جستجو در تالارهای گفتگو

توفان فكری Brain Storming 2- مشاوره و تصميم گيري گروهی NGT/multivoting تحقيقات و تجربه نشان مي دهد گروه ها معمولا راه حلهاي بهتري ارائه مي كنند تا افراد براي خلق راه كارهاي خلاق ، تاكيد بر تكنيكهاي گروهي امري منطقي است . سيستمهاي پشتيباني تصميم گروهي ، سيستمهاي نرم افزاري يا سخت افزاري هستند كه گروه را در تصميم گيريهاي بهتر كمك مي كنند . براي مثال ، تكنيكهاي توفان فكري و گروه اسمي را مي توان به وسيله ويژگيهاي سخت افزاري نظير پرده هاي نمايش ويديويي و ترمينالهاي كامپيوتري انفرادي و اشتراكي بهبود بخشيد كه نظريات فردي را براي مشاهده كليه شركت كنندگان نمايش مي دهند و امتياز بندي مي كند . سيستمهاي يادگيري وبلسون از مينياپولي مينسوتا ، بسته نرم افزاري پيشرفته اي را براي راي گيري درباره موضوعات گردآوري شده از طريق توفان فكري ، عرضه كرده است . شركت كنندگان مي توانند وضعيت هر موضوعي را به سرعت از طريق نمودارهاي ستوني و ديگر نمايشهاي گرافيكي ياد بگيرند . اين دانشگاه داراي دو اتاق » توفان فكري الكترونيكي « است كه هر يك از آنها داراي پرده هاي ديواري كامپيوتري وترمينالهاي كامپيوتري انفرادي و اشتراكي است . شركت كنندگان در جلسات توفان فكري مي توانند اينده ها را بدون مشخص كردن منبع آن ، وارد سيستم نموده تا ديگران در آن سهيم شوند . از نرم افزار پيچيده براي ثبت ايده ها ، راي گيري و … بر روي پرده هاي بزرگ نمايش ويديويي جهت مشاهده همه شركت كنندگان ، استفاده مي شود . در اين مبحث : 1- مزايا و معايب تصميم گيري گروهي بحث خواهيم كرد 2- تكنيكهاي اصلي گروهي براي خلق راه كارها مرور خواهيم نمود . - اين تكنيكها عبارتند از : · توفان فكري ، · دواير خلاقيت ، · تكنيك گشت و گذار ، - سيستمهاي پشتيباني تصميم گيري گروهي · شكوفه نيلوفر آبي ، · تحليل ساخت شناسي واژگان ، · تكنيك گروه اسمي ، · داستان نويسي برروي تابلوي ديواري معايب تصميم گيري گروهي: 1- در گروه هاي تعاملي فشارهايي براي سازگاري وجود دارد . 2- ممكن است يك فرد بر گروه تعاملي استيلا پيدا كند . 3- تصميم گيري گروهي معمولا زمان بيشتري نسبت به تصميم گيري فردي نياز دارد . 4- گر چه گروه ها معمولا تصميمهاي بهتري نسبت به افراد متوسط اتخاذ مي كنند ، اما بندرت بهتر از افراد برتر ، تصميم گيري مي كنند . 5- صرف زمان بيش از حد براي دستيابي به يك توافق گروهي ممكن است مزاياي يك تصميم خوب را منتفي كند . 6- گروه ها گاهي تصميم گيرهايي مخاطره آميزتر از آنچه كه بايد بعمل مي آورند . - توفان فكري: توفان فكري مؤثرترين و احتمالا متداولترين فرآيند گروهي است . به اين دليل نام آن را يورش يا توفان فكري گذارده اند كه مغز و فكر شركت كنندگان (( توفاني )) را در مسئله ايجاد مي كند . هنگامي كه اعضاي گروه درباره مسئله فكر مي كنند راه حلهاي گوناگون به صورت خود به خود و بطور شفاهي مطرح مي شود سرپرست گروه هر انديشه و فكري را مي پذيرد و آن را براي مشاهده ديگران روي تابلو مي نويسد . ايده هاي خام و نسنجيده مورد تشويق قرار مي گيرد . در ابتدا كميت مطرح است ، نه كيفيت . در جلسه اوليه هيچگونه بحث يا انتقادي صورت نمي گيرد . در نشستهاي بعدي همين گروه ، نظريه هاي مورد ارزيابي قرار ميگيرد. اعضاي گروه : فرآيند توفان فكري با يك گروه 6 تا 12 نفره ، يك سرپرست يا هماهنگ كننده ، يك منشي سرو كار دارد و همه آنها در خلق نامحدود ايده ها درباره موضوعي معين دخيل هستند . مراحل توفان فكري : 1. گروهي مركب از 6 تا 12 نفر ، يك رهبر و يك منشي ، انتخاب كنيد . 2. سرپرست يا رهبر مسئله را براي گروه ، ترجيحا قبل از تشكيل جلسه توفان فكري ، تعريف مي كند . 