معرفی شهر اردستان

[Mohammad Aref 120,438]

شهرستان اردستان، در شمال استان اصفهان، در جنوب كوير نمك، در 33 درجه و 23 دقيقه پهناي شمالي و 52 درجه و 22 دقيقه طول شرقي نسبت به نيمروز گرينويچ قرار دارد.از شمال به استان سمنان، از باختر به شهرستان هاي كاشان، نطنز و برخوار و ميمه، از خاور به شهرستان نايين و از جنوب به شهرستان هاي اصفهان و نايين محدود است.اردستان در ۱۱8 کیلومتری شمال شرقی شهر اصفهان و در مسیر کاشان به سمت نایین و یزد قرار گرفته‌است.

 

تاریخچه شهر

برخی مورخان نوشته اند این شهرستان در دوران اشکانی، پایتخت اردوان چهارم بوده و اردشیر اول، بنیانگذار پادشاهی ساسانی، آتشکده ای در آن بنا کرده است. بعضی مورخان نیز اردستان را زادگاه کاوه آهنگر دانسته اند و اهالی منطقه، خانه و باغی را که در محله کبودان این شهر واقع شده و به باغ کاوه موسوم است و همچنین قنات دو طبقه مون که یکی از عجایب سیستم آبرسانی در ایران قدیم به شمار می آید و حفر آن را به کاوه آهنگر نسبت داده اند، دلیلی برای اثبات نوشته مورخان می دانند.

 

علاه بر این در این شهرستان قنات دیگری هم با عنوان ارونه وجود دارد که با فورزه بندی دیدنی و جالبش، آب کشاورزی پنج محله ی شهر را تامین می کند و مردم معتقدند ارونشاه نخستین پادشاه پیشدادی آن را حفر کرده است. اردستان در دوران صفویه از شهرهای آباد و مهم کشور به شمار می آمده و نقل شده مردم آن هنگام حمله اشرف افغان به اصفهان، چنان پایداری و استقامتی در برابر مهاجمان نشان دادند که موجب حیرت اشرف افغان شد.

 

در دوران قاجاریه، به ویژه هنگام حکومت ناصرالدین شاه اردستان جایگاه بهتری یافت، اما پس از کشته شدن ناصرالدین شاه این شهر ناامن شد. نام اردستان، در افسانه های فولکلوریک نیز آمده و از جمله بر پایه یکی از افسانه ها، اردستان مسکن رستم دستان، جهان پهلوان باستانی بوده و ابتدا ارگ دستان نام داشته و سپس به ارگستان و سرانجام به اردستان تغییر نام داده است. بر پایه این افسانه، طایفه لیلاز، که از طایفه های پرجمعیت اردستان به شمار می آیند، از اعقاب لیلاز، برادر رستم هستند.

 

همچنین در تاريخ آمده است كه قباد ساساني، وقتي با خيزش مزدكيان مواجه شد و از پايتخت خود گريخت تا براي كمك خواستن نزد هياطله برود، وقتي به حاشيه كوير رسيد و وارد شهري شد كه سكنه اش مي گفتند قدمت آن به قبل از دولت مادها و به زمان كيانيان و پيشداديان مي رسد و به احتمال قوي توسط بهمن بن گشتاسب يا اردشير درازدست هخامنشي ساخته شده است، تصميم گرفت مدتي در آن جا بماند و... . همان مورخاني كه اين را نوشته اند، افزوده اند: « قباد در منزل يكي از بزرگان شهر كه دختري دوشيزه داشت، اقامت گزيد و پس از چندي آن دختر را به همسري گرفت و وقتي انوشيروان از بطن آن دختر به دنيا آمد، شهر مورد اشاره را به عنوان اقامتگاه و محل نشو و نماي فرزند خود تعيين كرد و دستور داد اقداماتي جهت عمران و آبادي آن انجام شود.

 

با اين حال، مدتي بعد، در سال 496 ميلادي، در حالي كه اشراف ايران ، وي را از سلطنت خلع و جاماسب يا زاماسب را به عنوان جانشين اش تعيين كرده بودند، به ياري سپاهياني از هياطله توانست جاماسب را از ميان بردارد و با همسر جديد و فرزند خردسال خود به پايتخت برگردد.»

[Mohammad Aref 120,438]

آب و هوا

آب و هواي اين شهرستان گرم و خشك بوده و بيش ترين درجه حرارت در تير و مرداد و كم ترين آن در دي و بهمن است. پوشش گياهي اين ناحيه از گونه استپ بياباني است. كوه هاي غيرمنظمي از شعبه هاي كوه كركس، از جنوب شهرستان مي گذرد، از سطح دريا يك هزار و 207 متر ارتفاع دارد.

 

زبان و گویش

مردم اردستان عمدتاً از نژاد اصیل ایرانی آریایی نژاد هستند. دلیل آن زبانی است که چندین هزار سال پیش تا کنون بر جای مانده، این زبان منشعب از فرس قدیم پارسی می باشد و زبان اوستائی است که لغات و اصطلاحات خارجی کمتر در آن نفوذ کرده است. ساکنان اردستان در گویش محلی خود از آن با عنوانهای ارسون، اردستون، ارسون، اسوم و اسون یاد می کنند.

