بانک اطلاعاتی پوشش گیاهی ایران...........

[amir.d 1,211]

تیره توسکا

Betulacea

 

تیره توسکا گیاهانی به صورت درختچه یا درخت و دارای برگهای ساده منفرد و زود افت می باشند عموماً یک پایه و دارای گلهائی بر دو نوع نر و ماده مجتمع به صورت نوعی سنبله به نام شاتون می باشند.

گلهای نر آنها معمولاً دارای پوشش و رشد نیافته و مرکب از 2 تا 4 تقسیم و محتوی 2 تا 4 پرچم هستند در حالیکه گلهای ماده اصولاً فاقد پوشش و دارای مادگی 2 برچه ای می باشند میوه آنها به صورت فندقه است.در این تیره 65 جنس و 100 گونه گیاه جای دارد که غالب آنها در نواحی معتدله نیمکره شمالی می روید.

جنس های مهم آن عبارتند از :

Betula (دارای 40 گونه)

Alnus (دارای 30 گونه)

[amir.d 1,211]

تیره تیزک

Najadaceae

 

گیاهانی آبزی و غوطه ور در آبهای شیرین هستند و بندرت در آبهای شور دیده می شوند با ساقه ای طویل و شکننده ، برگ ها متقابل یا تقریباً فراهم ، ساده خطی، با حاشیه ای دندانه دار، در قاعده غلاف دار، گل ها یک جنسی، کوچک ، محوری منفرد، یا مجتمع چند تایی، بدن برگه یا برگه دار، دارای اسپات (چمچه)، دمگل دار یا بدون دمگل، گلپوش (پریانت) در گل های نر دولبه، کیسه های بساک روی هم خوابیده و نزدیک به هم در گل های ماده وجود ندارد. پرچم منفرد بساک تقریباً بدون پا یک دارای 4-1 کیسه گرده از بالا. شکوفا تخمدان یک خانه ای، یک تخمکی، تخمک قاعده ای خامه منتهی به کلاله ای 4-2 تایی خطی، میوه ناشکوفا، دانه بدون آلبومن ،جنین راست.

تیره تیزک یک جنس و تقریباً 40 گونه دارد که در آبهای سراسر جهان می رویند.

این تیره در آبهای ایران دارای یک جنس بنام تیزک با 3 گونه است {برگهای جنس تیزک نسبتاً دراز، در حاشیه دارای دندانه های درشت اره ای شکل اند و به علت جذب آهک و رسوب ترکیبات آهکی در بخش سطحی گیاه علفهای آبزی نسبتاً سخت اند و حتی دندانه های برگ آنها گاهی به صورت تیغ در پای کشاورزانی که با این محیطها سر و کار دارند فرو می روند و به همین علت آنرا بنام محلی تیزک می نامند.}

دو گونه از این گیاه به نام های Nayas major , Nayas marina در آبهای شمال (بندر انزلی، گرگان و مازندران) وجود دارند و در تالابها، آبگیرها و آب بند آنهای این نواحی دیده می شوند و گونه دیگر بنام Nayas graminea در آبهای جنوب (خوزستان و آبهای راکد شوش) گزارش شده است.

[amir.d 1,211]

تیره جنتیانا

Gentianaceae

 

گیاهان تیره جنتیانا عموماً علفی بندرت بالا رونده و یا آبزی می باشند. در بین آنها انواعی یافت می گردد که به علت فاقد کلروفیل بودن به حالت ساپروفیت زندگی می کنند یعنی از بقایای گیاهان و جانوران تغذیه می نمایند بعضی از این گیاهان آنچنان با زندگی در مناطق کوهستانی سازش حاصل نموده اند که اختصاصاً در این نواحی یافت می گردند. این تیره دارای حدود 900 نوع گیاه است که در 70 جنس جای داده شده اند.