3. گروه بصورت تعاملي و با رعايت چهار قانون توفان فكري به شرح زير ، راه حلهاي خود را براي مسئله پيشنهاد ميكند: الف : هيچ قضاوتي درباره هيچ پيشنهادي انجام نمي شود . ب – كليه نظرات حتي نظرات پوچ و غير عملي ، مورد استقبال قرار مي گيرند ج – كميت ايده ها هدف اصلي است زيرا به كيفيت مي انجامد . د – ايده ها را مي توان تركيب ، اصلاح و انتخاب نمود . 4. بعد از 25 تا 35 دقيقه ، گروه استراحتي مي كند و سپس بر مي گردد و ايده ها را نقد مي كند . انواع مختلف تكنيك توفان فكري : نگارش فكري سبد نگارش فكري تجسم سازي خلاق جهش هاي خلاق دواير خلاقيت نگارش فكري: خلاصه مراحل: 1.مسئله مشخص مي شود . 2.شركت كنندگان درحالي دورهم نشسته اند.نظرات خودرابراي حل مسئله روي كاغذمي نويسند . 3. بعد از مدت زماني معين ، شركت كنندگان يكي بعد از ديگري نظرات خود را بهشخص كنار دست خود در دايره ارائه مي كنند . 4. شخصي كه نظرات به دست او مي رسد روي آن كار مي كند و راه حلهاي جديدي را پرورش مي دهند و آنها را روي همان كاغذ نوشته به شخص بعدي مي سپرد . 5. سه دور يا بيشتر اين ماجرا تكرار مي شود . 6. نظرات با صداي بلند خوانده مي شود ، روي وايت برد نوشته مي شود ، يا به هر روش ديگري مورد بحث و ارزيابي قرار مي گيرد . سبد نگارش فكري : يك گروه شش تا هشت نفره كـه به دور ميزي نـشسته اند نظرات خود را درباره مسئله اي معين روي كاغذ مي نويسند به محـض اينكـه شركت كننـده اي چـهار ايـده نـوشـت مي تواند كـاغذ خـود را در وسط ميـز بـگذارد ، امـا افـراد مي توانند به نگارش ايده هاي خود ادامه دهند . هنگامي كه شركت كنندگان تمامي نظرات خود را نوشتند ، با كاغذهايي كه افراد ديگر روي ميز گذاشته اند مبادله مي كنند و نظرات جديدي را با استفاده از آن نظرات خلق مي كنند . مراحل سبد نگارش فكري : 1. مسئله مشخص مي شود . 2. يك گروه 6 تا 8 نفره كه به دور ميزي نشسته اند راه حلهاي خود را براي حل مسئله روي تكه اي كاغذ مي نويسند . 3. بعد از نوشتن حداقل چهار ايده ، هر شخص تكه كاغذ خود را در وسط ميز قرار مي دهد . 4. هنگامي كه نوشتن نظرات به پايان رسيد مي توانند يكي از برگه هاي روي ميز را برداشته و با بررسي آن نظرات ، ايده هاي جديدي خلق كنند . 5. در نهايت ، همه شركت كنندگان بايد تكه كاغذ خود را با يكي از كاغذهاي وسط ميز مبادله كنند . مراحل نگارش فكري : 1. مسئله مشخص مي شود . 2. شش نفر كه دور هم نشسته اند ظرف مدت زمان معيني سه ايده در سه ستون مي نويسند . 3. آنها سپس ايده هاي خود را به شخص بعدي كنار دستشان مي دهند . 4. آن شخص راه حلهاي پيشنهادي شخص قبلي خود را بررسي و راه حلهاي جديدي ارائه مي كند . وي راه حليهاي خود را در زير راه حلهاي شخص قبلي مي نويسد . 5. اين فرايند آن قدر تكرار مي گردد تا هر كسي روي افكار اصلي هر شخص ديگر اظهار نظر كرده باشد . 6. سرانجام ، نتايج مورد بحث و ارزيابي قرار مي گيرد . تجسم سازي خلاق : از اين تكنيك اغلب در برنامه هـاي خلاقيت و نو آوري استفاده مي شود . اساس آن را اين فرضيه تشكيل مي دهد كه توسعه مهارتهاي تجـسم سـازي ، خلاقيت را بهبود مي بخشد . تعداد اعضاي گروه بهتر است بين شش تا هشت نفر باشد . جهش هاي خلاق : تصوير سازي خلاق يكي از چهار تكنيكي است كه در مجموع به عنوان جهش خلاق ، شناخته شده است . چهار روش اصلي وجود دارد كه يك شركت يا گروه مي تواند انجام جهش هاي خلاق را به خود آموزش دهد : 1. ارائه توصيفي درباره آنچه كه از شركت مي خواهد تا در آينده شبيه به ان باشد . 2. ارائه توصيفي از رقيب آرماني در آينده . 3. تجسم محصولات آرماني اينده – محصولاتي كه مي توان در صورت نبود موانع فني يا مالي ، انها را خلق كرد . 4. تعيين اطلاعاتي كه شركت بدان نياز دارد . محدوديتهاي شرح داده شده در قسمت مربوط به تصوير سازي خلاق در اينجا نيز مصداق دارد . هماهنگ كننده بايد از مهارت كافي در رها سازي ذهن تصوير گران در يك شرايط گروهي ، برخوردار باشد . دواير خلاقيت : دواير خلاقيت گروه هاي كوچك از كارگران هستند كه براي حل مسائل كيفي مرتبط با زمينه هاي كاري خاص خودشان ، گرد هم مي آيند . مسائل مربوط به اجراي TQM : -كجاي سيستم كمبود دارد ؟ ( مسئله كلي ) - چه نقصي در روش اجراي TQM وجود دارد ؟ - چه مشكلاتي شما و همكارانتان در اجراي TQM داريد ؟ - چه موانع ، تاخيرها و شكستهايي را در اجراي TQM تجربه كرده ايد ؟ - هر يك از اشكالات ، شكستها ، ضايعات ، عيوب يا سوء استفاده ها را در رابطه با اجراي TQM برروي يك برگه كاغذ جداگانه بنويسيد . چگونه TQM را با اجرا در آوريم ؟ ( مسئله كلي ) - راه هاي درمان جنبه جسورانه مسائل هستند . - بهترين توصيه هاي خود را براي از بين بردن يا كاهش مشكلاتي كه به تازگي شناسايي كرده ايد ، ارائه كنيد . - چه خط مشي ها ، رويكردها يا رويه هاي متفاوتي را به كار برده ايد(يا شاهد كاربرد آنها بوده ايد)كه نتيجه خوبي داده است ؟ - اگر كنترل كامل در اختيار شما بود چه تغييراتي را براي بهتر كردن وضعيت ، ايجاد مي كرديد ؟ - اولين ايده و افكار جديدي را كه به ذهنتان مي رسد روي برگه كاغذ بنويسيد - منتظر راه حل بهينه نماييد . - هرگوه راه درمان را براي اجراي TQM برروي برگه جداگانه يادداشت كنيد . فرآيندهاي گروهي براي خلق راه كارهاي خلاق : ۱- توفان فكري ۲-تكنيك گشت و گذار ۳-شكوفه نيلوفر آبي ۴-داستان نويسي برروي تابلوي ديواريمزاياي تصميم گيري گروهي : 1- گروه مي تواند راه حل بهتري نسبت به فرد ارائه كند 2- افراد اگر خود در آن تصميم گيري نقش داشته باشند راحتر آن را مي پذيرند . 3- مشاركت گروهي به درك بهتر تصميم مي انجامد . 4- كار گروهي به تلاش گسترده تر در امر جست و جو و پژوهش ، كمك مي كند . 5- ميل به مخاطره پذيري متعادل مي شود . 6- در كار گروهي معمولا قضاوت جمعي بهتري وجود دارد . تكنيك دلفي : فرآيند سنتي دلفي را كه در پيش بيني سناريوها بكار مي رود مي توان به همان روش توفان فكري انفرادي ، براي خلق راه كارهاي محتلف ، مورد استفاده قرار داد . در فرآ‎يند دلفي ، پرسشنامه اي براسـاس برداشتـهايي از يـك موقعيت ، بـراي كارشـناسـان مربـوط ارسـال مي شـود . پاسـخاي يكـايك ايـن كارشناسان جمـع آوري و خلاصه مي شود و خلاصه پاسخها همراه با رهنمودهايي براي اصلاح پاسخها در صورت لزوم ، يه هر يك از كارشناسان ارجاع داده مي شود . اين فـرآيند تا چنـد بار تكرار مي شود تا يك اتفاق نظر كلي حاصل گردد . تكنيك دلفي روشي عالي براي جمـع آوري ايـده ها از كـارشناسان در مناطق مختلف جغرافيايي است . ايده ها براساس شايسـتگي و نه بـراساس منابع انها ، مورد قضاوت و ارزيابي قرار مي گيرند . مراحل روش دلفي : 1. پيش بيني كنندگان پرسشنامه اي را براساس برداشتهاي خودشان از موقعيت تهيه مي كنند . 2. پرسشنامه ها براي گروهي از كارشناسان ارسال مي شود و آنان به پرسشها پاسخ مي دهند . 3. يكايك پرسشنامه هاي تكميل شده جمع آوري و خلاصه مي شود . 4. خلاصه پاسخها براي واكنش پاسخ دهندگان ، به آنان برگردانده مي شود . 5. اين فرآيند تا زمان دستيابي به يك اتفاق نظر عمومي ادامه مي يابد . - تكنيك گشت و گذار : تكنيك گشت و گذار به ويژه هنگامي مفيد است كه گروه حتي بعد از استفاده از ديگر فرايندهاي خلاق مانند توفان فكري يا داستان نويسي ديواري ، نتوانسته است به راه حلي دست يابد . از اين تكنيك مي توان يا براي مسائلي كه تعريف محدودي از آنها ارائه شده و يا براي مسائل پيچيده استفاده كرد . در فرايند سير و سياحت و گشت و گذار ، چهار مرحله اصلي وجود دارد : 1- خود گشت و گذار . 2-ترسيم قياس بين مسئله و رويدادها در گشت و گذار . 3- تجزيه و تحليل اين قياسها براي مشاهده اينكه چه برداشتها يا راه حليهاي خلاقي مي تواند صورت پذيرد. 4- سهيم شدن در تجارب گروه . 1. گشت و گذار : رهبر يا ســرپرست بــه هر يـك از اعضاي گروه آموزش مي دهـد تا يك گشت و گذار ذهـني در يك مكان فيزيكي كه هيچ رابطه اي با مسئله مورد بررسي ندارد به عمل آورند . معمولا وي از اعضا مي خواهد چشمانشـان را ببنـدند و از قوه تخـيل خود براي اين سفر كه ممكن است به يك موزه ، جنگل ، شهر يا هر نوع مكان ديگري ، چه واقعي و چه خيالي باشد ، استفاده كنند . 