علت تغییر رنگ برگها

[shirin.agro 6,340]

دست هنرنمای طبیعت در فصل پاییز آشوبی از رنگهای قرمز و رنگهای زرد در دل جنگل بر پا می كند. درك این تصاویر زیبا، بی قوه تخیلی و چالاكی نیز میسر است و هر كس به سادگی قادر به ادراك آن می باشد . هــر سال با آغاز فصل پاییز بادیدن درختان از سرور مبهمی سرشـار می شویم . در حالی كه می دانیم این لذت، زودگذر و بی ثبات خواهد بود . در مدت كوتاهی برگها به آرامی از ماوای تابستانی خود جدا شده و زمین جنگل را مفروش می كنند.

 

بسیاری از مردم گمان می كنند كه یخبندان باعث تغییر رنگ برگها می شود. در صورتی كه این تصور درست نیست زیرا رنگ بعضی از برگها قبل از فصل انجماد شروع به تغییر می كند. ذهن خیال برخی از مردم هند علت آن را شكار (دب اكبر) توسط شكارچیان آسمانی می پندارند، بدین معنا كه خون شكار بر روی درختان جنگل چكیده و بسیاری از برگها را به رنگ قرمز درآورده است و برگهای درختان دیگر نیز براثر چربیی كه به هنگام پخت گوشت آن توسط شكارچیان بر روی درختان پاشیده شده به رنگ زرد درآمده اند

 

ولی حقیقت امر این است كه فرآیندهای شیمیایی كه به هنگام آماده شدن گیاه برای فصول زمستان در آن به وقوع می پیوندند تغییر رنگ برگها را باعث می گردند.برگها در طول فصل بهار و تابستان مانند كارخانه هایی عمل می كنند چرا كه تهیه غذای لازم برای رشد درختان را به عهده دارند . ساخت مواد غذایی توسط سلولهای ریز بی شمار برگ، كه متعلق به بافت سننتزی مزوفیل كه میان دو بشره زبرین و زیرین برگ است، و بعضی اوقات این بافت كلرانشیم نامیده می شود صورت می گیرد، زیرا سلولهای این بافت دارای كلروپلاستهای بی شمار است كه این كلروپلاستها حاوی اجسام سبز كوچكی می باشند كه كلروفیل نام دارند و رنگ برگ را موجب می گردند و در میان سلولهای فتوسنتزی برگ رگبرگهای بی شماری قرار گرفته كه از سلولهای آوند چوبی و آبكش تشكیل یافته است كه آب و مواد معدنی را به درون برگ آورده، فرآورده های فتوسنتزی را به خارج از آن هدایت می كند. رگبرگهای مزبور نهایتاً به رگبرگ اصلی متصل می شوند كه پس از عبور از دمبرگ به سیستم آوندی اصلی گیاه می پیوندند كلروفیلها غذارابرای گیاه از طریق تركیب نمودن كربن به دست امده از هوا، با ئیدروژن ، اكسیژن و مواد معدنی گوناگون موجود در آب و طی فرآیند فتوسنتز یا نورساخت فراهم می كنند.

 

در پاییز هنگامی كه هوای سرد موجب كاهش فرآیند های حیاتی می گردد فعالیت برگ به پایان می رسد،‌به بیان ساده تر اینكه اجزاء دستگاه كارخانه برگ پیاده می شوند، كلروفیل به مواد متنوعی كه از آنها تركیب یافته تجزیه می شود و مواد غذایی قابل دسترس به منظور ذخیره سازی برای استفاده در بهار به تنه درخت منتقل می گردد و آنچه كه در حفره های سلولی برگها باقی می ماند نوعی ماده آبكی است كه در آن مقداری قطرات چربی،‌بلور و تعداد معدودی اجسام زرد رنگ كه به شدت نور را منكسر می سازند مشاهده می شوند كه عامل زرد شدن رنگ برگها در پاییز به شمار می روند.

 