[Mohammad Aref 120,438]

محصولات کشاورزی

اقتصاد اردستان به طور عمده بر پایه کشاورزی، باغداری، دامپروری و صنایع دستی می‌باشد. سطح زیرکشت این شهرستان حدود ۱۵ هزار هکتار است که با ۲۲۰ چاه عمیق و نیمه عمیق و ۴۶۷ رشته قنات آبیاری می‌شود. محصولات کشاورزی این شهرستان انار، غلات و صیفی‌جات است.

 

فولاد اردستان

فولاد اردستان توليدكننده انواع لوله‌هاي فولادي تا قطر 100 اينچ می باشد. این سرمایه گذاری توسط شركت كارخانجات دنياي فلز انجام گرفته است شركت كارخانجات دنياي فلز با نزديك به نيم قرن تجربه و فعاليت توليدي در صنعت لوله و پروفيل فولادي، در راستاي اعتلاي اهداف مقدس نظام جمهوري اسلامي ايران و اجراي اوامر مقام معظم رهبري در جهت خودكفايي صنعتي و اشتغالزايي و محروميت‌زدايي از نقاط محروم كشور، اهتمام خود را به كار بسته و با بررسي همه جانبه نيازهاي داخلي و منطقه‌اي با انتخاب منطقه محروم شهرستان اردستان در دل استان صنعتي اصفهان، كارخانه توليد لوله و پروفيل‌هاي صنعتي و ساير مصنوعات فولادي خود را با بهره‌گيري از پيشرفته‌ترين ماشين‌آلات و انتقال تكنولوژي روز در اين محل احداث مي‌نمايد.

[Mohammad Aref 120,438]

مسجد جامع اردستان

 

 

تاريخچه ساخت مسجد جامع اردستان را مي توان به سه دوره تقسيم كرد دوره نخست- قرن سوم ه.ق ‚مسجد به صورت گنبدي ساخته شد دوره دوم- در قرن سوم وچهارم ه.ق از صورت گنبدي به مسجدي كوشك مانند تبديل شد دوره سوم - در قرن ششم ه.ق در عهد سلجو قيان مسجد ويران و به صورت چهار ايواني بنا شده است. موقعيت جغرافيائي : از جنوب به آب انبار‚ از مغرب به معبر باغ، از شمال به معبر باغ و از غرب به حمام عمومي و كاروانسرا مسجد جامع اردستان به سبك مسجد جامع اصفهان بنا شده واكنون مسجدي چهارايواني است. اين مسجد ورودي هاي متعددي دارد.

 

ورودي اصلي كه دالان طويلي است‚ در گوشة جنوب غربي مسجد قراردارد كه ازيك سو به محلة فهره‚ واز سوي ديگر به دشت محال راه دارد. نماي اين ورودي از يك قوس ‚ دو طاق نماي محرابي شكل ‚دولچكي ‚دونيم ستون آجري ‚دو قاب تزييني ودو سكوي آجري تشكيل شده است .

 

در قسمت شمالي مسجددوورودي قرارگرفته ‚‌يكي به مدرسة علميه متصل است و ديگري به فاصلة اندكي‚ گذر شمالي را به داخل مسجد مرتبط مي كند. اين ورودي هاي متعدد عامل ارتباط فضاهاي اطراف با مسجدند.

 

مسجد جامع اردستان از 4 ايوان يا صفه تشكيل شده كه بشرح زير است :

 

صفه صاحب الزمان

صفه جنوبي كه شامل ايوان وگنبد خانه مي باشد به صفه صاحب الزمان مشهور بوده واز قديمي ترين قسمتهاي مسجد مي باشد گنبد اين صفه روي ساختمان مربعي شكلي كه توسط گوشواره‌ها به 8 ضلعي و16 ضلعي تبديل شده است وزمينه دايره شكلي را كه گنبد برروي آن سوار شده مهيا گرديده ‚ وضع طاق بندي وآجر كاري زير گنبد از شاهكار هاي هنري وفوق العاده مهم دوران سلجوقي ومتعلق به اواخر قرن پنجم ه.ق مي باشد .

 

در گنبد خانه مسجد كتيبه هاي زيبا به خط ثلث در طاق هاي قوسي واطراف شبستان به چشم مي خورد كه در نگاه اول استنباط مي گردد كه فرد خيري به نام محمود اصفهاني معروف به غازي در سال 551 ه. ق آن را تعمير نموده است ايوان شمالي اين ايوان كه به صفحه صفا معروف است در دوران پادشاهي شاه طهماسب صفوي وبه سعي و كوشش و توسط معمار استاد حيدر علي بن ذوالفقار اردستاني از معماران زبردست قرن دهم هجري تكميل گرديده است.

 

ايوان شرقي اين ايوان به صفه امام حسين ويا صفه امير جمله معروف مي باشد كه در قرن يازدهم ه.ق به اهتمام مير محمد سعيد ملقب به امير جمله المك ارسادات عظام حسيني اردستان احداث شده وموقوفه اي بر آن مقرر داشته وبرروي دري كه يك لنگه از آن موجود است اين شعر زيبا حك شده است.