2. قيـاس بـه عـمل آوردن : پس از اتمـام زمـان گـشت و گذار ، سرپرست گروه از اعـضا مي خواهد با صرف 10 تا 15 دقيقه ، بين مشاهدات خود در طي سفر و مسئله مطرح شده ، قياس بعمل آورند . 3. ارزيابي و شناخت : اكنون رهبر از شركت كنـندگان مـي خواهد كه مشخص سازند روابط تعيين شده برحسـب مسئله در مرحله دوم واقعا چه معنايي دارد . 4. سهيم شـدن در تجارب : از شركت كنندگان خواسته مي شود در سـير و سـياحتها ، قياسها ، ادراكها و شـناختها و راه حلهاي خود با گروه سهيم شوند . همانند توفان فكري ، اعضا مي توانند درباره ايده هاي ديگران غور و اظهار نظر كنند . خلاصه مراحل 1. رهبر يا سرپرسـت گروه بـه شـركت كنندگان آمورش مي دهد گشت و گذاري را در يك مكان فيزيـكي كه سـرو كاري با مسئله در دست بررسي ندارد در ذهن خود تجسم سازند . 2. شركت كنندگان بين مشاهدات خـود و مسئله مورد نظر ، قياسـهايي به عمل مي آورند . 3. سرپرست از شركت كنندگان مي خواهد مشـخص سازند قياـسهايي كه در گام دوم به عمل آورده اند چه راه حلهايي را براي حل اين مسئله مطرح مي سازند . 4. شركت كنندگان در تجارب و راه حلهاي يكديگر سهيم هستند . روش گالري : اين روش ، تكنيك ديگري است كه در مؤسسه Battelle در فرانكفورت آلمان ظهور يافت . در اين روش به جاي ايده هايي كه تغيير موقعيت مي دهند ، آفرينندگان ايده ها تغيير موقعيت مي دهند . ايده ها روي فليپ چارتها يا روي وايت برد نوشته مي شود . بعد از حدود نيم ساعت اعضاي گروه در گالريهاي يكديگر سير و يادداشت برداري مي كنند . براي تماشا و يادداشت برداري در هر گالري پنج دقيقه به انها فرصت داده مي شود . آنگاه شركت كنندگان به حوزه هاي كاري خود بر مي گردند و ايده هاي يادداشت شده را به ليست ايده هاي خود اضافه مي كنند . ايده ها را بعدا مي توان خلاصه كرد . گونه ديگري از اين تكنيك ، معروف به ( گاري ايده ) به اعضا اجازه مي دهد به اختيار خود گالريها را يكي بعد از ديگري طي كنند و ايده هاي خود را به ايده هاي نمايش داده شده اضافه كنند . تكنيك گوردون / ليتل : رهبر يا هماهنگ كننده مسئله را براي شركت كنندگان شرح مي دهد تا به تدريج از ميزان انتزاعي بودن آن بكاهد . راه حلها در هر سطحي ارائه مي شوند . هر قدر كه توضيحات عيني تر و از ميزان انتزاعي بودن آن بيشتر كاسته مي شود ، راه حلهاي معين تر ولي نه الزاما بهتري ، ظاهر مي شود . اين تكنيك به يك رهبر قوي و انعطاف پذيري نياز دارد كه مي تواند اعضاي گروه را به وسعت نظر و گسترش دادن حوزه ديد و چشم انداز ، تشويق كند . تابلوي ايده ها : تابلوي ايده ها يك تميرين مستمر حل مسئله است كه در آن ، مسئله اي روي يك تابلو يا ديوار نمايش داده مي شود و اعضاي گروه مي توانند افكار خود را كه قبلا بر روي كارتهاي يادداشت نوشته شده ، به آن اضافه كنند .اگر مسئله بيش از حد بغرنج و غامض نباشد اين روش ، مكانيزم مفيدي است . مزيت مهم آن اين است كه همه افراد را دخيل مي كند و احساس مالكيت و علاقه اختصاصي نسبت به راه حلهايي كه ظاهر مي شود در افراد به وجود مي آيد . محركهاي ايده ها : حاميان يا محركهاي ايده بي نهايت براي خلق ايده ها مفيد هستند . موضوعي ملموس و عيني را كه به نحوي با مسئله مرتبط است به شركت كنندگان بدهيد . براي مثال ، هنگامي كه استيو كانج ، مشاور توسعه محصول ، براي كمك به حل كنندگان مسئله براي اختراع چاشني جديد Life Saver به خدمت گرفته شد فهرستي از 75 نوع چاشني بستني Baskin – Robbeins ، نمونه هايي از ميوه هاي ناآشنا ( كيوي ، كمكو آت ) و نمونه هايي از عطرها را در اختيار آنان گذاشت . كميته نوآوري : در اين تكنيك ، مديران ، نمايندگان فني و ديگر كاركنان به طور دوره اي براي حل مسائل تشكيل جلسه