مقاله جراحتی بر خانواده ایرانی

[bandarabasi 373]

اختصاصی رسم :‌ مقاله زیر را علی اصغر حسینی در نقد تیتراژ سریال جراحت نوشته و برای رسم ارسال کرده است:

 

جراحتی بر خانواده ایرانی

وقتی سخن از نقد یک تیتراژ تلویزیونی به میان می‏آید. از چند جنبه مهم و تاثیرگذار باید مورد بررسی و تشریح قرار گیرد. تصاویر، موسیقی، نشان نوشتاری نام سریال و تایپ اسامی جز این عناصر حساس و تاثیر گذار هستند. هر طراح تیتراژی توان خود در هر کدام از این عرصه‌ها با هر اثر به نمایش می‌گذارد. این عناصری تاثیرگذار باید در عین اینکه اصول زیبایی شناسی در آن رعایت شود، متناسب با مفاهیم ارایه شده در سریال باشند. از منظری دیگر تیتراژ و عناصر تشکیل‌دهنده آن، باید پیامی خاص را ارایه کند که مخاطب هدف این پیام را با آغوش باز بپذیرد و با نوای آن همراه شود.

 

 

آری می‌توان با تیتراژ مفهومی بر مفاهیم یک سریال یا فیلم سینمایی افزود.

شاید این سوال پدید آید که چگونه یک طراح تیتراژ می‏تواند از این هنرهای مختلف مطلع باشد؟

در اکثر گروه‏های ساخت تیتراژ بزرگ و نامی جهان در سینما و تلویزیون، مشاورانی در هر یک از این عرصه‌ها وجود دارند که در صورت لزوم از دانش و هنر آن‌ها استفاده می‌شود.

یکی از اصول دیگر که اکثر اوقات در اثر واردات فرهنگ بیگانه نادیده گرفته می‌شود، داشتن رنگ و بوی ملی و هویتی هر اثر است. این حال و هوای ملی و فرهنگی می‏تواند در یک یا تمامی عناصر تاثیر گذار نظیر موسیقی، فونت، نام سریال و ... لحاظ شود. با این عناصر می‌توان ماتریالیسم فرهنگی برای یک اثر تلویزیونی و سینمایی به وجود آورد.

سریال جراحت سریالی به کارگردانی محمد مهدی عسگر پور است. طراح تیتراژ آن ساسان توکلی فارسانی و آهنگساز آن آریا عظیمی نژاد است. این سریال از شبکه سوم سیما در ماه مبارک رمضان 1389 پخش می‏شود. به‏طور معمول سریال‏های ماه مبارک رمضان ژانری اخلاقی و اعتقادی دارند.

تیتراژ این سریال که نوعی آشنایی‌زدایی با تیتراژ سریال‌های سال‌های گذشته دارد، از جنبه‌های زیر قابل بررسی است:

از بعد تصویری درختانی در باد را نمایش می‏دهد که این طبیعت متلاطم و سیال نمایانگر خانواده ایرانی و روح جوانی و شد در این خانواده است. حرکت درختان و نشنیدن صدای باد و شاخو برگ درختان در کنار محوی آن انسان را به فکر و نوعی خاطره‌نگاری را با خود به ارمغان می‌آورد.

موسیقی سنتی زمینه نیز به القای فضای خانواده، فرهنگ و رسوم ایرانی تاکیدی دو چندان می کند. می‌توان گفت موسیقی تیتراژ بسیار استادانه ساخته شده و با محتوای اثر هماهنگ است. ترکی که روی شیشه می‌خورد را می‏توان خراشی بر خانواده ایرانی دانست. افکت صدای به‌کار گرفته ناشی از ترک شیشه روی موسیقی سنتی زمینه تاکیدی دوچندان بر این موضوع می‌گذارد و از اهمیت آن در طول قصه سخن به میان می‌آورد.

البته محوی پس‌زمینه یا همان تصویر درختان نیز در جلوه ترک‌های روی شیشه بی‌تاثیر نیست. مخاطب سریال در خانه امن و به دور از هیاهو نشسته است و به طغیان طبیعت و ترک‌های روی پنجره که همان قاب تلویزیون اوست می‌نگرد.

طراح تیتراژ با یک ترک تصویری و افکت صدای ناشی از سنگ‌زدن به شیشه تاکیدی روی برخی از اسم‏ها مانند نام طراح تیتراژ و نام سریال کرده است که در نوع خود قابل توجه است.

 

 

نشان نوشتاری نام سریال، لحن و رنگ و بویی ایرانی و سنتی دارد و با محتوای داستان که بر اساس رسوم و فرهنگ خانواده ایرانی است، هماهنگی دارد. نوشته‌ها و اسامی روی تصویر هماهنگ با ضرب آهنگ موسیقی پدیدار و محو می‌گردند که این خود نشانه‌ای محکم بر شناخت درست طراح تیتراژ از موسیقی و ضرب آهنگ آن است.

نوشته‌های اسامی با تصاویر ترک‌ها هماهنگ شده است که بر ارتباط درست و منطقی تایپ و تصویر دلالت دارد.

 

 

اما ای کاش طراح تیتراژ با مشورت با یک طراح فونت و تایپوگرافر به برطرف کردن ضعف‏های فونت‌های ایرانی می‌پرداخت و از لحاظ تایپوگرافی و پرداختن به حروف متن نیز اثری استوارتر می‌ساخت.

او می‌توانست با جا به جا ‌کردن نقاط، کم کردن بعضی از فاصله‌های حروف و در جاهایی با برهم زدن کرسی‌های مرسوم تایپ، اثری ماندگار از حیث برخورد با حروف و تایپ بسازد.