از اختصاصات این گیاهان آنست که برگهای متقابل ، ساده یا مرکب از 3 برگچه با کناره عاری از دندانه دارند. وضع قرار گرفتن برگهای متقابل آنها بر روی ساقه نیز به نحوی است که همواره سطوح عمود بر یکدیگر تشکیل می دهند. گلهای آنها نر – ماده یا منحصراً دارای یکی از اجزای اصلی گل (پرچم یا مادگی) منفرد یا مجتمع به اشکال مختلف خوشه یا گرزن است در غالب آنها اجزای گل از قطعات 5 تایی تشکیل می یابد. عموماً دارای 2 برچه می باشند ولی در بین آنها نمونه هایی با اجزای گل 4 تائی و یا 6 تا 12 تایی نیز دیده می شود جام گل این گیاهان غالباً بزرگ به رنگهای آبی ، زرد ، بنفش ، بندرت سفید و قیفی شکل یا چرخ مانند است در انحنای لوله جام و پهنک آنها نیز غالباً فلس ها یا فرو رفتگی های کوچک مولد نوش دیده می شود.

برچه های آنها پیوستگی کامل، با یکدیگر دارد ولی مجموعه آنها تخمدانی یک خانه (بندرت 2 خانه) و محتوی تخمک های واژگون با تمکن جانبی (گاهی محوری) بوجود می آورد.

میوه آنها پوشینه ، شکوفا و محتوی دانه های غالباً بالدار با آلبومن گوشتدار است از اختصاصات تشریحی این گیاهان یکی آنست که ساقه بعضی از آنها دارای آبکش حول مغزی است و ثانیاً عموماً فاقد مجاری ترشحی لاتکس می باشند.پراکندگی این گیاهان به صورتی است که جز معدودی که در نواحی حاره یافت می کردند عموماً در نقاط معتدل و سرد کره زمین یافت می شوند.

جنسهای مهم این تیره عبارتند از :

Gentiana (دارای متجاوز از 400 گونه)

Swertia ( گونه80)

Erythraea ( گونه40)

تذکر : تعداد جنس و گونه با اختلاف زیاد در کتب علمی وارد شده ارقام فوق الذکر براساس کتاب فار ما گنوزی Trease تنظیم شده است.

[amir.d 1,211]

تیره چنار

 

مقدمه

 

چنار اساسا درختی زیبا و نسبتا بلند است. ساقه آن پوست صاف دارد و هر ساله پوست قدیمی آن به صورت قطعاتی بزرگ و کوچک از تنه جدا می‌شود و جای آن به صورت لکه‌های سفید تا مدتها بر سطح پوست تازه باقی می‌ماند. گیاهان تیره چنار (platanaceae)

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

شکل و تک‌جنس هستند. گل در این درختان دارای چرخه‌های متغیر و برچه‌های مستقل محتوی 1 یا تخمک راست است. میوه به صورت فندقه‌هایی محتوی دانه‌های آلبومن‌دار است.

 

 

 

درختانی با برگهای منفرد ، گوشوارک‌دار ، با

گیاهان تیره چنار

 

تیره چنار منحصر به جنس چنار (platanus) با 4 تا 7 گونه است که یک گونه آن به صورت خودرو در جنوب اروپا و سواحل مدیترانه می‌روید و در برخی از کشورهای اروپایی ، مانند فرانسه ، فراوان کاشته می‌شود و به چنار معمولی (پلاتانوس ولگاریس) موسوم است. گونه‌ای از آن که در بیشتر کشورهای اروپایی کاشته می‌شود.

 

دارای خاستگاه غرب آمریکای شمالی است و به چنار غربی (پلاتانوس اوکسیدانتالیس) معروف است. از گونه‌های بسیار مشهور این تیره چنار شرقی (پلاتانوس اوریانتالیس) است که خاستگاه اصلی آن آسیای صغیر است و در ایران نیز از پایه‌های خودروی آن در نواحی غربی نامبرده‌اند. به هر حال ، تیره چنار در نیمکره شمالی انتشاردارد.

مشخصات رویشی و زایشی

 

برگها دارای پهنک بزرگ پنجه‌ای ، دمبرگ نسبتا بلند و گوشوارک بزرگ ولی بی‌دوام و زود افت هستند. درختی است یک‌پایه ، دارای گلهای تک‌جنس ، با گلپوش بسیار تحلیل رفته ، سه پر یا پنج پر ، واقع در 2 چرخه ، به صورت پولکهای پوشیده از کرک ، مجتمع در گل آذینهای کروی فشرده و نامشخص بودن گلپوش ، باعث شده است که برخی از مولفان و گیاه شناسان این تیره را در ردیف بی‌گلبرگان قرار دهند. گلهای نر دارای 3 تا 6 پرچم‌اند که هر یک در کنار یک پولک ، که شاید همان کاسبرگ باشد ، قرار دارند. گاهی نیز هر یک از پرچمها خود یک مستقل به شمار می‌آید.

