کودهای شیمیایی و بیولوژیکی-مزایا ومعایب استفاده

[spow 44,195]

از مزاياي كودهاي شيميايي، بهاي ارزان، كاربرد سهل و آسان، درآمد كاذب كوتاه مدت (بدون توجه به استهلاك سرمايه اصلي يعني خاك و مواد آلي آن) است.

شيوع بيماري ها و آفات متعدد مثلاشيوع آتشك گلابي در باغ هاي گلابي كرج و قزوين، نماتد در مزارع چاي و حتي شانكر مركبات در جنوب كشور عمدتا زاييده مصرف نامتعادل كودها مي باشد.

نظرات بانك جهاني درباره مصرف كودهاي شيميايي در ايران مي تواند مؤيد مصرف نامتعادل كود در كشور باشد كه به شرح زير مي باشد: توزيع نابرابر كودهاي شيميايي، بخش خصوصي جايگاهي ندارد (تقويت بخش خصوصي و فراهم آوردن امكان رقابت فعالانه، ايجاد يك محيط تجاري و حقوقي صحيح و اتخاذ يك خط مشي پايدار و فعال از جانب دولت براي تقويت مشاركت بخش خصوصي)، نظام قيمت گذاري سبب اسراف در مصرف كود شيميايي مي شود، عدم توازن بين كود شيميايي در دسترس و كودشيميايي مورد نياز، ضعف تحقيق در كاربرد كود.

تجارب ساير كشورها در كنترل مصرف كود شيميايي مي تواند به مصرف متعادل كود در كشور كمك كند كه در زير به دو مورد اشاره مي شود: در انگلستان توليد گندم در هر هكتار در حدود 7.5تن تثبيت شده و توليد بيشتر از آن را وزارت كشاورزي صرفا به خاطر مسايل زيست محيطي ممنوع شده است.

انواع كودها و مزايا و معايب سولفات آمونيم:

معايب: پائين بودن درصد مواد غذايي آن (كه حمل و نقل آن را دچار مشكل مي كند)، عدم امكان استفاده در سيستم آبياري تحت فشار به علت گرفتگي نازل ها (تركيب سولفات با يون كلسيم و تشكيل گچ) (ملكوتي، م.ج. 1378).

مزايا: كمتر از ساير كودهاي ازته (نظير نيترات آمونيم) از خاك شسته مي شود، سولفات علاوه بر خاصيت اصلاح كنندگي خاك جذب گياه هم مي شود. سولفت آمونيم بهترين كود ازتي براي خاك هاي قليايي و آهكي ايران شناخته شده است (چون هم اسيدزا است و هم داراي مقداري گوگرد به عنوان ماده غذايي است)

نيترات آمونيم:

معايب: جاذب الرطوبه اي بودن، كلوخه اي شدن، خطر انفجار، (به هنگام انبار، نيترات آمونيم نبايد در مجاورت مواد روغني نگهداري شود. همچنين به دليل جذب رطوبت، درب نايلوني كيسه ها باز نشود) (ملكوتي، م.ج.1378).

مزايا: درصد تلفات تصعيد (به صورت آمونيم) كمتر از اوره است (چون آنيون نگهدارنده آن (نيترات) قوي تر از كربنات (آنيون) موجود در اوره است. ارجحيت مصرف براي درختان ميوه: به دليل دارا بودن دو يون قابل جذب (نيترات و آمونيم بر مصرف اوره ترجيح داده مي شود. در مراتع و ديمزارها مخصوصا در مناطق سردسيري، مصرف نيترات آمونيم بر اوره (در صورت تقسيط) ارحج است. نيترات آمونيم را نمي توان در شاليزارها استفاده نمود (به دليل آبشويي سريع نيترات و عدم نياز برنج به نيترات) تحت چنين شرايطي مصرف آمونيم ترجيح داده مي شود.

مصرف نيتروژن در سبزيجات

تغذيه: گياهان همانطور كه قادرند از راه ريشه نيتروژن موردنياز خود را جذب كنند از راه برگ نيز مي توانند نيتروژن را به صورت آمونيم، نيترات و اوره جذب كنند.

در سبزي هايي كه عمر كوتاه و رشد سريع دارند مانند تربچه كه سي روز از كاشت تا برداشت طول مي كشد يك بار مصرف نيتروژن تكافوي نياز گياه را مي نمايد. در صورتي كه در مورد فلفل كه هشت ماه در زمين است و مرتب محصول مي دهد چند بار مصرف كود ضرورت دارد.

در نواحي مرطوب بهتر است ثلث يا ربع كود نيتروژنه را قبل از كاشت و مابقي را به صورت تقسيط مصرف شود. در سبزي هايي مثل فلفل، بادمجان، گوجه فرنگي و نظاير آن كه در طول فصل رشد محصول مي دهند، بهتر است كود سرك در دو يا سه نوبت مصرف شود.

