمهوري اسلامي ايران، راه‌آهنهاي شهري (مترو) ، شركتهاي وابسته به راه‌آهن، بنياد مستضعفان و جانبازان، كارخانجات واگن پارس، شركتهاي مهندسي و ... مشغول به فعاليت گردند. برخي از عناوين دروس تخصصي اين رشته عبارتند از : طراحي لكوموتيو، طراحي سازه واگن و لكوموتيو ، طراحي ترمزهاي قطار، طراحي بوژي، مديريت و اقتصاد حمل و نقل ريلي و ... مهندسي خط و ابنيه راه‌آهن اين رشته بستري مشابه رشته مهندسي عمران داشته و در ديد تخصصي به منظور شناسايي مسيرهاي گوناگون راه‌آهن و مهارت در بهر‌ه‌گيري از اجزاء متشكل مجموعه راه‌آهن به ويژه در بخش طراحي و اجراي زيرسازي و روسازي ، ساختمان و ابنيه فني راه‌آهن مي‌باشد و بطور كلي لغت خط اطلاقي است بر مسائل زيرسازي و روسازي راه‌آهن مانند خاكبرداري، خاكريزي، بدنه راه ، شيروانيها ، بالاست ، تراورس، ريل و ... و لغت ابنيه اطلاقي است بر سازه‌هاي فني موجود در راه‌آهن مانند پل، تونل، ديوار حائل و ضامن، ساختمان ايستگاه، انبار و ... فارغ‌التحصيلان اين رشته قادر خواهند بود كه در طرح ، نظارت ، اجرا و تعمير و نگهداري مهندسي خط و ابنيه مهارتهاي لازم را يافته و در كليه واحدهاي مرتبط با حمل و نقل ريلي مانند راه‌آهن جمهوري اسلامي ايران، راه‌آهنهاي شهري (مترو)‌، شركتهاي وابسته به راه‌آهن، مجتمع فولاد مباركه، ذوب آهن ، بنياد مستضعفان و جانبازان ، شركتهاي مهندسي و ... مشغول به فعاليت گردند. برخي از عناوين دروس تخصصي اين رشته عبارتند از : ابنيه مسير ، روسازي راه‌آهن ، ايستگاه راه‌آهن، بوژي و لكوموتيو، طراحي راه‌آهن سريع‌السير، ايمني مسير و حركت و ... مهندسي راه‌آهن – بهره‌برداري اين رشته بستري مشابه رشته مهندسي صنايع داشته و بيانگر فن‌آوري و علوم و روشهاي بهره‌برداري و مهارت در بكارگيري اجزاء متشكل راه‌آهن (بستر و ناوگان) مي‌باشد و بطور كلي لغت بهره‌برداري اطلاقي است بر مسائل مهندسي برنامه‌ريزي و بهره‌برداري از تجهيزات حمل و نقل ريلي مانند ايستگاه ، خط ، لكوموتيو، واگن و ... فارغ‌التحصيلان اين رشته قادر خواهند بود كه در طراحي و نظارت گرافهاي حركت قطارها ، برنامه‌ريزي و مدل‌سازي حمل و نقل ريلي مهارتهاي لازم را يافته و در كليه واحدهاي حمل و نقل ريلي مانند راه‌آهن جمهوري اسلامي ايران، راه‌آهنهاي شهري (مترو) ، شركتهاي وابسته به راه‌آهن، بنياد مستضعفان و جانبازان، شركتهاي مهندسي و ... مشغول به فعاليت گردند. برخي از عناوين دروس تخصصي اين رشته عبارتنداز : تئوري رفتاري لكوموتيو و واگن ، تئوري حركت قطارها، روشهاي برنامه‌ريزي حركت قطارها، طراحي ايستگاهها و خطوط صنعتي، تعرفه و بازرگاني و راه‌آهن و ... رشته مهندسي راه‌آهن در سه شاخه جريه، خط و ابنيه و بهره‌برداري تاسيس شده است. به عبارت ديگر هدف از تاسيس رشته مهندسي راه‌آهن اين است كه با توجه به نياز صنعت حمل و نقل ريلي ، انسانهاي محققي را تربيت كنيم تا در مرحله اول از عميقتر و بزرگتر شدن فاصله خود با كشورهاي صنعتي جلوگيري كرده و در مرحله بعد به ترميم اين شكاف بپردازيم.» مهندسي راه‌آهن جزو رشته‌هاي بين رشته‌اي يا چند رشته‌اي است و شامل مباحثي مانند تامين و نگهداري، مسير و حركت، ايمني و حركت، طراحي و نظارت و مديريت و كنترل پروژه مي‌شود. اين رشته داراي سه شاخه مهندسي جريه ، مهندسي خط و ابنيه و مهندسي