مقررات تولید گازهای گلخانه ای توسط خودروها

[XMEHRDADX 7,514]

 

عدم دقت در تدوين مقررات براي كاهش توليد گازهاي گلخانه‌اي (GHG) از طريق بهبود مصرف سوخت خودروها مي‌تواند تاثيرات ناخواسته‌اي را از خود بر جاي گذاشته و توليد گازهاي گلخانه‌اي را در ديگر فازهاي چرخه حيات خودرو افزايش دهد و در نتيجه مزيت‌هاي حاصله از طريق كاهش مصرف سوخت را به‌طور موثري خنثي كند.

 

به‌همين دليل تصميم‌گيري بايد توليد گازهاي گلخانه‌اي را در كل چرخه حيات خودرو مورد توجه قرار دهد يعني ارزيابي بايد كل مسير GHG را تعقيب نمايد. اين روش مي‌تواند موجب ايجاد مجموعه‌اي از مقررات شود كه داراي اثرات مطلوب و نهايي بر روي بهبود شرايط اقليمي جهاني خواهد بود.

 

يكي از مشكلات مديريت مقررات فرآيندهاي صنعتي عدم امكان كنترل كامل بدون ايجاد نتايج ناخواسته است. افزايش نگراني‌هاي مربوط به تغييرات شرايط اقليمي و توليد GHG قانونگذاران و مديران را مجاب نموده است كه استانداردهاي بهينه‌سازي مصرف سوخت (گرم CO2 در هر كيلومتر يا مقررات ميانگين مصرف بهينه سوخت توسط شركت‌ها) را تقويت و گسترش دهند.

 

بهبود مصرف سوخت بسيار مهم است چون فاز استفاده از يك نقليه بخشي است كه بيشترين سهم از كل توليد گاز GHG در كل دوره حيات يك خودرو را به خود اختصاص داده است. اما به‌هرحال فازهاي ديگر وجود دارد كه انتخاب مواد در آن نقش بسيار مهمي دارد (شكل يك).

 

براي دستيابي به يك ارزيابي جامع‌تر از كل توليد گازهاي گلخانه‌اي توسط خودرو بايد تمام فازهاي چرخه حيات خودرو يعني فازهاي توليد مواد، مونتاژ خودرو استفاده از خودرو و دفع قراضه خودرو مورد ملاحظه و مطالعه قرار گيرد.

 

مقررات كنوني فقط به فاز يا مرحله استفاده از خودرو توجه دارد.

 

مشكل تمركز بر روي فقط يك فاز از چرخه حيات خودرو اين است كه تمركزهاي منفرد روي كاهش توليد گازهاي گلخانه‌اي در بخش استفاده از خودرو مي‌تواند به‌گونه‌اي ناخواسته موجب گسترش تكنولوژي‌هايي گردد كه توليد گازهاي گلخانه‌اي را در ديگر فازهاي چرخه حيات خودرو افزايش داده و اين روش بررسي مي‌تواند از ميزان كاهش حاصله از طريق به‌كارگيري مقررات توليد گازهاي گلخانه‌اي در مرحله استفاده از خودرو بكاهد. از طريق بازاريابي چرخه حيات (LCA) مي‌توان ميزان توليد GHG در تمام فازهاي چرخه حيات خودرو اندازه‌گيري و مديريت نمود. اين روش به تفصيل در سري‌هاي ايزوي استاندارد 14040 شرح داده شده است. استفاده از يك روش تائيد شده LCA مي‌تواند طيف كاملي از عوامل موثر توليد GHG خودرو و تغيير شرايط اقليمي را مورد توجه قرار دهد. علاوه بر اين، اين روش خودروسازان را تشويق مي‌كند كه تصميم‌گيري بهتري را براي كاهش كل GHG توليدي يا از بين بردن جاي پاي كربن اتخاذ نمايند. براي توضيح بيشتري در خصوص تاثيرات يا نتايج LCA در مرحله استفاده از خودرو به منحني بالا (شكل 2) توجه نمائيد.

 

همانگونه كه در شكل فوق مشاهده مي‌شود خط شيب‌دار نشان مي‌دهد كه چگونه ميزان توليد معادل CO2 در سراسر طول عمر يك وسيله نقليه افزايش پيدا مي‌كند. آخرين قسمت يا بخش انتهايي خط نشان مي‌دهد كه چگونه بازيافت خودرو در انتها باعث مي‌شود كه معادل CO2 لازم براي ساخت محصولات آتي كاهش يابد و طبق اصول ISO موجب مي‌گردد كه اين سيستم اعتبار يا ارزش پيدا كند. ميزان نهايي توليد GHG توسط خودرو (خط نقطه‌چين) نشان‌دهنده ارزش يا اعتباري است كه خودرو در كل طول حيات خود از نظر توليد GHG به‌دست مي‌آورد.

