اصطلاحات علم پروتوزئولوژی

[RAPUNZEL 10,430]

پروتوزوئرها

پروتوزوئرها جانداران یوکاریوتیک تک سلولی هستند که به قلمرو آغازیان تعلق دارند. پروتوزوئرها از نظر ساختمان تفاوت بسیاری با یکدیگر دارند. این دسته از جانداران ساکن آب و خاک بوده و از ذرات مواد غذایی و باکتریها تغذیه می‌کنند. عده‌ای از آنها بخشی از فلور طبیعی بدن جانداران را تشکیل می‌دهند. مطالعات این جانداران در محدوده علم میکروبیولوژی قرار دارد.خاک یکی از مخازن عمده میکروارگانیسمها محسوب می‌شود. فراوانترین میکروارگانیسمها در خاک ، باکتریها هستند. خاک باغچه در هر گرم محتوی میلیونها باکتری است. در جاهای عمیق تعداد آنها کاهش می‌یابد. قارچها به تعداد کمتر از باکتریها در خاک یافت می‌شوند. شاید مهمترین نقش میکروارگانیسمهای خاک ، شرکت آنها در چرخه‌های بیو- ژئوشیمیایی است که به گردش برخی عناصر شیمیایی در طبیعت کمک کرده و آنها را قابل مصرف می‌سازد. میکروبیولوژیستها در این زمینه تحقیقات زیادی انجام داده‌اند. هر پروتوزوئر جاندار کاملیست که همه فعالیت های حیاتی آ در درون یک سلول صورت می گیرد. از آنجا که توده پروتوپلاسمی این جانداران به سلول های مختلف تقسیم نشده است گاهی آنها را بدون سلول هم نامیده اند البته بیشتر محققان برای تاکید بر وجود شباهت های ساختاری فراوان میان آنها و سلول های جانداران پرسلولی نام تک سلولی را ترجیح می دهند.

شاخه پروتوزوئرها جزئی از آغازیان است. این گروه همه یوکاریوت های تک سلولی و جلبک های پر سلولی را به سبب ساختار ساده و رابطه روشن آنها با جلبک های تک سلولی شامل می شود. این گروه بسیار ناهمگن است و برخی از اعضای آن را پیشتر می توان به سلسله های پر سلولی گیاهان ، جانوران و قارچ ها نسبت داد.

 

 

خصوصیات این گروه:

1) تک سلولی هستند و بعضی از انواع این گروه کلونی دارند.

2) عموما میکروسکوپی هستند اما بعضی چنان بزرگند که با چشم غیر مسلح نیز دیده می شوند مانند اوگلنا.

3) همه نوع تقارن در آنها دیده می شود بعضی از انواع دارای اشکال تغییرپذیر و برخی دیگر ثابتند.

4) لایه ژرمینال ندارند.( لایه ای که تغییر نمی کند و در جانورنی دیده کی شود که دارای اندام هستند.)

5) فاقد بافت و اندامکند اما اندامک های تخصص یافته دارند. هسته در آنها منفرد یا چندتایی است.

6) پروتوزوئرها صورت های مختلف زندگی آزادی، همسفرگی و انگلی دارند.

7) حرکت توسط پاهای کاذب، مژک، تاژک ویا حرکات مستقیم سلولی صورت می گیرد. بعضی ها هم ثابتند.

8) در بعضی اسکلت خارجی یا داخلی ساده ای وجود دارد اما عموما عریانند.

9) همه روش های تغذیه ای در این گروه دیده می شوند.( اتوترف، هتروتروف، سایروزوئیک ـ از مواد غذایی حل شده در مایع اطراف استفاده می کنند.ـ)

 

10) این گروه در زیستگاه های آبی و خشکی یافت می شود.

 

11) تولید مثل در این گروه هم به صورت جنسی و غیر جنسی وجود دارد. تولید مثل غیر جنسی به روش دو تا شدن، جوانه زدن و تشکیل کیست هست.

[Matin H-d 18,145]

انگل

 

موجود زنده ای که تمام یا قسمتی از زندکی خود را بطور موقت یا داﺌﻡ، در بیرون و یا داخل بدن موجود زندۀ دیگری می گذراند و مواد غذایی برای ادامه حیات خود را از این طریق بدست می آورد.

 

انگل شناسی

 

شاخه ای از علم بیولوژی است که بوسیلۀ آن شکا خارجی یا داخلی، سیر تکاملی (سیکل زندگی) و راه انتقال انگل به انسان و یا حیوان مورد مطالعه قرار می گیرد.

 

میزبان

 

موجود زنده ای است که مواد غذایی و یا محل زندگی را برای انگل مهیا می کند و معمولاً بزرگتر از انگل است.

 

ناقل

 

موجود زنده ای است که باعث انتقال انگل به میزبان می شود.