گياهان كليسم گريز يا گياهاني كه به خاك هاي اسيدي سازش يافته اند و گياهاني كه به پايين بودن پتانسيل اكسيداسيون و احياء خاك سازش يافته اند آمونيم را ترجيح مي دهند. گياهان كلسيم دوست يا گياهاني كه در خاك هاي قليايي با پ هاش بهتر مي رويند نيترات را بهتر مصرف مي كنند. آمونيم بر خلاف نيترات، تنفس ريشه را افزايش مي دهد. در مواقع گرم معمولازيرخاك كردن كودهاي نيتروژنه ضروري است چون حرارت هوا ممكن است باعث تلفات كود شود.

شيره گياهي اخذ شده از دمبرگ گياه بهترين نمايه جهت تعيين وضعيت تغذيه اي نيتروژن گياه است، چرا كه نسبت به نوسانات تامين نيتروژن براي گياه بسيار حساس تر از پهنك است. مقدار عناصر غذايي در گياه حتي الامكان مي بايست درحد متوسط و يا حتي در نيمه بالاتر محدوده كفايت باشد. تحت اين شرايط است كه مي توان اطمينان حاصل كرد كه حتي در حضور تمام عواملي كه منجر به ايجاد اختلال در گياه مي شود احتمال وجود دارد گياهان با تمام عناصر غذايي موردنياز به حد كفايت تغذيه گرديده اند.

براي توصيه كودي نيتروژن، دو روش تجزيه گياه و آزمايش خاك مكمل يكديگرند و بايستي با همديگر استفاده شوند.

كمبود: در خيار و طالبي اولين علايم كمبود نيتروژن روشني رنگ و توقف رشد برگهاست. رنگ سبز طبيعي برگ ها، روشن يا زرد مي شود و در موارد كمبود شديد، تمام كلروفيل از بين مي رود.

شاخه ها باريك شده و سخت و فيبري مي شوند.

ميوه هاي خيار مبتلابه كمبود رنگ روشن داشته و در محل گل، نوك آنها باريك مي شود. ميوه هاي طالبي در صورت كمبود نيتروژن كوچك مي شود. عموما بيشتر مواقع در سبزيجات اول بهار كه بارندگي سنگين است كمبود نيتروژن ظاهر مي شود.

چنين كمبودي ممكن است در مرحله رسيدن محصولات نيز ديده شود. زماني كه درجه حرارت سرد شب ها تجمع كربوهيدرات ها را تسهيل كند اگر نيتروژن كافي فراهم باشد توليد محصول زياد خواهد شد. بارندگي هاي شديد، نيترات خاك را از عمق ريشه شستشو مي دهد و در اعماق پايين پروفيل خاك تجمع مي دهد. پس از پايان فصل بارندگي، نيترات خاك به صورت گاز درآمده و از خاك خارج مي شود.

پس از پايان فصل بارندگي، خاك هايي كه دچار شستشو شده اند ميزان نيترات كمي در اختيار خواهند داشت.

مواد آلي: زماني كه مواد آلي در خاك تجزيه مي شوند اولين فرم معدني نيتروژن كه آزاد مي شود آمونيم است. مواد آلي مثل كاه و كلش باعث كاهش فرم نيتراته در خاك مي شوند (نسبت c.n بالادارند- براي تجزيه شدن نيتروژن خاك را مصرف مي كنند.)

مواد گياهي مثل گراس ها باعث افزايش فرم معدني نيتروژن به ويژه نيترات خاك مي شوند (نسبت c.n پايين دارند). يكي از بزرگترين منافع استفاده از كمپوست، كاهش مصرف آب مورد نياز گياه مي باشد.

حداكثر استفاده از ماده آلي زماني حاصل مي گردد كه دو تا سه هفته قبل از كاشت دانه به خاك داده شود. در شرايط كشت و كار آبي كه زمين پيوسته زير كشت محصول مي باشد، مقدار كمپوست مورد نياز محصولاتي نظير سبزيجات، 25 تن در هكتار برآورد شده است.در مناطقي كه ميزان بارندگي 1250ميليمتر مي باشد مقدار كمپوست مصرفي 12.5 تن در هكتار توصيه مي شود و نواحي خشك (متوسط بارندگي حدود 500 ميليمتر) پنج تن در هكتار و در ديمزارها با مصرف 2.5 تن كمپوست در هكتار در سال مي توان افزايش محصول معني داري به دست آورد.

نيمي از نيتروژن و پتاسيم و تمام فسفر كود اصطبلي در قسمت جامد آن متمركز است. در صورت كمبود كود دامي يكي از بهترين راه هاي جبران تلفات مواد آلي خاك، دادن كود سبز است. در بيشتر مواقع از گياهان خانواده بقولات به عنوان كود سبز استفاده مي شود. غده هاي ريشه هاي يونجه حدود 200كيلوگرم در هكتار نيتروژن هوا را تثبيت مي كنند و شبدر معمولا100 تا 150 كيلوگرم و سويا نصف اين مقدار را تثبيت مي كند. كودهاي سبز به دليل دارابودن رويش فوق العاده و ريشه هاي قوي مي توانند مقدار زيادي از عناصر محلولي را كه در شرايط عادي بر اثر شستشو به اعماق پايين خاك حركت كرده اند جذب كنند.

