عکاسی مستنــد

[mohammad.khoshnood 4,710]

عكاسی مستند چيست؟

ايرج شباهنگ

اشاره:

واژه ی عكاسی مستند در سا لهای ركود اقتصادی كاربرد پيدا كرد. زمانی كه شرايط اس فبار كشاورزان

وجدان مردم امريكا را بيدار كرد تا نياز به اصلاحات اجتماعی را احساس كنند. اين زمينه از عكاسی

را تداعی م یكند, عك سهايی كه در آ نها، پس كوچ ههای (Dust Bowl) هنوز عك سهای داست باول

كثيف و شرايط رق تبار شهری را تصوير كرده بود.

اما عكاسی مستند ابعاد وسي عتر از اي نكه فقط بدبخت یها و نارساي یها را تصوير كند در بر م یگيرد،

چراكه م یتوان موضو عهايی جدا از بدبخت یها و ناكام یها را نيز به تصوير كشيد و سنديت بخشيد, مانند

مناطق دورافتاده و محروم, انسا نهای سرزمي نهای ديگر ,ناملايمات جامعه و طبيعت, ابعاد وسيع

عواطف و تن شها، درواقع دامنه ی موضو عهای عكاسی مستند ب یشمار و نامحدود است. با اي نهمه هر

عكسی را نم یتوان عكس مستند ناميد. زيرا عكس مستند بايد حامل پيام باشد. پيامی كه آن را از يك عكس

طبيعت، يك پرتره و يك منظره ی خيابان مستثنی م یكند. عكس مستند ممكن است ثب تكننده ی يك واقعه

باشد اما اين واقعه فی النفسه بايد معنا داشته باشد. معنايی فراتر از آن چه عكس خبری با خود يدك

م یكشد. عكس مستند ممكن است شخصيت يا احساسی را ثبت كند. اما باز هم بايد مفهومی اجتماعی

داشته باشد و نمايانگر چيزهايی بيش از آن چه پرتره نشان می دهد باشد. درواقع ما را بر آن می دارد كه

با ديدی نوبه دنيا بنگريم.

عكاسی مستند، نمايش دنيای واقعی است به وسيله ی عكاس كه قصدش تحليل و تفهيم چيزی مهم به بيننده

است. از آن جا كه تعريف جها نشمولی درباره ی اين بخش مهم و پيچيده ی عكاسی وجود ندارد تا تمامی

جنب ههای آن را در بر گيرد, وجود تعاريف گوناگون را اجتنا بناپذير كرده است. تناقض بين ويژگ یهايی

كه به عكس مستند نسبت داده م یشود ممكن است ناشی از جديد بودن اين بخش از عكاسی باشد. چراكه

اين نوع عكاسی از ده هی 1930 به بعد ابداع شده و اين نام را به سياق آن دسته از فيل مهای مستند كه

موضو عشان از پيش پرداخته نبود و به طور عمده زندگی افراد گمنام در مناطق دورافتاده را به تصوير

م یكشيد, بر اين نوع عكاسی نهادند. فيل مهای مستند، بر خلاف فيل مهايی كه ماجراهای سير و سفر را به

تصوير م یكشيدند، با نگاهی تحلي لگر به دنيا م ینگريستند. چنين نگرشی گرچه از مد تها قبل در بين

عكاسان وجود داشته اما تا ده هی 1930 ، اين نوع عكاسی به صورت عرصه ای خاص جايگاه و منزلتی

نداشته است.

عكس جدای از تصوير دوبعدی و خاكستری رنگ از سايه روش نها م یتوانست ايد ههايی فراتر را منتقل

كند. منظره در برابر عدسی دوربين يك واقعيت بود، ولی عكاسی م یتوانست از همين چشم انداز واقعيتی

ديگر را القا كند، واقعيتی عمي قتر و شايد بسيار مه متر، او م یتوانست همراه اين منظره تفسير و تحليل

را نيز ارائه دهد. اگر اولين ويژگی عكس مستند انتقال بخشی از واقعيت محيط پيرامون بود، دومين

ويژگی آن توانايی ارائ هی تحليل و ديدگاه عكاس درباره ی آن واقعيت به شمار می رفت.

بود. او به عنوان يك عكاس مستند، مناظری زيبا « اوژن آتژه » ، اولين صاحب نام در استفاده از اين شيوه

و يكدست از شهر پاريس را در اوايل قرن بيستم به تصوير كشيد كه گاهی آ نها را به عنوان عك سهای

مرجع به نقاشان و معماران می فروخت. عك سهايی كه آتژه از پار كهای خلوت گرفت، واقعيت اين

مناظر را با عمق معنای آ نها كه جزئی از همين شهر بودند و نيز با احساسات درونی خويش درهم

آميخت, به طوری كه آثار او اكنون جزو شاهكارهای عكاسی مستند به شمار می روند.