 

ساخت ركن اين مسجد به صفا..................جمله الملك آن سعيد لقا

 

ايوان غربي اين ايوان به صفه امام حسن مجتبي (ع) ويا حكيم الملك معروف است در اين صفه كتيبه اي به خط نستعليق وجود دارد كه قسمتهائي از آن خراب شده‚ در سقف اين ايوان نقاشي ها وآيات قرآني به طرز زيبائي نقش بسته ودر بالاي آن مناره اي قرار دارد.

[Mohammad Aref 120,438]

مسجد جامع زواره اردستان

مسجد جامع زواره از توابع اردستان نخستین مسجد چهار ایوانی در ایران است كه همچنان پا برجا مانده است. رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اردستان گفت: این مسجد در دوران حكومت سلجوقیان و در سال ‪ 503هجری ساخته شده است. " محمدرضا صدوقی" در گفت و گو با ایرنا، از جمله ویژگیهای این مسجد منحصر به فرد را علاوه بر ایوانهای آن ، وجود محرابی بسیار زیبا و تفسیر آیاتی قرآن كریم درسطح این مسجد نام برد و اظهار داشت: تزئینات پیچیده و منحصر به فرد این مسجد درسال 551 ‪ ساخته شده است.

صدوقی گفت:این مسجد دارای دو شبستان مربوط به دوره های صفویه و قاجاریه است و در آن كتیبه ها و گچ بریهای تفسیر به خط كوفی و ثلث دیده می شود.

 

به گفته وی،این بنای تاریخی از جمله آثار شاخص شهرستان اردستان است كه در سال ‪ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

 

دراین بنای تاریخی در مناسبت های مذهبی از جمله ایام فاطمیه و سوگواری شهادت فاطمه زهرا(س) همه ساله به مدت ‪ 30 شب مراسم روضه خوانی، سخنرانی و عزاداری در آن برگزار می شود.

 

مسجد امام حسن (ع)

مسجد امام حسن (ع) در بازار محله کبودان وجود دارد. از بناهای قرن هشتم هـ . ش و دارای سردری زیبا و خوش طرح مزیّن به کتیبه هایی به خط کوفی در متن کاشی و فیروزه ای است.

[Mohammad Aref 120,438]

مناره مسجد پامنار

مسجد بنكويه يا پامنار زواره از گنجينه هاي ارزشمند و بي نظيري است كه در زمان سلجوقيان به سال 461 هـ ق بناي آ“ به پاياه رسيده است. اين مسجد ابتدا داراي 7 محراب با گچبريهاي نفيس بوده اما متاسفانه بخش هايي از اين مسجد در سال 1359 هـ ش توسط گروه نوسازي مسجد تخريب و كتيبه هاي زيبا همراه با چندين محراب جايش را به سالن اجتماعات داد و اكنون تعدادي ايوان و يك شبستان با سه محراب و يك صحن و يك مناره از اين مسجد باقي مانده است.

 

اين مناره دومين مناره تاريخ دار در ايران است . اين مناره بيش از 20 متر ارتفاع دارد و جدار آن از آجر ، خاك و گچ است و استوانه اي است بر روي يك هشت ضلعي كه در كوچكي به داخل آن باز مي شود و يك ميله آجري چون محور در داخل آن قرار گرفته و پله هايي در گرداگرد آن در جهت عقربه ساعت به طرف بالا ساخته شده است.

 

آتشکده مهر اردشیر

بناى اين آتشکده توسط بهمن ‌بن ‌اسفنديار، مشهور به اردشير بابکان ساسانى انجام شده است. آتشکده مهر اردشير در شهرستان اردستان و در ميانهٔ دژ ميان شهر واقع شده است.

[Mohammad Aref 120,438]

قنات دو طبقه مون

عجيب‌ترين قنات ايران، قنات دو طبقه مون اردستان است كه حدود 800 سال پيش احداث شده است. قنات دو طبقه ی اردستان در محله ی مون یکی از محلات شهرستان اردستان در استان اصفهان واقع است این قنات در این محله شامل دو طبقه است که که در هر طبقه ی آن آبی مسقل جریان داردجالب این جاست که آب هیچ یک به دیگری نفوذ نمی کند این قنات 800 سال پیش احداث شده که تنها قنات دو طبقه ی جهان است.

 

سنگ سفید مقبره امیر اوییس

سنگ سفید مقبره امیر اوییس از آل نوشروان و از سرکردگان شاه اسماعیل صفوی می باشد که در گوشه شمال غربی، دشت محله محال شهر واقع است و با دو سنگ مرمر زیبا با طرح های اسلیمی و ختایی زیبایی خاصی دارد.

[هادی ناصح 18,854]

بیشتر جاهای تاریخی در شهرستان اردستان در شهر زواره که در 20 کیلومتری شهر اردستان هست قرار گرفته و خود اردستان زیاد چیزی نداره در واقع شهر تاریخی اردستان ،زواره هست.