 

 

 

 

بساکها بوسیله سرپوش جانبی باز می‌شوند و دانه‌های گرده فراوانی از درون آن بیرون می‌ریزند. گلهای ماده دارای گل‌پوش تحلیل رفته با 3 تا 6 برچه مستقل‌اند که هر یک منتهی به یک خامه دراز و محتوی یک تخمک راست و آویخته است. میوه مجموعه‌ای از فندقه‌هایی است که هر منتهی به خامه‌ای بلند در بالا و انبوهی از کرکهای بلند و تار مانند در قاعده است و مجموع آنها به صورت گویچه‌هایی کوچک و آویخته از شاخه‌های چنار دیده می‌شوند. دانه دارای جنین راست با آلبومن روغنی و تحلیل رفته است.

موقعیت این تیره در سیستماتیک

 

سیر قهقرایی این گیاهان به صورت تحلیل رفتن گلپوش ، استقلال برچه‌ها ، راست بودن تخمک و تک‌جنس بودن گل که همگی از صفات ابتدایی و بسیار کهن‌اند از نظر تکاملی ارزشهای نابرابری هستند که موقعیت و جایگاه تیره چنار را در رده بندی نامطمئن و مشکوک می‌سازند. موقعیت فعلی این تیره در رده‌بندی که آنرا در مجاورت ساکسیفراگاسه قرار می‌دهد با موقعیت قبلی آن که در کنار

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

جای داشته کاملا مغایر است.

 

 

 

تیره چنار در ایران

 

این تیره ، گونه‌ای به نام پلاتانوس اوریانتالیس دارد که در سراسر ایران به نام چنار مشهور است و تقریبا در همه جا کاشته می‌شود. از پایه‌های خودروی چنار در کوههای بختیاری ، لرسان ، آذربایجان ، خراسان و بلوچستان نام برده‌اند. پهنک برگ چنار ، که در پایین تقریبا قلبی و در حاشیه پنجه‌ای و دارای 3 تا 5 بخش نیزه‌ای و دندانه‌دار است، در آغاز رشد از کرکهای انبوه پوشیده شده است که به تدریج همه کرکها می‌ریزند و برگ فاقد کرک می‌شود. دمبرگ کم وبیش دراز است و پایین برگ ، به علت وجود نیام مخروطی شکل پوشاننده جوانه کناری ، متورم به نظر می‌رسد.

[amir.d 1,211]

تیره دروزرا – تیره حشره خواران

Droseraceae

 

گیاهان تیره حشره خواران عموماً علفی غالباً گوشتخوار مرکب از 4 جنس و 90 گونه می باشند اغلب آنها نیز به استثنای معدودی به جنس Drasera تعلق دارند.

منطقه پراکندگی آنها به صورتی است که در وسعت پهناوری از امریکا ، آفریقا ، اقیانوسیه ، شمال ، مشرق و جنوب شرقی آسیا یافت می گردند. برگهای آنها غالباً واقع در سطح زمین و در آغاز باز شدن دارای حالت پیچ خورده یا تاخورده به شکل عصا و پوشیده از تارهای غده ای است. گلهای آنها نر – ماده و مرکب از قطعات 4 یا 5 تایی (گاهی بیشتر) و مادگی آنها شامل 2 تا 5 برچه منتهی به 2 تا 5 خامه است. برگ عده ای از این گیاهان نیز در مقابل ضربه با مواد شیمیایی حساسیت نشان می دهد میوه آنها پوشینه شکوفا و محتوی دانه های آلبومن داراست.

[amir.d 1,211]

تیره دروزرا – تیره حشره خواران

Droseraceae

 

گیاهان تیره حشره خواران عموماً علفی غالباً گوشتخوار مرکب از 4 جنس و 90 گونه می باشند اغلب آنها نیز به استثنای معدودی به جنس Drasera تعلق دارند.