[soil eng 17,164]

کود های بیولوژیک:

 

معایب:

حساسیت به نور خورشید عملیات تلقیح باید در سایه انجام شود

لزوم نگهداری محصول در دمای ۴ تا ۱۰ درجه سانتیگراد.

بطور کامل جایگزین کود شیمیایی نمیشود

 

 

مزایا:

تثبیت نیتروژن و تامین بخشی از نیاز نیتروژن گیاه، کمک به جذب فسفر و احیاء پتاس

حفاظت از گیاه در مقابل عوامل بیماریزا و تنش های زنده و غیر زنده

تولید مواد محرک رشد

افزایش جوانه زنی بذر و محافت در مقابل حملات قارچی

کمک به افزایش جمعیت میکروبی مفید خاک

کاربرد حجم کمتری از کود بیولوژیک (تا ۳۰ درصد مقدار کودهای شیمیایی)، به‌تنهایی می‌تواند تأثیر به‌سزایی در کاهش هزینه‌های حمل و نقل، انبار‌داری و توزیع داشته باشد

افزایش حجم ریشه

افزایش رشد قسمت هوایی بوته ونیز افزایش سبزینگی

حفظ و توسعة باروری خاک (Soil Productivity) به‌موازات افزایش حاصلخیزی خاک (Soil Fertility).

[z.b 6,335]

ابداع شیوه نوینی برای کاهش مصرف کودهای کشاورزی

 

استاد دانشگاه ناتینگهام با کشف سازوکار طبیعت، شیوه نوینی برای کاهش مصرف کودهای کشاورزی مصنوعی ارائه کرده است.

 

 

 

کودهای کشاورزی مصنوعی منبع بزرگی از آلودگی هستند. این امر آن زمان واقعیت بیشتری می یابد که این کودها از مزارع شسته شده و وارد مسیرهای آبی می شوند. متاسفانه اغلب محصولات کشاورزی تجاری به کود نیاز دارند چرا که نیتروژن لازم برای زنده ماندن گیاه را تامین می کند.

 

اکنون پژوهشگر دانشگاه ناتینگهام انگلیس دست به ابتکاری زده که به ادعای وی یک فرایند دوستدار محیط زیست است و امکان دست یابی هر نوع گیاهی را به نیتروژن طبیعی موجود در اتسمفر می دهد. تنها چند نوع اندک از گیاهان (عمدتا حبوبات مانند سویا و نخود فرنگی) وجود دارد که می توانند نیتروژن را از هوا بگیرند. این گیاهان با کمک باکتری های هم زیست تثبیت نیتروژن، این کار را انجام می دهند. این باکتری ها به گیاه کمک می کنند تا نیتروژن را از هوا گرفته و به طور طبیعی قندسازی کند.

 

اکثر دیگر گیاهان باید نیتروژن را از خاک بگیرند و وقتی تعداد زیادی از گیاهان در کنار یکدیگر کاشت می شوند باید با استفاده از کود، محتوای نیتروژنی خاک را افزایش داد. باکتری های تثبیت نیتروژن در برخی از ارقام نیشکر برزیلی ( محصولات غیر حبوباتی) این کار را انجام می دهند و به همین دلیل است که با وجود مصرف میزان بسیار اندکی از کودهای نیتروژنی مصنوعی، محصول بسیار زیادی را می توان از زمین های زراعی برداشت کرد.

 

پروفسور ادوارد کوکینگ، سویه ای از این باکتری ها را کشف کرده است که به تمام سلول های محصولات کشاورزی عمده دست می یابد. کوکینگ بر اساس کشف خود فرایندی موسوم به N-Fix ابداع کرده است. دراین فرایند دانه ها با پوشش غیر سمی پوشانده می شوند که حاوی این باکتری است. وقتی دانه جوانه می زند و گیاه رشد می کند این باکتری وارد ریشه می شود و در نهایت به تمامی سلول های گیاه می رسد. این به آن معناست که هر یک از این سلول ها می توانند نیتروژن را از اتمسفر بگیرند درست مانند نیشکر.

 

N-Fix طی 10 سال گذشته آزمایش های آزمایشگاهی و زراعی را از سر گذرانده و اکنون برای توسعه بیشتر و تولید تجاری مجوز گرفته است. بر اساس این گزارش این باکتری می تواند 60 درصد از نیاز نیتروژن گیاه را تامین کند. پژوهشگران امیدوارند این فناوری طی دو تا سه سال آینده در سراسر جهان قابل دسترسی باشد.

 

منبع: خبرگزاری مهر