مي دهند . كاركنان با ارائه پيشنهادهاي خود ، براي شغل هماهنگ كننده با يكدگير به رقابت مي پردازند . گروه هاي نوآوري درون شركتي : در گروه نوآوري درون شركتي ، مسئولان اجرايي ارشد از شركتهاي مختلف به رهبري يك مشاور نوآوري، تشكيل جلسه مي دهند تا مسائل شركت را به روشها ابتكاري حل و فصل كنند . ديگر فعاليتهاي گروه شامل سمينارها ، سفرهاي كوتاه مطالعاتي به سازمانها ، و پيش بيني روندها در عوامل مهم محيطي مي گردد . چنين گروههايي در اروپا به ويژه نروژ و دانمارك بسيار متداول هستند و در ايالات متحده نيز به تدريج رواج مي يابند . لانه شير : » لانه شير « عبارت است از يك جلسه گروهي حل مسئله بره ها در مقابل شيرها . در ابتداي جلسه معمولي يك بخش ، يا جلسه بين بخشها ، يك گروه كار كه براي طرح مسئله اي تعيين شد ( بره ها ) ، بحث و مناظره خود را با ديگر اعضاي گروه ( شيرها ) انجام مي دهد . تكنيك شكوفه نيلوفر آبي ، يا روش MY ( ماتسومورا يا سوا ) : يا سوا ماتسومورا ، رئيس بخش تحقيقات مديريت Clover در چيباسيتي ژاپن ، اين تكنيك را طراحي كرد . فرايند آن به صورت زير است : 1- يك موضوع اصلي ، ايده ، مسئله ، موضوع و غيره در مركز نمودار شكوفه نيلوفر آبي MY نوشته مي شود . 2- سپس از شركت كنندگان خواسته مي شود به ايده ها يا كاربردها يا راه حلها و موضوعات مرتبط ، فكر كنند . سپس اين ايده ها در داخل دايره هايي واقع در مركز نمودار و اطراف موضوعات اصلي ثبت ميشود . 3- آنگاه اين ايده ها مبناي خلق نمودارهاي نيلوفر آبي اضافي را به وجود مي آورد . براي مثال ، A مجموعه اي از هشت خانه را در اطراف خود خواهد داشت . همينطور B ، C و … اين روش در فرهنگ ژاپني ها به ويژه هنگامي كه براي خق كاربردهاي جديد فن آوريها يا محصولات موجود به كار مي رود بسيار خوب عمل مي كند . خلاصه مراحل : 1- يك ايده ، مسئله ، يا موضوع اصلي در مركز نمودار شكوفه نيلوفر آبي MY نوشته ميشود . 2- شركت كنندگان درباره ايده ها ، موضوعات ، راه حلها ، كاربردها ، و … مربوط از طريق توفان فكري عملي ميكنند . ايده هايشان در داخل هشت دايره اطراف ، نوشته مي شود . 3- هر يك از اين هشت ايده ، مركز شكوفه نيلوفر آبي جديدي را تشكيل مي دهند . 4- شركت كنندگان ايده ها ، موضوعات ، راه حلها ، كاربردها و … مرتبط با هر يك از اين هشت نمودار را از طريق توفان فكري مورد رسيدگي قرار مي دهند . 5- تكرار بيشتر باعث تضمين بيشتر مي گردد . 6- ايده هاي به دست آمده مورد بحث وارزيابي قرار مي گيرند . تحليل ساخت شناسي واژگان : خلاصه مراحل : 1- محصول يا خدمتي كه قرار است اصلاح شود ، انتخاب مي شود . 2- يك ماتريس دو يا سه بعدي با يك محور متشكل از ويژگي ها يا مشخصات محصول يا خدمت ، و محور ديگري متشكل از واژه هايي نظير افعال ، صفات ، يا قيود ترسيم مي شود .محورسوم شامل واژه هاي اضافي تغيير ، ويژگي ها يا ساير فاعل هاي مربوطه است . 3-واژه هاي تغيير در مورد ويژگيها به كار گرفته مي شوند . 4- نتايج مورد بررسي و ارزيابي قرار مي گيرد . روش NHK : خلاصه مراحل : 1- درپاسخ به صورت مسئله ، شركت كنندگان پنج ايده را روي كارتهاي جداگانه مي نويسند . 2- شركت كنندگان در گروه هاي پنج نفره تشكيل جلسه مي دهند . هر شخص ايده هاي خود ر براي اعضاي ديگر گروه شرح مي دهد . اعضاي ديگر گروه هر گونه ايده هاي جديدي را كه به ذهنشان برسد روي كارتهاي جداگانه مي نويسند . 3- كارتها جمع آوري و براساس موضوع به گروههاي مختلف دسته بندي مي شود . 4- گروه هاي جديدي مركب از دو يا سه نفر تشكيل مي شود . هر گروه يك يا چند گروه از كارتهاي دسته بندي شده را بر مي دارد و از طريق توفان فكري ، ايده هاي جديدي را در ارتباط با ايده هاي درج شده بر روي كارتها خلق مي كند . اين كار تا نيم ساعت به طول مي انجامد . ايده هاي جديد نيز بر روي كارتها نوشته مي شوند . 