مزایا و معایب طراحی چمنزار

[Mohammad Aref 120,438]

چمن متداول ترین گیاهی است که در فضاهای عمومی و مسکونی استفاده می شود و همیشه به عنوان راه حلی سریع برای فضاهای چندکاربردی مورد توجه طراحان است. طراحان حرفه ای معمولاً به اثرات طولانی مدت پروژه هایشان فکر می کنند و چمنزار سنتی را ایده مناسبی نمی دانند. حفظِ چمنزار برابر با بلعیدن منابع است، آسیبهای جدی بر اکوسیستمها وارد می‌کند و موجب هدررفت پول و سرمایه می شود.

 

چند دلیل برای عدم استفاده از چمن

 

نیاز به آبیاری زیاد

با توجه به مطالعاتی که ناسا در سال ۲۰۰۵ انجام داده، آب مصرفی چمنها سه برابر بیشتر از زمینهای ذرت در آمریکا است. مناظر مسکونی آمریکاییها حدود ۹ بیلیون گالن آب آشامیدنی را به صورت روزانه مصرف می کنند که این میزان تقریباً نصف مصرف آب روزانه در داخل منازل است. در مناطق گرم مانند جنوب غربی آمریکا به طور میانگین ۶۰٪ مصرف آبِ روزانه منازل صرف مناظری می شود که نیاز آبی بالایی دارند.

 

نابودی حشرات

برای مراقبت از چمنزارها به شیوه سنتی سالانه ۷۰ میلیون پوند آفت کش در آمریکا مصرف می شود که استفاده از آنها مشکلات جدی زیست محیطی ایجاد می کند. از بین بردن تمامی حشرات، تعادل اکوسیستم را به هم می زند. از طرفی استفاده از آفت کشها و کودهای شیمیایی، انسانها و دیگر گونه های جانوری را در معرض خطر مسمومیت قرار می دهد.

 

چمنزارهای بلااستفاده

ما به خوبی می دانیم که یک سایت طراحی شده خوب بایستی برای اهداف متعددی به کار رود و چمنزاری که در مرحله اول جنبه تزئینی دارد، اقدامی نادرست است. چمنزارها برای فضاهای بیرونی با کاربریهای برنامه ریزی نشده عالی هستند. شما مسلماً ماشینهای چمن زنی را که با دقت چمنها را کوتاه می کنند دیده اید و اغلب اوقات جای خالی انسانها را در چنین مکانهایی احساس کرده اید. چنین مناظری ممکن است، زیبا باشند، اما قطعاً می توانند کاربرد بهتری هم داشته باشند.

 

کودهای شیمیایی

کودهای شیمیایی همانند آفت کشها از طریق روان آبها وارد مسیرهای آبی شده و باعث به وجود آمدن مشکلات عدیده ای برای اکوسیستم می شوند. نیتروژن اضافی موجود در دریاچه ها و جویها باعث رشد بیش از حد جلبکها می شود. جلبکها تمام اکسیژن حل نشده موجود در آب را مصرف می کنند و زندگی ماهیها و باقی موجودات دریایی که به اکسیژن نیاز دارند را به مخاطره می اندازند.

 

کاهش تنوع زیستی

پرنده ها، حشرات و باکتریها؛ همگی در ترکیبی متنوع از گونه های زیستی بهتر رشد می کنند. کشت تنها یک محصول توسط انسانها باعث ایجاد مشکلات متعددی برای حیواناتی می شود که از گیاهان بومی تغذیه می کنند. در واقع این اقدامِ انسانها باعث می شود این حیوانات یا از محل زندگی خود نقل مکان کنند یا غذاهای مغذی کمتری بخورند. این موضوع همچنین موجب ازدیاد جمعیتِ آن دسته از حیواناتی می شود که از محصولاتی که به انتخابِ ما انسانها کشت شده اند، تغذیه می کنند.