بهره‌برداري است كه هر يك از شاخه‌هاي ياد شده با شاخه ديگر متفاوت بوده و در عين حال هر شاخه بايد اطلاعاتي اوليه از شاخه ديگر داشته باشد. براي مثال داشنجوي مهندسي خط و ابنيه بايد در زمينه ناوگان قطار و لكوموتيو كه مربوط به شاخه جريه است و يا مسير حركت و ايمني حركت كه مربوط به شاخه بهره‌برداري است، اطلاعات كلي داشته باشد. گرايش‌هاي مقطع ليسانس: اين رشته در مقطع كارشناسي داراي سه گرايش مهندسي جريه راه‌آهن ، مهندسي خط و ابنيه راه‌آهن و مهندسي بهره‌برداري راه‌آهن مي‌باشد. مهندسي جريه راه‌آهن جريه از كلمه «جر» به معناي حمل ، حركت دادن و كشيدن مشتق شده است و به كليه فعاليتهاي بخش متحرك صنعت حمل و نقل ريلي اطلاق مي‌شود. اين فعاليتها توسط وسائط نقليه ريلي شامل لكوموتيو به عنوان محرك و واگنهاي باري و مسافري انجام مي‌گيرد. دكتر رضواني مدير گروه مهندسي جريه دانشگاه علم و صنعت ايران در معرفي اين رشته مي‌گويد: «هدف اين رشته تربيت متخصصاني است كه بتوانند طراحي ، انتخاب بهينه، بهبود سيستم نگهداري، تعمير، بازسازي و ساخت وسائط نقليه ريلي را بر عهده بگيرند» وي همچنين در مورد تفاوت اين رشته با مهندسي مكانيك گرايش طراحي جامدات مي‌گويد: «درست است كه 51 واحد رشته مهندسي جريه در مقطع ليساس با رشته مهندسي مكانيك طراحي جامدات مشترك است اما دانشجويان اين رشته 6 واحد اصلي و 27 واحد تخصصي نيز مي‌گذرانند و همين واحدها آنان را براي ورود به ميدان اصلي كار و حل مشكلات صنعت راه‌آهن مثل مشكلات طراحي و مشكل شكست قطعات آماده مي‌كند. يعني به جاي آن كه ما يك مهندس مكانيك را پس از فارغ‌التحصيلي ، دو سال آموزش دهيم تا تخصص لازم را براي ورود به صنعت راه‌آهن كسب كند، يك مهندس جريه را در همان چهارسال دوره ليسانس براي حل مشكلات ويژه وسايط نقليه ريلي آماده مي‌كنيم.» مهندس نوروزي نيز در همين زمينه مي‌گويد: «مهندس جريه يك مهندس خوب مكانيك است كه تخصص ويژه در زمينه راه‌آهن دارد. براي مثال سيستم تاسيسات يك قطار به عنوان يك وسيله در حال حركت با تاسيسات يك ساختمان متفاوت است و يك مهندس جريه بايد بتواند سيستم‌هاي قطار را به گونه‌اي طراحي كند كه انعطاف لازم را براي مقابله با شرايط آب و هوايي نقاط مختلفي كه از آن مي‌گذرد، داشته باشد و هواي داخل قطار در هر صورت مطبوع و متعادل باشد و يا در اتومبيل سيستم تزمر، يك كشنده 10 يا 20 تني را نگه مي‌دارد اما در سيستم ريلي بايد ترمزي را طراحي كرد كه تحمل بيش از دهها هزار تن را داشته باشد. بدون شك چنين ترمزي سيستمي پيچيده‌تر داشته و نياز به تخصص ويژه دارد. مهندسي خط و ابنيه راه‌‌آهن رشته خط و ابنيه در زمينه طراحي هندسي مسير و زيرسازي و روسازي راه‌آهن و سازه‌هاي فني گوناگون مانند پل، تونل، ديوار و تراشه مطالعه مي‌كند. اين رشته با رشته مهندسي عمران سازه شباهتهايي دارد و به همين دليل برخي از استادان و دانشجويان مهندسي عمران معتقدند كه جامعه ما نيازي به فارغ‌التحصيل خط و ابنيه ندارد چون يك فارغ‌التحصيل عمران مي‌تواند در زمينه خط و ابنيه راه‌آهن فعاليت نمايد. دكتر ذاكري مدير گروه خط و ابنيه دانشگاه علم و صنعت ايران در پاسخ به اين ديدگاه مي‌گويد: «مهندسي خط و ابنيه با اين كه داراي نقاط مشتركي با مهندسي عمران است و دانشجوي اين رشته نيز تمامي دروس