 

اين شكل نشان مي‌دهد كه در فازهاي مختلف طول حيات خودرو عوامل مختلفي در تغيير ميزان توليد گازهاي آلوده‌كننده مانند انتخاب مواد، منابع سوختي و مشخصات موتور موثرند.

 

بديهي است كه در آينده خودروها اصولاً داراي سطح شيب كمتري در اين منحني بوده و در طي عمر يا چرخه حيات به‌دليل بهبود مصرف سوخت و تكنولوژي موتور (Pawertrain) از ميزان توليد CO2 كاسته خواهد شد. حتي امروزه سوخت‌هايي مانند اتانول و خودروهاي هيبريدي (موتورهاي گازي الكتريكي) همان‌طور كه در شكل نشان مي‌دهد داراي شيب كمتري نسبت به موتورهاي گازوئيلي با نيروي برابر خواهد بود. واضح است زماني كه شيب منحني كمتر مي‌شود، توليد گاز CO2 و مزيت يا اعتبار آن در ابتدا و انتهاي حيات نسبت به كل چرخه حيات يك خودرو به‌طور فزاينده‌اي اهميت مي‌يابد.

 

بعضي از شركت‌هاي خودروسازي براي اخذ يك گواهي زيست‌محيطي براي توليدات خودروي خود در اروپا از LCA استفاده مي‌كنند. مزيت اين روش ارزيابي و كنترل تمام منابع توليد‌كننده GHG است. به‌عنوان مثال كاربرد قوانين يا اصول LCA اين امكان را به خودروسازان مي‌دهد تا از انتخاب موادي كه فقط مي‌تواند در مرحله استفاده خودرو از توليد گازكربنيك بكاهد و نيز عملكرد ضعيف در توليد گاز GHG ضروري براي توليد يا دفع همان مواد خودروسازي (مانند آلومينيوم كه 5 تا 10 برابر فولاد گاز معادل CO2 به ازاء هر كيلوگرم مواد در فاز توليد مواد از خود منتشر مي‌كند) پرهيز نمايند.

 

مثال مرتبط ديگر مربوط مي‌شود به فولادهاي پرقدرت در خودروها. روند فزاينده براي جايگزين نمودن فولاد نرم به فولادهاي پرقدرت امكان كاهش كلي و كمتر كردن توليد گازكربنيك توسط خودرو در طول فاز استفاده از آن را ميسر مي‌سازد. علاوه بر اين توليد گازكربنيك توسط خودرو در ابتداي عمر وسيله نقليه و پايان حمايت آن اين امكان را مي‌دهد كه اثرات كلي توليد GHG مشخص گردد. همچنين مزيت استفاده گسترده از روش LCA اين است كه شركت‌هاي خودروسازي و عرضه‌كنندگان آن در خصوص اثرات زيست‌محيطي فرآيندهاي توليد در كارخانه‌هاي سازنده آموزش و آشنايي لازم را پيدا كرده بنابراين اين امكان را به صنايع خودروسازي و عرضه‌كنندگان آن مي‌دهد كه بتوانند تصميم‌گيري آگاهانه‌تري را براي حفظ محيط زيست و زمين اتخاذ نمايند.

 

سيستم مديريت LCA نياز به يك‌سري اطلاعات از صنايع توليد‌كننده مواد و نيز اطلاعاتي از فرآيندهاي توليدي خودرو دارد. گروه خودرو‌سازي انستيتو بين‌الملل آهن و فولاد يك مدل متدولوژي ايجاد نموده است. علاوه بر اين انستيتوي مذكور يك سيستم اطلاعاتي LCI (پايگاه اطلاعات جامع چرخه حيات) نيز تدوين نموده است كه از اين پايگاه مي‌توان محاسبات مربوط به انرژي و توليد گاز CO2 را به‌دست آورد.

 

اطلاعات مربوط به فولاد‌سازي‌ها در سطح جهاني و توليد ساير مواد خودرو‌سازي‌ها ارزيابي مي‌شود و سپس از طريق LCA اين اطلاعات براي انتخاب مواد توسط شركت‌هاي خودروسازي‌ها مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرد. استفاده مستمر از LCA در انتخاب مواد موجب بهبود كارايي توليد مواد مي‌گردد كه در نهايت در بهبود محيط زيست نقش به‌سزايي خواهد داشت.

 

 

منبع: IISI

مترجم: علي غفوري

نشریه معدن و توسعه 261