منطقه پراکندگی آنها به صورتی است که در وسعت پهناوری از امریکا ، آفریقا ، اقیانوسیه ، شمال ، مشرق و جنوب شرقی آسیا یافت می گردند. برگهای آنها غالباً واقع در سطح زمین و در آغاز باز شدن دارای حالت پیچ خورده یا تاخورده به شکل عصا و پوشیده از تارهای غده ای است. گلهای آنها نر – ماده و مرکب از قطعات 4 یا 5 تایی (گاهی بیشتر) و مادگی آنها شامل 2 تا 5 برچه منتهی به 2 تا 5 خامه است. برگ عده ای از این گیاهان نیز در مقابل ضربه با مواد شیمیایی حساسیت نشان می دهد میوه آنها پوشینه شکوفا و محتوی دانه های آلبومن داراست.

[amir.d 1,211]

تیره خرزهره

Apocynaceae

 

گیاهان تیره خرزهره از نظر شکل ظاهری اختلاف بسیار با یکدیگر دارند مانند آنکه ع ده ای از آنها به صورت علفی با بوته هایی با ساقه راست یا بالا رونده و بعضی دیگر به صورت درخت یا درختچه می باشند. انواع بالا رونده آنها بوسیله پیچک با قلابهائی که دارند از گیاهان و تکیه گاههای مجاور خود بالا می روند. از اختصاصات آنها این است که برگهائی ساده ، کامل ، متقابل ، فراهم و بندرت متناوب ولی فاقد استپیول دارند. گلهای آنها 4 یا 5 قسمتی ، نر - ماده منظم ، به رنگهای متفاوت و مجتمع به صورت خوشه یا گرزن دو سویه اند که بعداً به صورت یکسویه یا مار پیچی شکل و یا به صورت دیگر در می آیند. بعضی از این گیاهان نیز گلهائی به وضع منفرد بر روی ساقه دارند. کاسه گل آنها در قسمت داخل، دارای زوائدی است که مجموعاً کاسه فرعی کوچکی را بوجود می آورد جام گل آنها به اشکال مختلف لوله ای و یا منحصراً شامل پهنکی مرکب از 4 یا 5 لوب است ضمناً زوائدی تاج مانند با بریدگیهای متعدد غالباً در سطح داخلی آن دیده میشود و این صفت یکی از مشخصات گیاهان این تیره به شمار می آید. پرچم های این گیاهان دارای میله پیوسته به جام است.بساک آنها معمولاً به علت کوتاه بودن میله پرچم پائین تر از سطح پهنک جام قرار می گیرد. از اختصاصات دیگر بساک پرچم ها این است که معمولاً در بالای کلاله بنحوی به هم نزدیک می گردند که مجموعاً قسمت مخروط مانندی بوجود می آید. مادگی آنها 2 برچه ای و غالباً محتوی تخمک های فراوان است. میوه آنها به اشکال مختلف فولیکول ، پوشینه ، سته و شفت است. در انواعی از این گیاهان نیز که میوه خشک دارند دانه ها دارای تارهای ظریف فراوان است که خود باعث سهولت انتشار آنها در محیط های اطراف می گردد.

گیاهان این تیره دارای اختصاصات تشریحی به شرح زیر می باشند :

1- ساقه آنها غالباً دارای آبکش حول مغزی است.

2- دسته های پریسیکلیک در ناحیه ریشه زا دارند.

3- دارای مجاری ترشحی لاتکس به وضع منشعب ولی فاقد جدار عرضی می باشند. این مجاری معمولاً در آبکش و یا در حدود اطراف آن دیده می شود.

در مجاری ترشحی این گیاهان شیرا به سفید رنگی جریان دارد که شامل مقداری کائوچوک است. بطوریکه به علت زیاد بودن این ماده از بعضی از آنها مانند Landolphia ها و Funtumia ها می توان استخراج کائوچوک نمود.

تیره خرزهره دارای حدود 1300 نوع گیاه است که در 300 جنس جای داده شده اند.

از جنس های مهم این تیره عبارتند از :

Strophanthus (دارای حدود 50 گونه)

Thevetia (گونه10)

Vinca ( گونه5)

Landolphia ( گونه40)

Aspidosperma ( گونه40)

Apocynum ( گونه5)

[amir.d 1,211]

تیره خرمالو - تیره آبنوس ها

Ebenaceae

 

گیاهان تیره خرمالو گیاهانی عموماً به صورت درخت یا درختچه می باشند و در نواحی حاره مخصوصاً هند و مالزی پراکندگی دارند گلهای آنها بر دو نوع نر و ماده و واقع بر روی یک پایه یا دو پایه است بندرت ممکن است نر - ماده یا پلی گام باشند. پوشش گل آنها از 7-3 قطعه پیوسته به هم تشکیل می یابد. پرچم های آنها به تعداد قطعات جام گل یا دو برابر آن و گاهی بیشتر است. میوه گوشتدار سته و غالباً همراه با کاسه دارند. معدودی از آنها دارای میوه های خوراکی می باشند.

