کمی ساده، کمی پیچیده

[sookut 13,735]

[h=4]کمی ساده، کمی پیچیده

احمد پازوکی[/h]

فرآیندهای فکری و اجتماعی به طرزی تفکیک ناشدنی در هم تنیده اند. آنچه بر سر اجتماع می رود و چالشهایی که حادثه ها می آفرینند جهان بینی مردم یک اجتماع را سروشکل می دهند و بالعکس، عرصه های عمومی محل به نمایش گذاشتن تاثیر جهان بینی هاست...در واقع هیچ مکتب محضی قابلیت فراگیر شدن به شکلی دقیقا یکسان ندارد. شرایط تاریخی و اجتماعی و سیاسی و در مجموع می توان گفت شرایط فرهنگی هر جامعه ای بر نوع شکل یافتن آن مکتب دخیلند.

 

فعالیت محیط زیستی هم از این قاعده مستثنی نیست. مکاتبی که در حوزه ی "فعالیت محیط زیستی" جای می گیرند، ژانرهای مختلف و گاه متفاوتی از افراد و الگوها را پدید می آورند و هر جامعه ای با توجه به شرایط ویژه اش، از مکاتب اصلی "اقتباس" می کند. اگر بطور غیردقیق و اجمالی نگاهی به فعالان محیط زیست در سراسر دنیا و در کشور خودمان بیندازیم گروههای زیر قابل شناسایی هستند:

- پست مدرن هایی که تخریب محیط زیست را ناشی از تسلط مدرنیته بر فرهنگ توسعه می دانند

- گروههای چپ که تخریب محیط زیست را ولع سرمایه داری در به دست آوردن سود بیشتر می دانند

- ناتورالیست هایی که تخریب محیط زیست را حاصل نگاه فراهنجار گرایانه ی انسان می دانند و بر هماهنگی با طبیعت خود و جهان و عدم عدول از قوانین آن تاکید دارند.

- اکوتوریست ها

- دوستداران طبیعت و حیوانات به دلایل شخصی

 

 

ناگفته پیداست که در درون هر یک از این گروهها، زیر شاخه های متعددی وجود دارد و گاهی بعضی از عقاید، تلفیقی از دو یا چند گروهند. اما ژانری که بسیار پر اهمیت، حیاتی، تاثیرگذار و کاربردی است و در عین حال عاملان و اعضای آن به صورت کلاسیک در زمره فعالان محیط زیست قرار نمی گیرند، "ژانر امنیتی" است. ژانری که امنیت ملی، منطقه ای و استراتژیک برایش در درجه ی اول اهمیت قرار دارد و از این رو به اکوسیستمها و محیط زیست به عنوان عاملی در جهت پایداری امنیت انسانی و سیاسی می نگرد.

 

 

کشور ما اگرچه به گروههای فلسفی، محض و ایده آلیست در زمینه ی حفظ محیط زیست نیاز دارد، اما با نگاهی عمیق تر به وضعیت جامعه درمی یابیم که نیاز عاجل ایران در حوزه ی حفظ محیط زیست، مدیریت کارشناسانه "آب" است. ما امروز بیشتر از آنکه به فلسفه ای جهان شمول در عرصه ی اخلاق محیط زیست، جهان بینی زیستی یا هر چیز دیگری از این دست احتیاج داشته باشیم، به مدیرانی لایق نیاز داریم تا با همان اصول تکنوکراسی – که مورد انتقاد فعالان محیط زیست دنیاست- بازدهی آب کشاورزی را از کمتر از 30 درصد به معیاری معقول و مقبول ارتقا دهند. چنین افتضاحی که اکنون در کشورمان شاهد آنیم حتی از نگاه سرمایه داری هم درست نیست.

 

 

برای این کار فقط باید دانست که کشور ما با بحرانی آبی مواجه است و در آینده ای نه چندان دور همه ی زیرساختها و روبناهای کشور را به چالش خواهد کشید. برای انجام این عمل نه لازم است بنیانهای سرمایه داری را نقد کنیم و نه در مباحث مدرنیسم و پست مدرنیسم غرق شویم. حمایت از حقوق حیوانات عالی است، اما در کشوری که سالیانه حدود سی هزار کشته در جاده هایش دارد، انتقاد از کشته شدن یوزپلنگ در جاده ای بیابانی و گربه های گرسنه در شهرها، اگر نه موثر، اما مستحب خواهد بود. تاکید بر فواید گیاهخواری در کشوری با تورم بالای پنجاه درصد در سال اشتباه نیست؛ اما کمی مضحک به نظر می رسد.

 

 

ما اکنون بیش از فعال محیط زیست آوانگارد، به مدیرانی به معنای واقعی تکنوکرات نیازمندیم تا برای آینده ی صنعتی کشور، اگرچه مدرن و اگرچه سرمایه دار، فکری اساسی کنند. نرخ رشد بیابانزایی در ایران در آینده ای نه چندان دور دیگر نه یوزپلنگ و سگی باقی خواهد گذاشت، نه صنعت بزرگی و نه اخلاقی، تا بتوان آن را اخلاق ضد محیطی دانست و نقد کرد. ما به مدیرانی متخصص، به معنای واقعی متخصص در کارشان نیاز داریم که بر مسئله ی امنیت اجتماعی، مهاجرت و تبعات آن، تخریب عرصه ها و سودآوری بلندمدت اقتصادی اشراف داشته باشند تا بتوانند وضعیت مدیریت آب را در ایران بهبود بخشند. ما بیش از دوستداران حیوانات و تئوریسنهای چپ و پست مدرن، به مهندسینی زبده نیاز داریم تا بازدهی آب را در شهرها و روستاهای کشور افزایش دهند؛ حال این مهندسین هر اخلاق و هر تفکری که می خواهند، داشته باشند.

 

 

وضعیت محیط زیست در ایران ما، کمی ساده و کمی پیچیده است. ساده از آن رو که هنوز نیازمان به بحثهای فلسفی پیچیده نیفتاده است؛ و پیچیده از آن رو که نیازی فوری و فوتی داریم که اگر حل نشود باید فاتحه ی همه چیز را خواند.