 

نگهداری پر هزینه

برای چمن زنی هفتگی با ماشینهای چمن زنی، انرژی زیادی مصرف می شود. استفاده از ماشینهای چمن زنیِ استاندارد به مدت یک ساعت به اندازه اتومبیلی که مسافت ۱۰۰ تا ۲۰۰ مایل را طی می کند، آلودگی تولید می کند. چمن زنهای ریسمانی که برای ایجاد گوشه هایی تمیز و مرتب استفاده می شوند را نیز باید به این آمار اضافه کرد.

 

دعوت از مهاجمان

ماده مغذی اضافی، خاک شسته، کشت تک محصولی و هدر رفت میزان زیادی از آب؛ موجب می شود تا خانه، مکانی عالی برای گونه های مهاجم باشد. اگر از نگهداری مداوم این گونه ها دست بکشید و کارِ چمن زنی و کندن علفهای هرز را به مدت یک هفته فراموش کنید، چمنزارِ شما به سرزمین عجایب مهاجمان تبدیل می شود.

 

تعصب بر یک مد قدیمی

علاقه آمریکاییها به داشتن حیاط جلویی موجب شده تا از جنگ جهانی دوم به بعد چمنزارها بزرگ و بزرگتر شوند. چمنزار بزرگ باعث می شود این گونه به نظر بیاید که ساکنان توانایی مالی برای هدر دادن فضا، آب و ساعتهایی که برای نگهداری از آن صرف شده را دارند، در حالیکه می توانند آن را صرفِ کشت محصولاتی خوردنی برای خود کنند.

 

دو دلیل برای ادامه طراحی چمنزارها

اما چمنزارها با همه معایبی که بر شمردیم دارای مزایایی نیز هستند. رویکرد نوین و ترکیب گیاهان بومی با چمنزار می تواند به کاربردی شدن آنها کمک کند.

 

تامین دید و امنیت

پارکهای شهری، مشکلات امنیتی متعددی دارند. هر چه افراد بیشتری از فضاهای عمومی استفاده کنند، طراحان باید برای طراحی فضاهایی که مردم بیشتری در آنها حضور می یابند، فاکتور امنیت را بیشتر مد نظر قرار دهند. زمانی که چمن به عنوان گیاهِ پوششی صاف و کم ارتفاع با درختان بلند ترکیب می شود منظر زیبایی خلق می کند. حذف درختچه هایی با ارتفاع متوسط و افزودن کفپوشهای صاف یا پوشاننده های زمین یکی از استراتژیهایی بود که در پارک بزرگ براینت (Bryant Park) در نیویورک به کار گرفته شد.

 

کاربرد وسیع چمنزار

بنا به دلایلی که قبلاً بدان ها اشاره گردید، استفاده از چمنزار رفته رفته کمرنگ تر می شود. ولی برای فضاهای چندمنظوره جهت تفریح و با هدف ارتقای تنوع زیستی اکولوژیکی، کشت گیاهان بومی و میزان معقول آب مورد نیاز برای آبیاری طراحی می شوند، برخی از طراحان به چمنزارهایی با گیاهان بومی روی می آورند. این فضاهای ترکیبی، هر چند هفته یکبار چمن زنی می شوند و آلودگیهای مربوط به نگهداری را کاهش می دهند، اینها با وجود اینکه نامنظم تر به نظر می رسند ولی این نامنظمی از خلق مناظر اکولوژیکیِ بهتری حکایت می کند.

چمنزارها بخشی از تاریخ طراحی منظر هستند، آنها کلاسیک و تا حدی نرمال هستند و شما در مورد استفاده از آنها در طراحی های خود دچار تردید نمی شوید. ولی زمان آن رسیده که این راه حل را کنار گذاشته و به طور جدی آن را با اطلاعات جدی و مسائل زیست محیطی قرن ۲۱ مورد ارزیابی قرار دهید.

 

مترجم: ترانه ایرانپور

منبع: معمار منظر