به یاد کریم ساعی

[Yamna 1 17,420]

آنهايي كه در دانشكده منابع طبيعي دانشگاه تهران تحصيل كرده اند، در محوطه سرسبز دانشكده مزار مردي را مي شناسند كه پايه گذار جنگلداري علمي در ايران است. «مهندس كريم ساعي» كه روزگاري در دانشكده كشاورزي تحصيل مي كرد، حالا در پناه سايه درختان كهنسال دانشكده آرميده است. مردي كه اولين مدير جنگلباني كشور بود و براي اولين بار آماري از مساحت جنگل هاي كل كشور را تهيه كرد. يادگارهاي زنده اش هنوز وجود دارند : پارك ساعي و درختان تناور خيابان ولیعصر تهران به ابتكار و طراحي او ايجاد شدند.

 

 

 

ساعي در سال ۱۲۸۹ در مشهد متولد شد. تحصیلات دانشگاهی خود را در مدرسۀ عالی (دانشکده) فلاحت دانشگاه تهران (واقع در كرج) گذراند و در سال ۱۳۱۰ با درجۀ مهندسی فارغ‌التحصیل شد. با قبولي در چهارمين دوره اعزام محصلان به خارج از كشور براي مدت دو سال به مونپلیه در انستیتو اگرونومیک فرانسه رفت و با درجه ممتاز فارغ التحصيل شد.

موفقيت هاي تحصيلي او باعث شد تا مجله علمی تخصصی در فرانسه، او را به عنوان یکی از چهره‌های شاخص علم جنگل در آن سالها معرفی كند. پس از آن فوق ليسانس خود در رشته آمار جنگل را در سال ۱۳۱۶ ازدانشگاه بركلي كاليفرنيا گرفت و به كشور بازگشت.

وقتي در ۱۳۱۷ «دايره جنگل» به عنوان اولين نهاد مديريت جنگل ها در كشور راه اندازي شد، ساعي تصدي آن را برعهده گرفت و بر اثر اقدامات او يك سال بعد اين نهاد كوچك به «اداره جنگلباني» و بعدها به «اداره كل جنگل ها» ارتقاء يافت. در همان سال ها او و همكارانش قوانين و مقررات جنگل را تدوين كردند و به تصويب مجلس آن زمان رساندند.

اما رياست او بر اين اداره كل دوام چنداني نداشت و برخي از سودجويان كه قوانين و مقررات جنگل منافع اقتصادي شان را به خطر انداخته بود، با استفاده از نفوذ برخي افراد پرونده شكايتي از ساعي را به ديوان كيفري بردند و او را از كار بركنار كردند. با اين حال ساعي خانه نشين نشد و پيشنهاد كرد تا در دانشكده منابع طبيعي دانشگاه تهران رشته جنگل ايجاد شود و خود نيز به عنوان استاد در اين دانشكده مشغول به كار شد.

ساعي موفق شد تا در سال ۱۳۲۵ براي اولين بار مساحتي از جنگل هاي ايران را تخمين بزند. پس از آن در سال ۱۳۲۷ جلد اول و در سال ۱۳۲۹ جلد دوم کتاب «جنگل شناسی» را منتشر کرد که با نشر این کتاب اساس اطلاعات علمی جنگلبانان کشور پی ریزی شد.

با تأسیس بنگاه جنگل ها در سال ۱۳۲۸ او با سمت رئیس هیأت مدیره و مدیر عامل این بنگاه، مشغول فعالیت شد.

در پانزدهم آذرماه ۱۳۲۸ نشریۀ مخصوص کارکنان بنگاه جنگل‌ها را با عنوان خبرنامۀ بنگاه جنگل‌ها منتشر کرد که اولین نشریۀ ایرانی در زمینۀ منابع طبیعی بود. این نشریه پس از سالیان دراز هنوز هم با نام فصلنامه جنگل و مرتع به حیات خود ادامه داده است.

مسئوليت هاي ساعي باعث شده بود تا او دائماً براي تحقيق و پژوهش در سفر باشد و در يكي از همين سفرها نيز از دنيا رفت. وفات او در چهارم دی ماه ۱۳۳۱ هنگام بازگشت از شیراز به تهران و بر اثر سانحۀ سقوط هواپیما اتفاق افتاد. گويي خود مي دانست كه به دليل سفرهاي پي در پي عمري كوتاه دارد و در۴۲ سالگي وصيت كرده بود تا او را در دانشکدۀ منابع طبیعی دانشگاه تهران به خاک بسپارند.

مرگ زود هنگام مهندس کریم ساعی باعث تأسف فراوان همکاران، شاگردان و مجامع علمی کشور شد و ضايعه درگذشتش در مطبوعات و محافل کشورهای دیگر نیز بازتاب داشت...

مکث

شنبه چهارم دی ماه دلسوختگان طبیعت، دوستداران جنگل، اساتید دانشگاه و دانشجویان درشصت و چهارمین سال درگذشت ات از ساعت 9 تا 11 در تالار مطهری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران ( کرج) گرد هم می آیند تا همنوا با هزاران درختان سرو قامت یادت را گرامی بدارند.

روحت شاد ابرمرد مشرقی