نورپردازی منحصر بفرد، ایده ای برای بهبود فضای شهری

[Mohammad Aref 120,438]

چالش بازطراحی سایتهای تاریخی یکی از حساس ترین و هیجان انگیزترین وظایف هر طراح منظری در موقعیتهای ویژه است. محوطه ۳۵۰۰ متر مربعی در شهر تروئِل اسپانیا که میدان توریکو نام دارد، برای سالها قلب زندگی شهری و محل ملاقات در شهر بوده است. با وجود میراث فرهنگی عظیم در اطراف میدان و سیستم آب زیرزمینی پیچیده، تمرکز میدان بر مجسمه محبوب گاو نری به نام توریکو است که در ارتفاع ۷۶ متری بالای میدان، بر روی فواره ای خاص قرار گرفته است.

 

یک تیم محلی طرح بازسازی شگفت انگیزی را پیشنهاد داد که ایده آن آشکارسازی تجهیزات آب زیرزمینی و همچنین تجربه حسهای متفاوت در معماری بود. طراحان به جای اضافه کردن عناصر جدید به میدان کوچک، پروژه نورپردازی خلاقانه ای در طرح کفسازی ایجاد کردند که نقش مهم فضای باز و ارزشهای موجود را تقویت می کند.

 

آشکار کردن رد پای گذشته در استراتژی طراحی

میدان تریکو چندان تفاوتی با قسمتهای دیگر مرکز تاریخی شهر نداشت. هر چند فضای زیرزمینیِ کمیاب آن و سازه های پر ارزش که از قرون وسطی به جامانده، یعنی دو آب انبار و یک طاق مخفی، در انتظار رونمایی بودند.

 

الگوی طراحی

رویکرد طراحان شامل توجه به آب انبارها و ارتباطاتشان برای خوشامدگویی به بازدیدکنندگان، نوسازی کفسازی میدان، تعبیه طرح نورپردازی منحصر بفرد در کفسازی و اضافه کردن نورپردازی عمودی طبق قوانین اتحادیه اروپا بود. الگوی طراحی الهام گرفته از ایده سیرکولاسیون و سیالیتی بود که از دنیای آبی زیرزمین می آمد. وقتی این جریان نور به عنصری در سطح میدان بر می خورد، عکس العمل نشان می دهد؛ به این ترتیب که تراکم نور بر فراز آب انبارها کم می شود و اطراف فواره توریکو را فرا می گیرد. نماها و رواقها با نورافشانهای بالا به پایین تجهیز شده اند و فواره معروف میدان با پرتوهای نور از ساختمانهای اطراف روشن شده است.

 

طرح نورپردازی منحصر بفرد

دستگاههای نور افکن LED که در کفسازی بازالتی تعبیه شده اند، به طور انحصاری برای این پروژه طراحی شده اند. در این پروژه دو اندازه از روشنایی برای خلق تمام ترکیبات در بیش از ۱۲۰۰ مقطع نوری وجود دارد. انتظار می رفت این تجهیزات نوری با چالشهایی نظیر شرایط خیلی خاص شارژ، اضافه شدن مراسم گاو دوانی به ترافیک معمولی موجود در میدان و ویژگیهای پیچیده خاک مواجه شوند. بنابراین از طریق نرم افزار خودکاری که نورافکنها را کنترل می کند یکی از جذاب ترین افکتها فراهم شد؛ این نرم افزار اپراتورها را قادر می سازد تا جداول زمانی در حال کار و شدتهای نور و الگوهای رنگارنگ متفاوت را برنامه ریزی کنند. در نتیجه نورپردازی، منظر شب را به شیوه های شگفت انگیزی تغییر داده و خاطره انگیز می کند.

 

طرح پویای نورپردازی در شب، وزن بصری بسیار قدرتمندی دارد و به نظر می رسد تمایل به استفاده از آن رو به فزونی است. اما برخی عوامل انسانی به درستی در پروژه تعبیه نشده اند. مثلاً در هیچ قسمتی از این فضا نیمکتی وجود ندارد که امکان مکث و لذت بردن از فضا را فراهم کند. دستگاههای نورافکن نیز مورد انتقادی دیگری در این پروژه است که گرچه تقریباً یک سوم بودجه بیش از ۶ میلیون یورویی را به خود اختصاص داده بودند، اما زمان زیادی نگذشت که دچار مشکلات فنی شدند. در واقع، حداقل ۳۰ درصد از آنها خیلی زود نیاز به تعویض داشتند و سه سال بعد از پایان یافتن پروژه باز طراحی میدان توریکو، تمام نورافکنها با طرحی بهتر جایگزین شده بودند. متاسفانه چند ماه بعد، آنها هم دوباره خاموش شدند. علت آن نیز ممکن است عدم عایق بندی برای آبهای سطحی یا عدم تعبیه فضایی برای تخلیه گرمای سیستم LED باشد. پروژه های زیادی وجود دارند که تنها با سطح زمین به عنوان عنصر اصلی کار می کنند و از نورپردازی نیز جهت ایجاد تاثیرات احساسی مختلف استفاده می کنند. اما در این پروژه ها نورپردازی معمولاً نقش اساسی ایفا نمی کند. اما آنطور که طراحی میدان توریکو نشان می دهد، کشف توانهای بالقوه پلان نوری ارزش و تاثیرات بسزایی دارد.

 

منبع: معمار منظر