 

انواع ناقل ها

الف) ناقل مکانیکی (فیزیکی)

 

 

ناقلی است که باعث انتقال انگل شده، بدون اینکه هیچ گونه تغییری بر روی انگل صورت گیرد مثل مگس خانگی.

 

ب) ناقل بیولوژیکی

ناقلی است که باعث انتقال انگل شده و لازمه این انتقال تغییر، رشد و تکثیری است که روی انگل صورت می گیرد مثل پشه آنوفل.

 

انواع انگل ها از نظر محل زندگی

 

الف) انگل های خارجی (سطح بدن)

 

انگل هایی هستند که بر روی سطح بدن میزبان زندگی می کنند مثل شپش، ساس و ...

ب) انگل های داخلی (داخل بدن)

 

انگل هایی هستند که داخل بدن انسان و یا حیوان زندگی می کنند.

 

انواع انگل ها از نظر نوع زندگی

 

الف) با زندگی اختیاری

 

انگل هایی هستتند که در هیچ دوره ای از زندگی خود به میزبان متکی نبوده ولی می توانند هم به صورت آزاد و هم به صورت انگلی زندگی کنند مثل نگلریا

 

ب) انگل های داﺌﻣﻰ

 

انگل هایی هستند که قسمت اعظم و یا تمام دورۀ زندگی خود را بر روی سطح یا داخل بدن میزبان زندگی می کنند و آنجا تکثیر و تکامل میابند.

 

ج) انگل های موقت

 

انگل هایی هستند که دارای زندگی آزاد بوده و بطور متناوب و به منظور تغذیه به بدن میزبان حمله می کنند.

 

د) انگل های اجباری

 

انگل هایی هستند که در طول زندگی خود و برای ادامه حیاط اجباراً قسمتی از زندگی خود را باید در بدن میزبان بگذراند مثل عامل مالاریا

 

ﻫ) انگل های تصادفی ( اتفاقی)

 

انگل هایی هستند که بطور تصادفی یا اتفاقی وارد میزبان غیر اصلی (غیر واقعی) شده و معمولاً سیر تکاملی این انگل در بدن میزبان اتفاقی تغییر می کند مثل فاسیول

[Matin H-d 18,145]

انواع زندگی انگلی (همزیستی)

 

الف) همسفرگی

 

نوعی همزیستی است که در آن هر دو موجود از این ارتباط سود می برند. مثل موریانه و تاژکداران درون رودۀ آن

 

ب) فورسیس

 

نوعی همزیستی است که در آن یک نوع ارتباط فیزیکی بین دو موجود برقرار می گردد. مثل اتباط بین پلانگتمن ها و موجودات بزرگتر

 

ج)انگلی

 

در این نوع همزیستی موجودی استفاده برده و و موجود دیگر ضرر می کند.

 

د)کومنسالیسم (کمنسال)

 

نوعی همزیستی است که در طی آن یکی از دو موجود استفاده برده و موجود دیگر نه استفاده برده و نه ضرر می کند که معمولاً غیر بیماریزا هستند مثل انتاموباکلی

 

ﻫ) صیادی

 

نوعی زندگی است که در آن موجودی، موجود دیگر را می خورد

 

 

عبارت است از مراحل مختلفی اززندگی انگلکه شامل کیست، تروفوزوییت، کرم بالغ و لارو است و این مراحل ممکن استدر بدن یک میزبان یا بیشتر از یک میزبان تشکیل شود.

 

انواع سیکل

الف) مستقیم

کلیه مراحل زندگی انگل در بدن یک میزبان طی می شود.

 

ب) غیر مستقیم

 

مراحل مختلف زندگی انگل در دو گونه (بیشتر از یک میزبان) طی می شود مثل مالاریا.

[Matin H-d 18,145]

انواع میزبان

میزبان نهایی : Definitivehost

میزبانی است که کلیه مراحل بلوغ یا مرحله تکثیر جنسی انگل در بدن این میزبان طی می شود مثلا در سیکل بیماری مالاریا پشه آنوفل به عنوان میزبان نهایی می باشد .

 

Intermediate میزبان واسطه :

 

میزبانی است که مراحل تکثیر غیر جنسی یا مراحل غیر بلوغ انگل در بدن این میزبان طی میشود.

 

( دوره کمون ) : Incubationperiod

مدت زمانی است که عامل بیماری وارد بدن شده تا اینکه علائم

وربوط به آن بیماری بروز کند مثل بیماری ایدز.

 

( دوره پری پتید ) : PrepatentPerio

مدت زمانی است که عامل بیماری وارد بدن شده تا زمانی که برای اولین بار در بدن قابل مشاهده باشد

 

(بیماری)Disease:اگر عامل بیماری وارد بدن شده و عوامل پاتولوژیکی را با درجات مختتفی بروز دهد گویند فرد بیمار شده است.

( عفونت ) Infection حالتی است که عامل بیماری وارد بدن شده اما عوائم پاتولوژیکی بیماری بروز نکند .