مربوط به تحليل سازه‌ها مانند استاتيك، مقاومت مصالح و تحليل سازه‌هاي 1 و 2 را مي‌گذراند و همچنين دروس طراحي را كاملا مطالعه مي‌كند اما اين رشته وجوه افتراق بسياري نيز با رشته عمران دارد. براي مثال در رشته مهندسي عمران اطلاعاتي در زمينه هيدرولوژي ، هيدروليك و سازه‌هاي آبي داده مي‌شود در حالي كه يك مهندس خط و ابنيه نيازي به اين اطلاعات ندارد و در عوض بايد در زمينه ناوگان و مسير حركت دروسي را بگذراند. همچنين در زمينه زيرسازي و روسازي راه‌آهن و ابنيه فني اين مسير لازم است كه اطلاعات تخصصي داشته باشد چون ابنيه فني كه در خطوط راه‌آهن به كار مي‌رود، تحت تاثير نيروهاي ديناميكي قرار مي‌گيرند در حالي كه سازه‌هاي متداول ، رفتاري غير از اين دارند. از همين‌رو درسهاي مربوط به اين ابنيه در رشته راه‌آهن با درسهايي كه در رشته عمران تدريس مي‌شود، متفاوت مي‌باشد. يعني بخش طراحي اين بناها در هر دو رشته مشترك بوده اما بخش رفتاري بناهاي مورد نظر به دليل تفاوت بين پل‌هاي جاده‌اي و پل‌هاي آهني متفاوت مي‌باشد. مهندسي بهره‌برداري راه‌آهن مديريت استفاده بهينه از منابع ، امكانات و تاسيسات شبكه راه‌آهن و تجهيزات متحرك ريلي بر عهده مهندس بهره‌برداري راه‌آهن است. دكتر قهرماني مدير گروه مهندسي بهره‌برداري راه‌آهن دانشگاه علم و صنعت ايران در معرفي اين رشته مي‌گويد: «فعاليت يك مهندس بهره‌برداري به دو بخش عمده قبل از طراحي خط راه‌آهن و بعد از طراحي خط تقسيم مي‌شود. كه در مرحله نخست مهندس بهره‌برداري حجم مسافر و كالايي كه در خط مورد نظر جابه‌جا خواهد شد، پيش‌بيني كرده و بررسي مي‌كند كه آيا تاسيس اين خط به صرفه مي‌باشد يا خير و در مرحله بعد نيز به طراحي و برنامه‌ريزي حركت قطارها مي‌پردازد تا تاخير زماني قطارها به پايين‌ترين حد امكان برسد و هزينه‌هاي راه‌آهن كمتر شود. به عبارت ديگر بخش بهره‌برداري ، بخش نرم‌افزاري راه‌آهن است.» جعفر باقري دانشجوي مهندسي بهره‌برداري راه‌آهن نيز در معرفي اين رشته مي‌گويد: «مهندسي بهره‌برداري شبيه به مهندسي صنايع گرايش برنامه‌ريزي و تحليل سيستم‌ها است. چون حدود 120 واحد ما با رشته مهندسي صنايع مشترك است و هدف اين رشته نيز تربيت متخصصاني است كه بتوانند با بهره‌گيري از روشهاي جديد و سيستماتيك و مدلهاي رياضي، مديريت صنعت راه‌آهن را بر عهده بگيرند؛ يعني از يك سو به برنامه‌ريزي ترافيك خطوط بپردازند، تا مشخص گردد كه در هر ساعت چه قطاري بايد حركت كند و در هر خط چند قطار مورد نياز مي‌باشد؟ اين باعث مي‌شود تا حركت قطارها از نظر اقتصادي مقرون به صرفه بوده و مشكل برخورد بين دو قطار پيش نيايد و از سوي ديگر مهندس بهره‌برداري بايد آمارگيري لازم را در ارتباط با مسافران و مشتريان انجام دهد و بر اساس اين آمارها برنامه‌ريزي كند تا صنعت راه‌آهن با مشكلات كمتري روبرو شود.» توانايي‌هاي مورد نياز و قابل توصيه: درس رياضي در رشته مهندسي راه‌آهن نيز مانند ساير رشته‌هاي مهندسي از اهميت بسياري برخوردار است. اما علاوه بر قوي بودن در دو درس رياضي و فيزيك ، دانشجوي مهندسي راه‌آهن بايد توانايي مديريت داشته و از روابط اجتماعي خوبي برخوردار باشد. دكتر ذاكري استاد خط و ابنيه دانشگاه علم و صنعت نيز معتقد است كه دانشجوي خط و ابنيه راه‌آهن بايد سخت‌كوش، جدي و مقاوم بوده