نمایش دموکراتیک

[sam arch 55,878]

پیتر دیوی

ترجمه ی آزیتا ایزدی

 

 

آیا حکومت ها باید برای خود بناهایی نمادین بسازند؟بسیاری از آنان چنین فکر می کنند،حتی از دیرباز،از زمان اولین امپراتور رم،اگوستوس،که می گفت رم را آجرین به دست آورد و مرمرین از دست داد.ویتروویوس د تقدیم نامه ی تملق آمیز نخستین کتاب از کتاب های دهگانه اش درباره ی معماری به اگوستوس نوشت:من دریافتم که شما نه تنها به زندگی عادی مردم و قوانین اساسی مملکت،بلکه به تامین بناهای عمومی مناسب و شایسته هم توجه دارید.به همین دلیل در زمان شما،کشور به واسطه ی ایالات های جدید،بزرگ تر شد و شکوه و اعتبار بناهای عمومی و نیز عظمت امپراتوری را به نمایش گذاشت.بنابراین من تصور می کنم باید موقعیت را مغتنم بشمارم و پیشنهاداتم را در این زمینه تقدیم کنم،چون من با پدر شما ¹ هم آشنا بودم و فضایل ایشان را می ستودم² معماران اندکی سرسپردگی خود را به قدرت و پول،چنین آشکار ابراز کرده اند.اما در دوران قدیم تقریبا همه،این احساس را داشتند،هر چند با احتیاط بیشتری،آن را از عموم مردم پنهان می کردند.

 

 

البته از دیرباز،اغلب حکومت ها،بناها را برای تحت تاثیر قرار دادن مردمی می ساختند که به پول آن ها نیاز داشتند.اگوستوس گرچه کاخ عظیمی در رم نداشت،اما معابد فوق العاده ای در سرتاسر امپراتوری ساخت،که از آن میان آراپاسیس³ با شکوه هنوز هم باقی است،که زمانی امپراتور،خانواده و دوستانش به عنوان نمونه ی کامل شهروندان اشرافی در آن قدم می زدند.پنج قرن بعد،ژوستینین⁴ کلیسای بی نظیر ایاصوفیه را در کنستانتینوپل ساخت.هذف او تحت تاثیر قرار دادن توده ی مردم،و ستایش امپراتور و خداوند در آن واحد بود.پیام قلعه های وتیک قرون وسطی بسیار واضح بود:حق با قدرت است.

 

 

کاخ های باروک هم به قصد نمایش همان ترسناک در دوره ی باروت⁵ ساخته شدند.

 

در قرت نوزدهم،همچون دوره های دیگر،معماری در پگونگی ارائه ی منظور خود،سردرگم بود.دموکراسی نو پا هم سابقه ی زیادی نداشت.در ایالات متحده ی نوپا و جسور،مدل های کلاسیک که نظریه ی دموکراسی برای مردان آزاد را اثبات می کردند،مطلوب بودند.(بدون دخالت زنان،برده ها و فقرا،جامعه ای که از برخی جهات آگاهانه از آرمان گرایی جمهوری رم اقتباس شده بود.)کاپیتول⁶ - که در سال 1867 ساخته شد - قطعا می توانست از سوی ارواح بنیان گذاران جمهوری رم و امپراتوران متفاوتی همچون اگوستوس و ژوستینین به عنوان مهم ترین بنای ملی شناخته شود.

