جستجو در تالارهای گفتگو

صحبت كردن درباره بيماري‌هاي دستگاه تناسلي مردان و زنان در جامعه ما به‌علت حجب و حياي فرهنگي حاكم آسان نيست اما از طرفي نمي‌توان بيماري‌هاي مهم اين ناحيه بدن را كه هر‌گونه اختلال در آن تاثير مهمي در كيفيت زندگي هر فرد مي‌گذارد و حتي ممكن است به مرگ منتهي شود، ناديده بگيريم. به همين علت براي آشنايي بيشتر با اين بيماري‌ها به سراغ دكتر سيد جليل حسيني، استاد اورولوژي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي و رئيس انجمن اورولوژي ايران رفتيم. آقاي دكتر، مهم‌ترين بيماري‌هاي ناحيه تناسلي در مردان چيست؟ در رشته اورولوژي در سال‌هاي اخير طبقه‌بندي جديدي انجام شده كه بيماري‌هاي اين رشته را به 6 يا 7 رشته تخصصي تقسيم مي‌كند و در كنگره‌هاي علمي نيز از همين تقسيم بندي تبعيت مي‌شود. براساس اين تقسيم بندي بيماري‌هاي اورولوژي به چند دسته بيماري‌هاي كليه و پيوند كليه، اورولوژي زنان، اورولوژي اطفال، انكولوژي يا سرطان در اورولوژي، اندرولوژي (شامل بيماري‌هاي عقيمي و ناتواني جنسي مردان) اندريولوژي (شامل روش‌هاي غير تهاجمي از‌جمله براي دفع سنگ و اورولوژي ترميمي (جراحي‌هاي ظريف و مشكل) دسته بندي مي‌شود. بقيه بيماري‌ها شامل عفونت‌هاي دستگاه تناسلي و دفع ادرار نيز در گروه ديگري دسته بندي مي‌شود كه اورژانس‌هاي اورولوژي را هم در اين دسته آخر قرار مي‌دهند. اگر از بيماري‌هاي انكولوژي يا سرطان‌هاي دستگاه تناسلي شروع كنيم، بايد بگوييم كه بيماري‌هاي خطرناك و مهمي در اين دسته قرار دارند كه عمدتاً بدون علامت هم هستند. يكي از اين بيماري‌ها سرطان پروستات است كه امروزه با معرفي تست psa در سال‌هاي اخير ما هم در كشور اين بيماري را در مراحل اوليه تشخيص مي‌دهيم، درحالي كه قبلاً اين طور نبود؛ مثلا يك آقاي مسن 50 يا 60 ساله به‌علت اينكه زمين خورده بود و دچار شكستگي كوچكي شده است به پزشك مراجعه مي‌كرد و ما گراف مي‌گرفتيم و متوجه سرطان پروستات مي‌شديم. آن موقع معمولاً بيماري هنگامي تشخيص داده مي‌شد كه بسيار پيشرفت كرده بود و درمان آن سخت‌تر بود. اما امروزه با تست psa مي‌توانيم به موقع اين بيماري را تشخيص دهيم و درمان كنيم. شيوع اين بيماري چقدر است؟ اين بيماري در كشور ما شيوع كمي ندارد. در هر بخش اورولوژي كه نگاه كنيد همواره يك يا دو بيمار مبتلا به اين عارضه كه منتظر عمل جراحي هستند، بستري هستند.شايد اين بيماري بين يك تا 5 درصد در بين مردان شيوع داشته باشد. البته آمار من دقيق نيست، در اين مورد مركز تحقيقات اورولوژي بيمارستان سينا تحقيقات دقيقي انجام داده كه مي‌تواند قابل استناد باشد. علائم بيماري سرطان پروستات چيست؟ مهم‌ترين علامت اين بيماري نامنظم شدن ادرار است. گاهي فرد مجبور است چندين بار هنگام شب براي ادرار از خواب بيدار شود وگاهي مجبور است به سرعت خود را به دستشويي برساند تا مثانه را تخليه كند.