5 – در پايان اين جلسه ، هر گروه كارتهاي خود را براساس موضوع سازماندهي و ايده ها را به بقيه اعضاي گروه اعلام مي كند . همه ايده ها توسط سرپرست يا دبير گروه روي يك صفحه بزرگ نوشته مي شود . 6- شركت كنندگان به گروه هاي ده نفره تقسيم مي شوند و كليه ايده ها را ، يك به يك از طريق توفان فكري مورد بررسي قرار مي دهند . تصميم گيري گروهي NGT*/multivoting: تكنيك گروه اسمي : تكنيك گروه اسمي ( NGT ) فرايند گروهي كوچك سازمان يافته اي براي خلق ايده ها است از اين تكنيك مي توان براي از بين بردن تاثير و نفوذ يك شخص مقتدر ، بر نتايج فرايند خلق ايده گروه ( خواه منشا اين تاثير يك مقام رسمي باشد و خواه يك شخص ) استفاده كرد . تكنيك NGT همانند روش توفان فكري از يك گروه شش تا 12 نفره استفاده مي كند . رهبر گروه نقش دبير جلسه را نيز ايفا مي كند وپاسخهاي گروه را در زمان مناسب بر روي يك صفحه مناسب كه براي همه شركت كنندگان قابل مشاهده باشد ، ثبت مي كند . فرايند تصميم گيري با استفاده از تكنيك گروه اسمي از چهار مرحله متمايز تشكيل مي شود كه مي توان بسته به موقعيتهاي مختلف ، تغييراتي را در آن به وجود آورد ، چنانكه در پاراگراف هاي زير اشاره شده است . گام اول : خلق ايده ها رهبر يا سرپرست گروه مسئله ، سوال انگيزشي ، يا ديگر موضوع كانوني را براي شركت كنندگان مطرح مي كند و آن را روي وايت برد يا ديگر سطوح نوشتاري مي نويسد . گام دوم : ثبت ايده ها در گام دوم ، ايده هاي خلق شده در نخستين گام به روش نگارش ايده ها ، روي تخته نوشته مي شوند . اين فرايند آنقدر ادامه مي يابد تا همه شركت كنندگان ليست خود را تكميل كنند وهمه ايده ها روي تخته ثبت شده باشد . همچنين اطمينان حاصل مي شود كه هيچ ايده اي ناديده نگرفته شده است . هر ايده اي در ليست تهيه شده در دومين گام به ترتيبي كه نوشته شده است مورد بحث قرار مي گيرد . گام سوم : راي گيري درباره ايده ها يك گروه اسمي اغلب اوقات فهرستي از 20 تا 100 ايده يا حتي بيشتر را تهيه مي كند . اين ليست بايد به نحوي خلاصه شده و براساس تصميم گروه ، به انتخاب بهترين راه كار بينجامد . چندين روش در اين مرحله وجود دارد كه همگي براساس اصل راي گيري مخفي به اجرا در مي آيند : رايج ترين شيوه راي گيري اين است كه رهبر ا يكايك اعضا بخواهد پنج ايده را كه به نظر آنها بهترين مي باشند بر روي كارت 5 × 3 بنويسند و سپس براي جدول بندي و اعلام امتيازها به رهبر ارائه كنند . به طور معمول پنج تا ده راه كار كه براساس راي مخفي به عنوان بهترين تعيين مي شوند بار ديگر راي گيري و از بين آنها يك ، دو ، يا سه راه كار به عنوان بهترين برگزيده مي شود . مشاهدات به عمل آمده بر روي اين تكنيك ثابت شده است كه تكنيك گروه اسمي روش موثري براي پيشگيري از نفوذ و تاثيرگذاري افراد نافذ بر روي نتيجه فرايندهاي تصميم گروهي به شمار مي رود . تكنيك كارت سنجاقي : تكنيك ديگري به نام كارت سنجاقي در موسسه بالت فرانكفورت آلمان به وجود آمد . اين نوع تكنيك كه آلماني ها آن را از تكنيك توفان فكري اقتباس كرده اند ، بر پايه تكنيك خلاقيت ديگري در آلمان موسوم به تكنيك استعاره استوار است . سناريونويسي : سناريونويسي يعني تجزيه و تحليل اطلاعات ، فكر كردن و نوشتن درباره سناريوها و بحث درباره آينده بالقوه شركت ( يا فرد ) . سناريونويسي تكنيك پيچيده اي است كه به زمان و تلاش قابل توجهي نياز دارد . فكر كردن درباره احتمالات آينده بسيار حائز اهميت است . از سناريونويسي مي توان براي حل انواع مختلف مسائل استفاده كرد . سه تا پنج عامل محركه اصلي آينده شركت مشخص مي شود . مانند جمعيت شناسي يا فن آوري متغير . سپس سناريوهاي آينده براساس تاثير احتمالي اين عوامل بر پنج تا ده عامل اصلي ديگر نظير سهم بازار ، واكنش مشتريان ، الگوهاي خريد ، اقتصاد و نيازهاي تحقيق و توسعه . روش SIL : اين تكنيك شبيه به ديگر گونه هاي توفان فكري است كه بسياري از آنها نيز در موسسه باتل طراحي شده اند . خلاصه مراحل : 1- هر شركت كننده در حالت سكوت ، پاسخهاي خود را در مورد يك صورت مسئله خلق مي كند . 