و آمادگي كار در هر شرايطي را داشته باشد چون كار اصلي يك مهندس خط و ابنيه در بيابان ، دشت، كوير و كوهستان است و فردي كه وارد اين رشته مي‌شود بايد به كارهاي اجرايي علاقه‌مند باشد. دكتر اوحدي استاد مهندسي جريه در اين زمينه مي‌گويد: «اگر يك مهندس راه‌آهن برخورد اجتماعي خوبي داشته باشد، مي‌تواند در محيط كار خود باعث خلاقيت كارگران و كارمنداني شود كه در زيرنظر او فعاليت مي‌كنند. همچنين تسلط به زبان انگليسي و كامپيوتر يك امتياز مهم براي دانشجوي اين رشته است و چنين فردي راحت‌تر مي‌تواند جذب بازار كار شود.» جعفر قهرماني نيز مي‌گويد: «دانشجوياني در رشته مهندسي بهره‌برداري راه‌آهن موفق مي‌شوند كه به جامعه‌شناسي علاقه‌مند باشند چون اين رشته بيشتر به فاكتورهاي انساني در صنايع مي‌پردازد تا فاكتورهاي تكنولوژيكي» وضعيت ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر: اين رشته از سال 81 در مقطع كارشناسي ارشد در شاخه راه‌آهن برقي در دانشگاه علم و صنعت 6 نفر دانشجو مي پذيرد. رشته‌هاي مشابه و نزديك به اين رشته : هر يك از شاخه‌ها و گرايشهاي اين رشته مشابه رشته‌اي خاص است به گونه‌اي كه مهندسي جريه راه‌آهن مشابه رشته مهندسي مكانيك خصوصا طراحي جامدات ، مهندسي خط و ابنيه راه‌آهن مشابه رشته مهندسي عمران و مهندسي بهره‌برداري راه‌آهن مشابه رشته مهندسي صنايع مي‌باشد. وضعيت نياز كشور به اين رشته در حال حاضر: با توجه به تازه تاسيس بودن اين رشته و اينكه هنوز فارغ‌التحصيلي در اين رشته نداريم و از طرفي نظام حركت ريلي كشور نياز به متخصصاني كارآمد در اين زمينه دارد، به نظر مي‌رسد نياز به فارغ‌التحصيلان اين رشته بيش از هر رشته‌اي انكارناپذير است. نكات تكميلي : در سال 76 براي اولين‌بار در خاورميانه، دانشكده مهندسي راه‌آهن در دانشگاه علم و صنعت ايران تاسيس شد و در سه رشته مهندسي جريه راه‌آهن، مهندسي خط و ابنيه راه‌آهن و مهندسي بهره‌برداري راه‌آهن دانشجو پذيرفت. مهندس نوروزي مشاور عالي رئيس دانشكده مهندسي راه‌آهن دانشگاه علم و صنعت ايران درباره اهميت اين رشته مي‌گويد: «امروزه ديگر علوم متوقف نمي‌شوند تا بر مبناي يكسري برداشتهاي ثابت بتوان درباره آنها تصميم گرفت. بلكه همه‌چيز به سرعت تغيير مي‌كند و مي‌بايستي متناسب با نيازها، آمادگي لازم را به دست آورد. حمل و نقل نيز يكي از عوامل اصلي و تعيين كننده در دنياي امروز است كه در اقتصاد، فرهنگ و در همه شوون اجتماعي جوامع ، نقش چشمگير و حياتي دارد و در ميان انواع حمل‌ونقل، حمل‌ونقل ريلي از مزيت‌هاي بسياري برخوردار است و كشورهاي صنعتي و نيمه‌صنعتي از گذشته‌هاي دور به اين پديده پرارزش پرداخته و شبكه حمل و نقل خود را با حمل و نقل ريلي تجهيز كرده‌اند. تاجايي كه امروزه خيلي از كشورها به مرحله‌اي رسيده‌اند كه چندان به دنبال توسعه كمي نيستند بلكه به دنبال هماهنگ كردن و همسو كردن صنعت حمل و نقل ريلي با ديگر پديده‌هاي علمي و صنعتي پيشرو مانند الكترونيك و سيستم‌هاي ارتباط جمعي مي‌باشند. در واقع هدف آنها رسيدن سريع از مبدا به مقصد و امكان جابه‌جايي پرحجم مسافر و كالا است. اما متاسفانه كشور ما ، در زمينه اين صنعت فاصله زيادي با كشورهاي پيشرفته دارد و طبق بررسي علت اصلي اين فاصله، نبود متخصصان صاحب‌نظر و متخصص در اين صنعت مي‌باشد.