 

 

در انگلستان،بری و پوگین بنای پارلمان را با الهام از نمونه های گئتیک و تودور ساختند تا نشان دهند که نهادهای دموکراتیک انگلستان،میراث جامعه ی آزاد و کمال گرای خرده مالکان و اشراف قرون وسطایی اند.(بدون دخالت زنان و فقزا) در آلمان،در تلاش برای واقعیت بخشیدن به پذیرش محتاظانه ی میزانی از دموکراسی در نظام استبدادی بیسمارک،بنای رایشتاگ با طرح پل والوت در سال 1894 ساخته شد.به گفته برایان لد،طرح والوت می باید نمادی از آلمان و حکومت های پارلمانی آلمانی باشد،در حالی که الگویی برای هیچ یک از این دو در دسترس نبود و درباره ی آنچه باید ساخته می شد هم اتفاق نظر وجود نداشت و این مسئله،والوت را از انجام چنین وظیفه ی دشواری ناامید کرده بود.⁷

طرح او در نهایت یک کاخ باروک عظیم و بی حال (به عنوان نماد قدرت) بود که گنبد شیشه ای بزرگی هم (به عنوان نماد تجدد و آزاد اندیشی) تالار آن را می پوشاند. قیصر ویلهام دوم،بنا را اوج بی سلیقگی خواند.در سال 1916 با وجود آزردگی امپراتور شعار معروف برای مردم آلمان به آن اضافه شد.⁸

 

هیتلر،رایشتاگ را دوست داشت (شاید به دلیل سنگینی و بزرگی اش) و حتی پس از آتش سوزی معروف فوریه ی 1933 بر نگهداری آن پافشاری کرد.از این بنا گاهی اوقات استفاده می شد تا اینکه در سال 1933 بر نگهداری آن پافشاری کرد.از این بنا گاهی اوقات استاده می شود تا اینکه در سال 1945 ارتش شوروی آن را کاملا ویران کرد.پس از آن سال ها ویرانه بافی ماند تا زمانی که فوستر آن را به عنوان نماد وحدت کشور،کاملا تغییر شکل دادودرون پوسته ی بنایی والوت (که اکنون به عنوان نماد تداوم تاریخ،بازسای شده است)⁹ ،تالار جدیدی ساخته شده که جلسات در آنجا برگزار می شود.در بالا،که مردم از شیرابه های مارپیچ بالا و پایین می روند و چشم انداز برلین را نگاه می کنند،گنبد شفاف جدیده به نماد ارتباط بین قانون کذاران و مردم تبدیل شده است.

 

گنبد رایشتاگ

 

 

[sam arch 55,878]

ارتباط نمادین بین مردوم و مجلس،به نحوی دیگر در بنای پارلمان استرالیا که میچل گیورگولا و تورپ ساخته اند،منعکس شده است.بخشی از بنا درتپه ی سر سبزی در وسط کانبرا¹⁰ فرو رفته است.برای تحقق اهئاف نمادین،رای دهندگان مجازند در اطراف مجلس گردش کنند که شاید اشاره ای است به این نکته که قانون باید از اعماق جامعه نشات بگیرد.

 

40 سال پیش،آلتو با روش مقیاسی بسیار متفاوت،ارتباطی اسرار آمیز بین مردم،مجلس و زمین را،در saynatsalo مطرح کرد:مکانی برای یک شورای محلی کوچک،در واقع کوچکترین،که روی یک صخره ی پیش آمده و گردادگرد یک زیمن سبز کوچک ساخته شده است،یک آکروپلیس تمام عیار کوچک آجری،که وسط جنگل قرار دارد و اجزای عمودی پنجره هایش،بازتاب ریتم تنه های سیاه درختاناست.فعالیت های اعضای شورا و کارکنان از ورای دیوارهای شیشه ای دیده می شود و رای دهندگان می توانند جریان کار نمایندگانشان را ببینند.این بنا،در میان جنگل،قطعا یادبودی برای فرآیند دموکراسی است.

 

شاید saynatsalo بیش از آن آرمانی بود که بتوان دوام بیاورد.شاید ارتباط چندان ایده آلی بین مکان،مردم و سیاستمداران فقط در قیاس کوچک می توانست حاصل شود.اکنون مدت هایت این بنا،کمتر برای هدف اصلی اش مورد استفاده قرار گرفته،چون تجدید سازمان دولت محلی،بخش های تصمیم گیری و اداری را به ستاد های منطقه ای منتقل کرده است.به هر حال،در زمان ما،هر بنای دولتی،به خصوص هر بنایی که دولت برای استفاده ی خود ساخته است،هدفی بالقوه برای تروریسم محسوب می شود.