2- دو عضو گروه هر يك ايده اي را با صداي بلند مي خوانند . 3- اعضاي ديگر سعي مي كنند اين دو ايده را در يك ايده تركيب كنند . 4- عضو ديگر ايده خود را با صداي بلند مي خواند و اعضاي ديگر سعي مي كنند آن را ا ايده قبلي تركيب كنند . 5- اين فرايند آنقدر ادامه مي يابد تا يك راه حل عملي يافت شود يا موعد مقرر به سر رسد . داستان نويسي بر روي تابلوي ديواري عبارت است از خلق داستاني بر روي تابلو . يعني شما افكار و نظريات خود و ديگران را بر مي داريد و در حالي كه بر روي پروژه اي كار مي كنيد يا سعي داريد مسئله اي را حل كنيد ، آنها را بر روي ديواري گسترش مي دهيد و شروع به مشاهده رابطه بين آنها مي كنيد ، مي بينيد كه چگونه يك ايده با يك ايده ديگر رابطه دارد و چگونه همه تكه ها با يكديگر تناسب دارند . داستان نويسي بر روي تابلوي ديواري سطح بالايي از مشاركت را مي طلبد . اما هنگامي كه افكار به جريان افتد ، افراد درگير ، در مسئله غرق خواهند شد . آنها بر انديشه هاي يكديگر » سوار « مي شوند ، يا به انديشه هاي يكديگر » شاخ و برگ « مي افزايند . مشاهدات نهايي درباره داستان نويسي بر روي تابلوي ديواري : 1- گروهي مركب از 8 تا 12 نفر ، يك رهبر و يك ثبت كننده تشكيل مي گردد . 2- مسئله به عنوان سر ستون اصلي در بالاي تابلوي داستاني تعين و شناسايي مي شود 3- سرستونهاي هدف و متفرقه نوشته مي شوند . سرستون هدف از طريق توفان فكري مورد بررسي و كنكاش قرار مي گيرد . 4- سرستونهاي ديگر از طريق توفان فكري مشخص مي شوند . 5- زير ستونهاي هر سرستون از طريق توفان فكري مشخص مي شوند . 6- بعد از استراحتي كوتاه ، جلسه نقد و بررسي تشكيل مي گردد و از قوانيني متفاوت از قوانين مورد استفاده در جلسه خلاقيت ، استفاده مي شود . 7- سپس از تابلوهاي ايده ها ، ارتباطات و سازمان ، با استفاده از مراحل مشابه ، بهره گرفته مي شود . مطالعه فرايندهاي خلاق حل مسئله : توفان فكري گروهي است كه شديدا به قياسها و استعاره ها ، تداعي و تكنيك گشت و گذار تكيه دارد و از اين تكنيكها كمك مي گيرد تا ذهن بتواند بين اشيا ، ايده ها ، محصولات ، اشخاص و … ظاهرا غير مرتبط ، ارتباط برقرار كند . هدف دو گانه اين فرايند ، يادگيري ( يعني آشنا كردن غريبه ) و نوآوري ( يعني غريبه كردن آشنا ) است .اين فرايند معمولا از هفت نفر متشكل از صاحب مسئله ، يك نفر تسهيل كننده و پنج عضو ديگر استفاده مي كند . به نظر ويليام گوردون ، خالق اين تكنيك ، مطالعه فرايندهاي خلاق حل مسئله بر پايه سه فرضيه مهم استوار است : 1- خلاقيت در همه افراد تا حدودي نهفته است 2- خلاقيت با عناصر عاطفي و غير عقلايي رابطه نزديكتري دارد تا با عناصر فكري و عقلاني 3- اين عناصر عاطفي را مي توان از طريق آموزش و تمرين مهار كرد . از سه مكانيزم براي سهولت بخشيدن به چنين رفتاري استفاده مي شود : 1- قياس مستقيم : درك ميزان شباهت بين يك شي با اشياء ديگري كه با آنها آشنا هستيد ، مانند سيستمهاي بيولوژيكي . 2- قياس شخصي : تظاهر به اينكه شما شي ، مورد مطالعه خود هستيد . اين همان نقش بازي كردن به معناي وسيع كلمه است . 3- قياس نمادين : خلق يك واژه فشرده از مسئله در دست بررسي ، يك واژه كليدي سپس از يك يا دو قياس مرتبط با اين مفهوم براي توفان فكري استفاده مي شود . خلاصه مراحل : 1- مسئله مشخص مي شود . صاحب مسئله آن را تعريف مي كند و كار را با مطرح كردن پرسش » چگونه … « آغاز مي كند . 2- مسئله به اختصار تجزيه و تحليل مي شود . صاحب مسئله توضيح مي دهد كه چرا آن را مسئله مي دانند ، چه راه حلهايي امتحان شده است و اهداف جلسه چيست . 3- اهداف و خواسته ها بيان مي شود . شركت كنندگان اهداف و خواسته هاي شخصي براي مسئله را مي نويسند . اين اهداف و خواسته ها شروع مبهم و اغلب » خام و نسنجيده « راه حلها هستند . 