پی بردن به اين نكته كه دوربين قادر است واقعيت را تفسير كند، تاريخ عكاسی مستند را وارد مرحله ی

جديد م یكرد. كشف اين توانايی دوربين كه قادر است آينه ای را در مقابل جامعه قرار دهد و جهانيان نيز

دانماركی الاصل كه در اواخر قرن نوزدهم « جاكوب ريس » . م یتوانند بازتاب تصوير آن را بينند

گزارشگر و روزنام هنگار بود، از اولين افرادی بود كه نشان داد از عكس م یتوان به عنوان استناد و

مدارك اجتماعی سود جست. او در دوره ی بحران اقتصادی امريكا با دوربين اش به امريكاي یها فهماند كه

در نوشت ههايش چه چيزهايی را نشان می داده است: وحش یگری و بی رحم یهايی كه در محل ههای كثيف

نيويورك حاكم بود .عك سهايی كه او گرفت مانند گزار شهايش بسيار تأثيرگذار بودند و چهره ی فقر و

لويس «، خشونت حاكم بر امريكا را كه از نظر پنهان بود، به جهانيان نشان داد. بلافاصله پس از ريس

به عنوان يكی از بهترين مستندسازان اجتماعی در تاريخ عكاسی زبان زد جهانيان شد. هاين يك « هاين

جامع هشناس و معلم باتجربه بود كه آگاه یهای اجتماعی او و شور و علاقه ای كه به اين كار نشان می داد،

او را بر آن داشت تا به كارخان ههاو معادن سر بزند و همه ی آن شرايط ظالمانه و غيرانسانی را كه بر

كارگران مهاجر و كودكا نشان تحميل م یشد به تصوير بكشد. عك سهای هاين درواقع به منزله ی

كيفرخواستی بر عليه جامعه ی صنعتی امريكا در اوايل قرن بيستم بود، اما استعداد خارق العاده و

دلسوز یهای او موجب شد كه كارهايش به جای اي نكه خشم عده ای را برانگيزد, بي شتر سازنده باشد.

آثار هاين بيننده را بر آن می داشت كه با آغوش باز آ نها را پذيرا شود و خويش را در آلام و دردهای

همنوعان اش سهيم بداند. ريس و هاين هردو عكاسی مستند را به سمت مطالعه ی شرايط زندگی انسا نها

سوق دادند و اين تحليل عينی از شاد یها و دردها و رن جهای جامعه، از آن زمان تا به امروز موضوع

كار بسياری از عكاسان حرفه ای در عرصه ی عكاسی مستند شده است.

در دوره ی ركود اقتصادی دهه ی 1930 و سا لهای جنگ دهه ی 1940 و سا لهای بازسازی پس از

جنگ، عكاسان مستندكار به اقصی نقاط دنيا مسافرت كردند و از نزديك همسايگانشان را ديدند تا از

شرايط زمانی و مكانی هر جامعه در مقطع تاريخی خاص آگاه شوند. هرچند اين عكاسان كه از ميان

و « دوروتی لانگ » ،« آندره كرتس » ،« يوجين اسميت » آ نها م یتوان به عكاسان صاحب نامی نظير

اشاره كرد به هر كجا می رفتند آلام و دردهای انسا نها را مشاهده م یكردند, ولی » واكرا يوانز »

انعكاس دادن قدرت درونی، منزل تها و اميدوار یهای غيرقابل درك اين انسا نها را نيز در

موضو عهايشان نشان می دادند. آ نها بر اين باور بودند كه انسان رهايافتنی است.

اسميت, عكاس مستندكار نابغه، بر اين باور بود كه وقتی عك سهايش آشكارا حماق تها و بيرحم یها و

جهال تهای انسان را در به راه انداختن جن گها نشان دادند، آن وقت كه بشر وحشت زده سعی خواهد كرد

از به راه انداختن جنگ و خونريزی خودداری كند.

به هرحال تا دهه ی 1950 اين نكته روشن بود كه عكاسان مستندكار در راه اصلاح جامعه, كاری بيش

از رما ننويسان رمانتيك انجام نداده اند. اما بعضی از وجدا نهای بيدار بشری تحت تأثير اين عك سها قرار

گرفته بودند و بعضی از قوانين كه تا آن زمان اجرا نم یشد، به مرحله ی عمل درآمدند، عك سهای هاين

راه را برای اصلاح قوانين كار هموار كرد و بسياری از كودكان را كه در كارخان هها مانند برده كار

م یكردند، از شرايط فلاك تباری كه داشتند نجات داد.