 

 

 

 

 

تالار شهر saynatsalo در فنلاند

[sam arch 55,878]

در انگلستان،چندین دهه است که به دید حفاظ های بدنمای ضد انفجار¹¹ در پشت شیشه های بزرگ ساختمان های دولتی عادت کرده ایم.امروز ترفند های بسیار دیگری برای مبارزه با حملات تروریستی به خدمت گرفته شده ایت.اغلب راه کارخای ساده،مثل دیوارهای پیرامون سفارت خانه ها و دادگاه ها،باید هدف جلوگیری از ورود وسایل نقلیه ی غیر مجاز به کار گرفته شده اند.اما این تمهیدات،مانعی فیزیکی و بصری بین رای دهندگان و نمایندگانشان،عموم مردم و خادمان به وجود می آورند.آرمان گرایی خالی از غرض بنای آلتو،احتمالا هیچ گاه دوباره خلق نخواهد شد،گرچه در اقتباسی جدید و جالب در بنای الحاقی به پارلمان فنلاند،ساخت هلین،رای دهندگان می توانند از خیابان،دفاتر نمایندگانشان را ببینند.شفافیتی چنین استعاری و حقییق،که مرهون استفاده از شیشه های گران قیمت به میزان زیاد است،شاید تنها در یک کشور آرام و کوپک،تحقق پذیر باشد.از این جسورانه تر،پارلمان اسکاتلند است که رای دهندگان حتی می توانند به نمایندگان نزدیک شوند و آن ها را لمس کنند.

 

این تلاش ها با ارزش اند.تجربه های نیمه ی دو قرن بیستم از جمله saynatsalo ،کانبرا و رایشتاگتغییر شکل یافته،راه هایی نشان دادند برای ساختن بناهایی دولتی که در خور دموکراسی های جدید باشند.بناهایی متین و باوقار،در ضمن باز و شفاف.ما نباید اجازه دهیم تهدیدات بالقوه،مانع رشد آرمان گرایی دموکراتیک شود،این مسئله در معماری هم به اندازه ی جنبه های دیگر فرهنگ اهمیت دارد.در غیز این صورت،ما در مقابل تروریست ها تسلیم شده ایم و به عقب،به دوران امپراتورها،باز خواهیم گشت.

پارلمان اسکتلند،جایی که رای دهنده ها با نماینده بسیار نزدیکند

 

 

 

 

 

پانوشت ها

1.ژولیوس سزار،که برادرزاده اش اگوستوس را به فرزندی پذیرفته بود

2.گرنجر،فرانک(ترجمه)،vitruvius on architecture ،انتشارات هینمن،لندن،1983

3.are pacis

4. justinian

5. gun powder

6. capitol

7.برایان لد، the ghosts of berlin,confronting german history in the urban landscape ،انتشارات دانشگاه شیکاگو،شیکاگو و لندن،1997 ،صفحه ی 86

8.همان صفحه ی 87

9.یکی دیگر از این گونه نمادهای بحث برانگیز که حفظ شده دیوار نوشته های سربازان روسی روی چند دیوار خالی داخلی است.

10. canberra

11.حافظه های ضد انفجار از تور سیمی پلاستیکی سفت ساخته شده به حالت شل و آزاد قرار گرفته اند.در نتیجه بخش بزرگی از آن روی زمین می افتد و لایه های عمودی هم روی آن ها را می پوشاند.اگر شیشه در اثر انفجار بشکند،آن ها باد می کنند و جلوی خرده شیشه ها را می گیرند این حفاظ ها کهنه و ژنده و کثیف به نظر می رسند.

 

منبع نوشتار مجله ی معمار

حروف چین: سام