بررسی تحولات معماری و شهرسازی تهران و عوامل موثر بر آن

[Mohammad Aref 120,438]

معماری و شهرسازی ایران در دوران معاصر تحت تاثیر تحولات اجتماعی و اقتصادی درونی و بیرونی و عوامل تاثیرگذار وابسته بدان، دستخوش تغییرات فراوانی بوده است. این تغییرات چنان بنیادین بوده که سبک ها و چالش های فراوانی را در فضای معماری و شهرسازی ایران هم در فضای مفهومی و هم در فضای عینی موجب شده است .به این اعتبار ،شهر تهران، بواسطه قرار گیری در کانون این تحولات، در راس نمونه های کاملا متحول شده شهری ایران قرار دارد که رد پای دوره های متفاوت را می توان در آن مشاهده کرد. از گسترش های کالبدی صورت گرفته در مقیاس پهنه شهر تا گونه ها و سبکهای متعدد معماری، به منزله نشانه های قابل قرائت، نمودی از این تحولات هستند.

 

با ظهور اندیشه های نوگرا و تجدد طلب در یکصد و پنجاه سال اخیر، این تحولات در قالب تقلیدهای سطحی و نابجا منجر به تبدیل شهر ایرانی به وارد کننده سبک معماری و شهرسازی از اروپا می گردد. این امر که در ابتدای امر متاثر از سفر شاهان قاجار به فرنگ بود، با اصلاحات ناشی از مشروطه رنگ و بوی دیگری یافت و متعاقبا تحت تاثیر اندیشه‏های دانشجویان از فرنگ بازگشته، در دهه های بعدی تشدید شد و نهایتا منجر به پدیداری شهرهایی شد که در زمینه معماری و شهرسازی، نه توان مقایسه و مقابله با نمونه های غربی را داشتند و نه قادر به مقایسه با پیشینه تاریخی خود بودند. فی الواقع فضاهای عینیت یافنه ناشی از این جریان های فکری را می توان ریشه بحران هویت برای شهرهای ایرانی از منظر معماری و شهرسازی دانست. این مقاله بر آن است تا ضمن ارائه و بررسی فهرستی از مولفه های تاثیرگذار بر این جریان - جهت آگاهی از زمینه تاریخی این بحران هویتی- به جستجوی علل آن و نهایتا زمینه سازی برای دستیابی به راهکارهای برون رفت از این بحران بپردازد.

 

نویسندگان: دکتر ش.دیوسالار، س.محمودکلایه

 

دانلود مقاله