زنگ آغاز تحولی جديد در عكاسی مستند،با انتشار كتاب امريكاي یها در سال 1985 توسط رابرت فرانك

نواخته شد. عك سهای اين كتاب، كه فرانك ضمن مسافر تهايش به مناطق مختلف امريكا گرفته بود،

جامعه ی اين كشور را از ديد يك خارجی نشان می داد فرانك سوييسی بود و در همان جا نيز بزرگ شده

بود او در عك سهايش، تصوير آن تكه پارچه وصله مانند در پرچم امريكا را مشاهده كرد. او از زندگی

ملال تبار روزمره ی مردم و ضايعات آلود هساز جامعه ی صنعتی امريكا عكس گرفت. همين طور از

سرخوردگ یهای امريكاي یهايی كه در دوراهی عشق به ميهن و واقعي تهايی كه با آ نها روبه رو بودند

آواره و سردرگم بودند .ديدگا ههای فرانك بسيار صريح و ب یپرده بود.

پس از انتشار كتاب امريكاي یها، عكاسی مستند وارد مرحله ی جديدی از رشد خود شد. بي شتر عكاسان

به جای پرداختن به شرايط طاقت فرسا و آشفته ی زندگی و رفتارهای خشن مردم, تلاش كرد تا درونيات

انسا نها را به نمايش گذارند. شرايط روانی و احساسی انسا نها اهميت به مراتب بالاتر از واقعي تهای

اجتماعی و عينی پيدا كرد و احساسات و تجربيات عكاس، مانند نگاه اش به دنيا، محور كار او شد. اين

نوع عك سها به تفسير دقي قتری نياز دارد كه هر بيننده به منظور درك كردن پيام مورد نظر عكاس بايد

درباره ی آ نها فكر كند.

میتوان گفت كه با نگاه به مجموعه عكسهای فوری گرفته شده در قرن نوزدهم و مجموعه عكسهای

پررمز و راز و خصوصی قرن بيستم، عكاسی مستند راه خود را در شناخت جامعه و انسان هم چنان

ادامه می دهد.

[BISEl 3,632]

عکاسی مستند ، یکی از پرطرفدارترین ژانر های عکاسی به‌شمار می‌آید که وظیفه عکاس در این سبک مهم، ثبت رخدادهای پیرامونش به‌صورت واقع‌گرایانه و بی‌طرفانه است.

 

 

منشا عکاسی مستند

واژه عکاسی مستند در سال‌های رکود اقتصادی رسمیت پیدا کرد؛ زمانی که شرایط دشوار کشاورزان موجب شد تا مردم آمریکا نیاز به اصلاحات اجتماعی را بیش از قبل احساس کنند. حکم تصویر در عکاسی مستند مانند یک سند تاریخیست که در هر لحظه گواه یک موضوع، هدف اجتماعی و یا سیاسی می‌باشد. اولین تصاویر در شرایطی ثبت شدند که کوچه‌های کثیف و شرایط سخت زندگی شهری علتی شفاف، برای جلب شدن توجه عکسان بود!

عکس‌های مستند در کنار مبحث هنری، بیشتر به منظور نمایاندن تحولات اجتماعی و سیاسی مورد توجه قرار می‌گیرند؛ چراکه واقعیت را همان‌طور که هست به ثبت می‌رسانند. به عبارت ساده‌تر، در این نوع عکاسی تصویر نقش یک شاهد و گواه را برای اثبات یک شرایط اجتماعی و سیاسی خاص برعهده دارد.
از طریق ثبت تصاویر مستند، بیننده از فرهنگ، سیاست و موقعیت‌‌های اجتماعی سایر مردم دنیا آگاه می‌شود. یکی از مهمترین عملکردهای عکاسی مستند ، آگاه سازی مردم آمریکا از موقعیت اجتماعی کشور در رکود بزرگ سال ۱۹۳۰ بوده است.
شاید از اولین افرادی که به این موضوعات پرداختند؛ به‌توان از David Octavius Hill و Robert Adamson نام برد که در سال ۱۸۴۵ از کارگران عکاسی می‌کردند. موضوعی که حتی در سال‌های ۱۹۹۰ نیز توسط عکاسان امروزی مثل Sebastião Salgado تکرار شد.