علائم در همين حد است و خيلي زياد نيست ولي يك بيماري خطرناك و سرطان نهفته است كه در مراحل پيشرفته به جراحي‌هاي بزرگ و درمان‌هاي متعدد، سخت و خطير نياز دارد؛ بنابراين مهم‌ترين علامت اين بيماري اختلال در ادرار است كه به‌خصوص در بين مردان بالاي 45 سال ديده مي‌شود. اين افراد حتماً بايد با يك متخصص اورولوژيست مشورت كنند و ويزيت شوند. و اگر به موقع مراجعه نكنند؟ در غير اين صورت، ممكن است در كوتاه‌ترين زمان ممكن، متاستاز بدهد، متاستاز استخواني، ريوي و بيماري دست اندازي‌هاي مختلفي بكند و در فرصت كوتاهي فرد را از بين ببرد. سرطان ديگر كه به‌خصوص در كشور ما شيوع بيشتري دارد، سرطان مثانه است. اين بيماري از بافت خود مثانه به‌وجود مي‌آيد وگاهي از كليه و حالب كه محل عبور ادرار است به‌وجود مي‌آيد ولي عمدتاً در مثانه است. اين بيماري هم تقريباً بدون علامت است، تنها علامت آن پيدا شدن خون در ادرار است كه در مراحل اوليه به وضوح ديده نمي‌شود و گاهي به‌صورت يك تغيير رنگ جدي در ادرار مشاهده مي‌شود. مردان به‌خصوص مرداني كه در معرض مواد خاصي هستند، مثلاً مردان سيگاري يا افرادي كه مواد افيوني مصرف مي‌كنند يا در صنايع مثلاً صنايع كشتي‌سازي‌، لاستيك‌سازي‌ يا حتي خشكشويي‌ها فعاليت مي‌كنند، بيشتر در معرض اين بيماري قرار دارند، همچنين كساني كه در خانواده شان سابقه سرطان مثانه هست نيز در معرض اين بيماري قرار دارند. هر چه تومور سرطان مثانه بزرگتر باشد، نفوذ بيشتري به ديواره مثانه مي‌كند و خونريزي بيشتر مي‌شود اما هنگامي كه به وضوح خون در ادرار ديده شود، بيماري خيلي پيشرفت كرده است. بنابراين مردان در هر سني كه باشند اگر با تغيير رنگ ادرار مواجه شدند بايد آن را جدي بگيرند چون ممكن است علامت سرطان مثانه باشد. يك آزمايش ساده ادرار اين مسئله را روشن مي‌كند، البته وجود خون در ادرار صرفاً علامت سرطان مثانه نيست، ممكن است نشانه سنگ يا يك بيماري كليوي نيز باشد كه خطر جاني كمتري دارند. آنچه مهم است و مي‌تواند به سلامت و عمر فرد آسيب جدي وارد كند، سرطان مثانه است كه هيچ درد و علامت ديگري ندارد.شيوع اين بيماري نسبت به سرطان پروستات خيلي بيشتر است. در همه بخش‌هاي اورولوژي و در همه مناطق كشور همواره تعدادي از اين بيماران بستري هستند. شايد حدود 10 درصد بيماران اورولوژي كشور اين دسته از بيماران باشند. بيشتر اين بيماران هم افراد سيگاري و افرادي هستند كه در صنايع با مواد شيميايي سر و كار دارند. پس شيوع اين بيماري در استان‌هايي كه صنعتي‌ترند، بيشتر است؟ قطعاً، همين طور است اما اعلام آمار دقيق آن نيازمند مطالعات كشوري است كه فعلاً اطلاعات آن را در اختيار نداريم، ممكن است وزارت بهداشت چنين آماري داشته باشد. سومين سرطان ناحيه تناسلي سرطان بيضه است. اين بيماري شيوع زيادي ندارد و به ندرت ديده مي‌شود ولي بيماري خطيري است كه يك راه تشخيص ساده دارد. درست مثل آنچه براي تشخيص زودرس سرطان سينه به خانم‌ها توصيه مي‌كنند كه سينه‌هايشان را خودشان به‌طورمرتب معاينه كنند، به آقايان هم توصيه مي‌شود، خودشان بيضه‌هايشان را معاينه كنند و اگر هر تغيير و نامنظمي را در بيضه‌شان ديدند، فوري به پزشك مراجعه كنند. اين بيماري گاهي به‌صورت جمع شدن آب دور بيضه ديده مي‌شود اما اين نامنظمي الزاماً نشانه سرطان بيضه نيست و ممكن است يك التهاب ساده باشد ولي حتماً بايد به پزشك اورولوژيست مراجعه شود. چون اگر سرطان بيضه باشد بسيار خطرناك و تهاجمي است و بلافاصله به داخل شكم دست‌اندازي مي‌كند، در آن صورت بايد جراحي‌هاي خيلي سنگيني براي درمان آن انجام داد. اما اگر در مراحل اوليه تشخيص داده شود، خيلي راحت درمان مي‌شود. اورژانس‌هاي اورولوژي چيست؟ اورژانس تعريف مشخصي دارد؛ يعني عارضه‌اي كه بايد به فوريت و در كوتاه‌ترين زمان ممكن به آن رسيدگي شود اما متأسفانه اكثريت مردم از موارد اورژانسي خبر ندارند و نمي‌دانند چه بيماري‌هايي اورژانسي است؛ البته گاهي كه با يك بيماري مانند سنگ كليه مواجه مي‌شوند چون درد زيادي دارد و بيماري پر سر و صدايي است، (درد سنگ كليه مثل درد زايمان است) به همين خاطر فرد بلافاصله به پزشك و اورژانس مراجعه مي‌كند. ولي اورژانسي كه من مي‌خواهم به آن اشاره كنم، چيز ديگري است كه درمان آن كاملاً وابسته به زمان است، زمان طلايي يا golden time دارد و اگر بعد از زمان طلايي مراجعه شود، متأسفانه هيچ كاري براي آن نمي‌توان انجام داد. از لحاظ فرهنگي براي ما مشكل است كه خيلي راحت اين بيماري‌ها را در رسانه‌ها مطرح كنيم اما از طرفي تعهد پزشكي ما ايجاب مي‌كند با كلماتي كه مطابق فرهنگ و شئون جامعه ما باشد، اين مسائل را مطرح كنيم. 2اورژانس مهم در اورولوژي داريم. ببينيد، بيضه ناحيه‌اي از بدن مردان است كه براي توليد‌مثل، نطفه توليد مي‌كند كه براي پدر شدن يك مرد هنگامي كه با نطفه همسرش به اشتراك گذاشته مي‌شود منجر به توليد مثل مي‌شود؛ بنابراين بايد سالم باشد و بتواند اسپرم يا نطفه مردانه توليد كند. در دوران بلوغ مردان ممكن است بيضه دور طنابي كه عروق بيضه را تامين مي‌كند، بپيچد و يك حالت گردش پيدا كند، اين هيچ ربطي به حالت فرد يا شكل خوابيدن ندارد. خودبه‌خود اتفاق مي‌افتد و«تورسيون» بيضه نام دارد، اگر چنين حالتي اتفاق بيفتد فرد بايد حداكثر ظرف 6 ساعت به پزشك متخصص اورولوژي مراجعه كند تا با يك جراحي ساده، بيضه را سر جايش برگرداند. در غير اين صورت بعد از گذشت 6 ساعت بيضه دچار خون مردگي مي‌شود و مي‌ميرد كه ديگر هيچ كاري براي درمان آن نمي‌توان انجام داد. علامت اين بيماري چيست؟ علامت آن درد شديد در ناحيه بيضه است كه به‌صورت ناگهاني به‌وجود مي‌آيد، ممكن است بيضه دچار بادكردگي هم بشود. اگرچنين علائمي ديده شد، فرد بايد به سرعت ظرف 2 يا 3 ساعت خود را به يك متخصص اورولوژي برساند، حتي فرصت براي مراجعه به پزشك عمومي هم نيست و نيابد وقت را تلف كرد. درد شديد بيضه البته ممكن است به‌علت ضربه خوردن حين بازي فوتبال يا عفونت باشد. اگر عفونت باشد به راحتي با آنتي بيوتيك درمان مي‌شود ولي تورسيون يا گردش بيضه خطرناك است و حتماً بايد در زمان طلايي 6 ساعته، در هر ساعت از شبانه‌روز كه باشد بلافاصله درمان شود. علتش چيست؟ علتش به آناتوميك بيضه مربوط است. ممكن است به‌صورت مادرزادي يك طرف بيضه سنگين‌تر يا سبك‌تر باشد و كمتر از يك درصد پسران 10تا 20 ساله ممكن است با اين عارضه مواجه شوند. عقيم مي‌شوند؟ يك بيضه از بين مي‌رود و بايد از بدن خارج شود ولي ممكن است به‌علت تغييراتي كه در بدن ايجاد مي‌كند، سيستم ايمني بدن را تحت‌تأثير قرار دهد. در اين صورت ممكن است از طريق خون و عكس‌العمل بدن، به بيضه طرف مقابل هم آسيب وارد شود در غير اين صورت ممكن است فرد براي بچه دار شدن دچار مشكل شود يا حتي عقيم شود. كمتر از نيم درصد مردان ممكن است به اين عارضه مبتلا شوند. بيماري اورژانسي ديگري كه آن هم بسيار مهم است و اگر در زمان طلايي مراجعه نشود ممكن است منجر به ناتواني جنسي دائمي فرد بشود به‌نحوي كه مرد قدرت زناشويي خود را براي هميشه از دست بدهد، «پرياپيسم» است. به‌طور طبيعي مردان در زمان‌هاي مشخصي كه صلاح مي‌دانند، زناشويي مي‌كنند. مدت زناشويي در افراد مختلف متفاوت است اما به‌طور كلي بعد از ارتباط جنسي آلت تناسلي مرد به حالت طبيعي قبل از اين حالت برمي‌گردد اما اگر حالت نعوظ بيش از يك ساعت طول بكشد، شروع زنگ خطر است و اگر اين اتفاق افتاد فرد بايد حداكثر ظرف 6 ساعت به پزشك مراجعه كند. اگر بعد از اين مدت وضعيت به حالت طبيعي برنگردد منجر به ناتواني جنسي تا آخر عمر مي‌شود و هيچ درماني نيز نخواهد داشت. متأسفانه كمتر از يك درصد مردان از اين مسئله مهم اطلاع دارند؛ به همين علت اين بيماران معمولاً بعد از 24 ساعت به پزشك مراجعه مي‌كنند كه ديگر دير است و كاري نمي‌توان انجام داد. علت آن هم به جز ناآگاهي از اهميت اين مسئله مقداري هم به خاطر خجالت فرهنگي است. به همين خاطر سعي مي‌كنند به اتفاق خانواده، خودشان مشكل را حل كنند كه امكان ندارد و فقط يك متخصص مي‌تواند مشكل را حل كند. علت اين عارضه چيست؟ علت آن ممكن است مصرف داروهاي اعصاب و روان باشد. علل ديگري هم دارد، بعضي بيماري‌هاي خوني ممكن است عامل بروز اين بيماري باشد. افرادي كه مبتلا به بيماري گلبول‌هاي قرمز هستند، مستعد آن هستند. اما گاهي هم بدون هيچ علتي به‌صورت خودبه‌خودي اتفاق مي‌افتد. مصرف كم يا زياد مايعات هم ممكن است اين حالت را ايجاد كند بيماري‌هاي عفوني دستگاه تناسلي چه مواردي هستند؟ بيماري‌هاي عفوني دستگاه تناسلي انواع مختلفي دارند، عامل اين بيماري‌ها ممكن است ميكروب‌هاي عمومي باشند يا ميكروب‌ها و ويروس‌هايي كه از طريق ارتباط جنسي منتقل مي‌شوند. انواع قديمي اين بيماري‌ها سفليس و سوزاك هستند اما امروزه بيماري‌هاي ديگري مانند ايدز و آنتي‌ژن‌هايي كه از طريق رابطه جنسي منتقل مي‌شوند نيز مطرح هستند. در خانم‌ها عفونت مثانه هم بيماري مهم و شايعي است كه مجبورند تند‌تند مثانه را تخليه كنند، چون سيستم خروجي مثانه و ناحيه تناسلي در زنان به هم نزديك است احتمال عفونت در آنها زيادتر است؛ به همين علت يك تا2بار عفونت مثانه در زنان را طي يكسال طبيعي مي‌دانيم و آن را جدي نمي‌گيريم ولي اگر عفونت مثانه در آقايان باشد حتماً بايد به‌صورت جدي بررسي‌هاي لازم انجام شود. عفونت ديگر، عفونت بيضه است كه در پسر‌بچه‌ها ممكن است اتفاق بيفتد كه ممكن است مادرزادي باشد يا به‌صورت خودبه‌خود اتفاق بيفتد. همشهری آنلاین گردآوری : گروه اینترنتی نیک صالحی