4- اهداف و خواسته هاي گروه فهرست بندي مي شود . پس از آنكه افراد فهرست اهداف و خواسته هاي خود را تكميل كرده اند اين اهداف توسط تسهيل كننده روي تابلوي ديواري نوشته مي شود . روش ميز گرد نوبتي نظير آنچه كه در تكنيك گروه اسمي استفاده مي شود نتيجه خوبي مي دهد . 5- صاحب مسئله سعي مي كند راه حل احتمالي را شناسايي كند . 6- صاحب مسئله سه نقطه قوت و سه نقطه ضعف راه حل احتمالي را ثبت مي كند . 7- گروه به نقد و بررسي راه حل پيشنهادي مي پردازد . خلاصه مراحل تيمهاي پنج نفره : 1- يك موضوع اصلي انتخاب مي شود . 2- رهبر گروه آن را براي شركت كنندگان شرح مي دهد . در صورت لزوم ، مسائل مربوطه را به آنان توضيح مي دهد . 3- شركت كنندگان با صرف دو دقيقه وقت ، ليستهاي ايده هاي مرتبط با موضوع اصلي را تهيه مي كنند . 4- آنها با تقسيم شدن به تيمهاي پنج نفره ، ايده هاي خود را روي هم مي گذارند تا ليستهاي طويل تري ازموضوعات را تهيه كنند تا به ترتيب اهميت ، رتبه بندي شوند . 5- همه گروهها گرد هم آمده وليست كوتاهي مركب از مهمترين موضوعات هر گروه را تهيه و كل ليستها را به ده ليست محدود مي كنند . 6- اين موضوعات مورد بحث و ارزيابي قرار مي گيرد خلاصه مراحل روش TKJ: الف – تعريف مسئله. ب – راه حل مسئله. الف – تعريف مسئله 1- يك موضوع محوري به شركت كنندگان داده مي شود و از آنها خواسته مي شود هر چند تعداد ايده اي كه مي توانند درباره مسئله روي كارتهاي 5 × 3 بنويسند . هر عضو مي تواند 15 تا 20 ايده در يك محدوده زماني 5 تا 10 دقيقه خلق كند . 2- كارتها جمع آوري و براساس اتفاق نظر گروهي به چند مقوله بسيار كلي دسته بندي مي شوند . TKJ استفاده از شوخي را به هنگام دسته بندي كارتها وبحث درباره ايده ها ، تشويق مي كند . 3- رهبر يكي از كارتها را با صداي بلند مي خواند . 4- اعضا كارتها را در كيسه هاي خود كه حاوي ايده هاي مرتبط است پيدا مي كنند و آنها را با صداي بلند مي خوانند . 5- گروه براي هر دسته از كارتها نامي را انتخاب مي كند كه جوهره انديشه هاي مطرح شده ( يعني جوهره مسئله ) را در بر مي گيرد . 6- اين فرايند آنقدر ادامه مي يابد تا همه كارتها در دسته هاي نامگذاري شده قرار گيرد 7- دسته هاي نامگذاري شده در يك گروه فراگير تركيب شده و به همان روش ، نامگذاري مي شود . اين مجموعه نهايي بيانگر تعريف مورد توافق گروهي مسئله است . هدف از دسته بندي ايده ها به گروههاي مختلف ، وارد كردن طرز فكرهاي جديد در مقوله هاي قديمي موضوعات است . ب – راه حل مسئله : 1- شركت كنندگان راه حلهاي ممكن براي مسئله را روي كارتهاي 12 × 7 مي نويسند اين ايده ها ممكن است با ايده هاي بعدي ربط داشته يا نداشته باشد . 2 – رهبر كارتها را جمع آوري و مجددا توزيع مي كند ( همانند بخش الف ) . سپس يك ايده را با صداي بلند مي خواند . شــركت كنندگان هماننــد قبل كارتهايي را كه به اين ايده ربط دارند پيدا مي كنند . اين ايده ها با صداي بلند خوانده مي شوند و مجموعه راه حل نامگذاري شده اي ظهور پيدا مي كند . درپايان ، سي و دو تكنيك در اين مقاله توضيح داده شده است . لازم است متذكر شوم كه استفاده ازاين تكنيكها بي نهايت مفيد هستند ، اما تنها در صورتي كه شما آنها را به كار ببنديد . ابتدا آنها را بخوانيد ، سپس برنامه اي را براي استفاده از آنها تدوين كنيد و آنها را در تلاشهاي حل مسئله و گروه كاري خود و همچنين در صورت ممكن ، در بقيه سازمانتان ، اجرا كنيد .ممكن است پنج تا ده تكنيك باب طبع شما باشد . اما همه آنها را امتحان كنيد و در مناسبتهاي مختلف به همه آنها مراجعه كنيد تا براي شما يكنواخت و كسل كننده نباشند . در هر صورت ، خود را نسبت به استفاده از اين تكنيكها ملزم و متعهد بدانيد . منابع : 101-1 تكنيك حل خلاق مسئله -2هنر خلاقيت در صنعت و فن (حسن نعمتي)