 

 

 

این نوع عکاسی حتی به‌سایر کشورهای جهان سرایت کرد. در بسیاری از دیدگاه‌‌ها، عکاسی توریستی را با عکاسی مستند مرتبط می‌دانند و اظهار می‌کنند که این دو سبک از یکدیگر جدا نیستند. از سال ۱۸۶۰ یک کمپانی به نام آندروود اند آندروود عکاسانی را به سراسر دنیا می‌فرستادند تا از شرایط زندگی اجتماعی مردم آن زمان عکاسی کنند. تصاویری از لباس‌ها، خانه‌ها، رسم و رسوم مردم، دین و مراسم مذهبی و…

از سال ۱۸۷۱ به بعد حتی عکس‌های اجتماعی توسط جامعه شناسان مورد استفاده علمی و تحقیقاتی قرار گرفت و تصاویر اجتماعی در مطبوعات نقشی حیاتی در زمینه جامعه شناسی ایفا می‌کردند. Jacob Riis از اولین کسانی بود که در امریکا به‌روی موضوعات اجتماعی و برای پلیس کار می‌کرد. وی اثبات روایاتش را به‌صورت عکس‌هایی ارائه می‌کرد که گویی با مخاطب سر صحبت باز می‌کردند!

 

 

 

 

از سال۱۹۳۱ به بعد اتفاقات مهمی در این ژانر محبوب عکاسی رخ داد. پروژه مشهور F.S.A که مربوط به اداره کل حفاظت مزارع بود شکل گرفت و آن‌ها جهت تحقیق در مورد شرایط‌کاری و زندگی کشاورزان و مزرعه داران آمریکا، عکاسان ماهر را به ماموریت‌ عکاسی فرستادند و حدود ۲۷۰۰۰۰ تصویر به دست آوردند.
افرادی نظیر آرتور روتشتاین ( Arthur Rothstein ) و دوروتا لانگه (Dorothea Lange) کاسانی بودند که در این پروژه بزرگ شرکت داشتند. در حدود ۳۰ عکاس با این پروژه همکاری می‌کردند و این دقیقاً علت این بود که پروژه به بهترین پروژه عکاسی اجتماعی آن سال‌ها تبدیل شد. هدف این پروژه، تهیه عکس‌های هنری نبود و بیشتر برجنبه‌های اجتماعی و استنادی این پروژه تاکید داشته‌اند.

با به‌کارگیری مستمر عکس‌های اجتماعی از اواخر سال‌های ۱۹۳۰ به بعد در مجلات و نشریاتی مانند لایف این عکس‌ها دارای شخصیتی مستقل شدند. با گسترش نقش عکس در مجلات و نفوذ گسترش آن در زندگی مردم، عکاسی اجتماعی زیرشاخه مجموعه‌ی جامع‌تری با عنوان عکاسی مطبوعات قرار گرفت. این نکته را به‌خاطر بسپارید که عکاسی خبری و اجتماعی درواقع هر دو یک زیرشاخه مهم برای عکاسی مطبوعاتی به‌شمار می‌آیند.

برای حضور درمیان مردم بهتر است روشی را انتخاب کنید که کم‌ترین جلب توجه را می‌کند؛ بنابراین داشتن وسایل اضافی باعث تشدید این موضوع می‌شود.

 

 

 

تجهیزات مناسب عکاسی مستند
برخلاف بسیاری از شاخه‌های عکاسی، اینجا نیازی به لنزها و تجهیزات گران قیمت ندارید!


« بزرگترین سرمایه‌تان چشمانتان است و پس از آن قدرت انتخاب و تصمیم گیری ».



یک دوربین ۳۵ میلیمتری با یک لنز زوم با فواصل کانونی میانی مثل ۷۰_ ۳۵ میلی‌متری می‌تواند شرایط خوبی را برای تهیه عکس‌های اجتماعی فراهم کند.


عکاسی مستند فقط عکاسی از بدبختی‌ها و نارسایی هاست؟

درپاسخ این سوال باید گفت: خیر.

موضوعات عکاسی مستند بی‌شمار و نامحدودند. با این‌ وجود هر تصویری را نمی‌توان تصویر مستند نامید، زیرا عکس مستند باید الهام بخش مفهوم و هدفی معین باشد. این پیام درواقع عکس مستند را از یک تصویر پرتره یا معاری و یا منظره متمایز می‌کند. عکس مستند ممکن است ثبت‌کننده‌ی یک واقعه باشد اما این واقعه فی‌النفسه باید معنایی باارزش داشته باشد.


یک نکته مهم در این سبک عکاسی وجود دارد که باید به آن توجه کنید:


عکاسی مستند باید نماینگر مفهومی اجتماعی باشد و احساسی فراتر از عکاسی پرتره را منتقل کند. ارزش معنایی این سبک عکاسی به مراتب بالاتر از یک عکس خبریست و به‌نوعی نگاهمان را به دنیا تغییر ‌می‌دهد. تناقض های مختلفی برای تعریف اصل عکاسی مستند وجود دارد که به‌علت جدیدتر و یا خاص‌تر بودن آن واقعا نمی‌توان چهارچوبی معین برای آن تعیین کرد.

« دنیای بیرون آماده است تا قدم بگذارید و چهره­‌ی دیگرش را نشان دهید »




منبع:دیدنگار