غالبا میزان قند در برگها بیش از آن است كه بتواند به سرعت به درون درخت انتقال یابد. در این حالت تركیب شیمیایی آن با سایر مواد، رنگهای متنوعی را به وجود می آورد كه بین قرمز روشن و قرمز مایل به قهوه أی در نوسان است . در مخروط داران كه برگهای خود را در پاییـــز از دست نمی دهند به قهوه أی روشن بدل می شود كه خود عامل روشنتر شدن رنگ در بهار می باشد.در مدت زمانی كه برگها تغییر رنگ می دهند براثر عواملی از محیط كه عبارتنداز كوتاه شدن طول روز و كاهش دما ، افتادن برگ از درختان خزان پذیر آغاز می گردد.در نقطه أی كه دمبرگ به تنه چسبیده لایه أی از سلولهای خاص تكامل می یابند و به تدریج بافتهایی كه برگ را نگه می دارند سست شده و برگها جدا می شوند. سلولهای پارانشیمی لایه ریزش؛ اغلب از سلولهای اطراف كوچكتر است ، حتی عناصر آوندی كوتاه بوده در دسته های آوندی در ناحیه ریزش فیبر وجود ندارد . این ویژگیهای تشریحی ناحیه ریزش را به نقطه ضعیفی مبدل می سازد. قبل از افتادن برگ تغییرات بی شماری در ناحیه ریزش روی می دهد . تقسیم سلولی غالباً انجام می گیرد و لایه أی از سلولهایی به شكل آجر در سراسر عرض پایه دمبرگ به وجود می آید.

 

تغییرات فعال متابولیسمی در سلولهای ناحیه ریزش ، سبب تجزیه جزیی دیواره سلول یا تیغه میانی می شود و سلولها بدین ترتیب از هم جدا می گردند و سنگینی برگ و یا وزش باد در نهایت اتصال آوندی را گسسته ، برگ از درخت می افتد. هم زمان با جدا شدن برگها طبیعت جای بریدگــی را ترمیـــــم می نماید، به این شكل كه وقتی برگ بر اثر وزش باد یا وزن خود فرو می افتد یك لایه چوب پنبه أی روی بقایای دمبرگ تشكیل می شود كه گیاه را از حمله میكروبی محافظت می كند و اتلاف آب را محدود می سازد. آوندهای چوبی بر اثر نفوذ سلولهای پارانشیمی مجاور یعنی نفوذ تیل به دورن آنها ، مسدود شده عمل انسداد كامل میگردد و محلی در ساقه كه برگ روی آن رشد كرده توسط یك زخم مشخص می شود. ریزش برگ پیش بینی خردمندانه دیگر طبیعت برای فصل زمستان می باشد . درختان پهن برگ برگهای خود را از دست می دهند و در نتیجه شاخه های آنها با سهولت بیشتری سنگینی برف و یخ زمستان را تحمل می كنند . در نقاطی كه به ندرت برف و یخ به چشم می خورد برخی از پهن برگان به طور دائم سبز می باشند.

 

مخروطیان (كاجها، سروها و نرادها) زمان مشخص برای ریز برگ ندارند. برگهای آنها سوزنی یا فلسی شكل می باشد( فرم آنها با ریزش برف مطابقت دارد.) طبیعت سیستم كارآمدی برای دوباره به چرخه درآوردن شاخ و برگهای فروریخته دارد و از طرف دیگر مقدمات یك خاك جنگلی حاصلخیز را فراهم می آورد. گرچه مواد غذایی آماده شده در حفره های سلولی برگها در فصل پاییز به داخل درخت بازگردانده می شوند،‌ اما مواد معدنی كه در طول فصل تابستان درون دیواره های سلولها تزریق شده اند همچنان باقی می مانند. بنابراین برگهای ریخته شده حاوی مقادیر نسبتا زیادی عناصر ارزشمند مانند نیتروژن و فسفر كه در واقع بخشی از خاك بحساب می آیند می باشند. تجزیه برگها لایه های بالایی خاك را از طریق بازگردان عناصری كه توسط گیاه قرض گرفته شده غنی گردانده و نه تنها موجب تغذیه درختان درختچه ها و بوته ها در طول سال می گردد بلكه آنها را در مقابل مشكلات دمایی فصل تابستان و زمستان محافظت می كند و از طرف دیگر موجب تثبیت خاك در محل می گردد و به طور همزمان مقدمات تجمع اب را فراهم می سازد.

 

اگر مشتی از این خاك تیره رنگ را بررسی كنید مشاهده خواهید كرد كه حتی در یك دوره خشكسالی مرطوب تر و نرمتر از خاكهای زمینهای اطراف می باشد (هوموس جاذب الرطوبه) به هر حال اگر اجازه داده شود كه آتش در داخل جنگل پیشروی نماید و برگها بسوزند ارزشمندترین عناصر تقویت كننده براثر حرارت تبدیل به گاز می شوند و به هوا می روند و هوموس با ارزش تخریب می گردد. جنگلهایی كه سطحشان به طور مداوم سوزانده می شود به زودی خاك حاصلخیز خود و توانایی جذب آب و نگهداری رطوبت را از دست خواهند داد. حتی اگر هیچ صدمه چشمگیری به درختان استوار وارد نشود .

 

منبع : کشاورز تنها