[amir.d 1,211]

تیره پاپایاسه – تیره دار تیجک

Carycaeae-Papayaceae

 

تیره دار تیجک ، تیره کوچکی مرکب از 3 جنس و 50 گونه گیاه است که اغلب در نواحی حاره امریکا و فقط معدودی در آفریقا می رویند. غالباً گیاهانی با ساقه گوشت دار می باشند. برگهای آنها بزرگ و با تقسیمات پنجه ای یا غیر آن و دارای وضع متناوب یا فراهم در قسمت انتهایی ساقه است. گلهای به صورت نر و ماده (بر اثر از بین رفتن یکی از اجزای اصلی گل) و معمولاً شامل پوششی با قطعات پنج تایی است. گلهای نر آنها به صورت گل آذین پرگل ولی گل های ماده آنها معمولاً به تعداد کم مجتمع می باشند در هر گل نر آنها 10 پرچم ولی در گلهای ماده آنها مادگی مرکب از تخمدانی 3 برچه ای مشاهده می شود.میوه آنها سته دار محتوی دانه های با آلبومن روغن دار است.در اعضای مختلف این گیاهان دستگاه ترشحی شیرابه یا لاتکس به صورت شبکه ای در بین دسته های آوندی و پارانشیم چوبی شده اطراف آن تا منطقه کامبیوم (Cambium) دیده می شود.

[amir.d 1,211]

تیره رزه داسه

Resedaceae

 

تیره رزه داسه تیره کوچکی از گیاهان گلدار جدا گلبرگ و دارای مجموعاً 90 گونه است.

که قسمت اعظم آنرا Reseda ها تشکیل می دهند. عموماً گیاهانی علفی و بندرت به صورت بوته های چوبی می باشند. پراکندگی آنها به صورتی است که بیشتر در نواحی معتدله و گرم کره زمین مخصوصاً در منطقه مدیترانه و آسیای مرکزی یافت می شوند. برگهای آنها متناوب ساده یا لوب دار و یا مرکب از برچه ها می باشند. گلهائی منظم و مجتمع به صورت سنبله یا خوشه دارند. در هر گل آنها 4 تا 8 کاسبرگ آزاد یا کم و بیش پیوسته به هم و 2 تا 8 گلبرگ کامل یا بریدگی دار دیده می شود بعضی از این گیاهان نیز فاقد گلبرگ می باشند. تعداد پرچم های آنها زیاد و مادگی آنها مرکب از 2 تا 6 برچه آزاد یا پیوسته به هم است که مجموعاً تخمدانی یک خانه با تمکن جانبی بوجود می آروند. میوه آنها پوشینه است.

[amir.d 1,211]

تیره زانیشلیاسه

Zannichelliaceae

 

این تیره در گذشته جنسی از پوتاموژتون بشمار می آمد ولی امروزه تیره مستقل و دارای 1 تا 9 جنس و حدود 15 گونه است که در آبهای شیرین و یا کمی شور و حتی در آبهای شور نواحی گرم و معتدل می رویند.

گیاهانی آبزی غوطه ور اغلب در یازی، ساقه ها کوتاه یا طویل، برگها متناوب یا متقابل ، ساده، خطی، در قاعده غلاف دار، غلاف چسبیده به قاعده برگ یا جدا و آزاد. گلها یک جنسی، کوچک ، منفرد با در غلافی داسی شکل، گل های نر دمگل دار. گلهای ماده بدون دمگل یا دمگل دار. گلپوش سه برگی (گل گلبرگی) ، پیاله ای شکل ، یا بدون گلپوش. پرچم ها 3-1 تایی ، کیسه های بساک پیوسته، بدون پا یک یاپا یک دار ، پا یک در صورت نبودن گلپوش شبیه به میله پرچم بساک 2-1 حجره ای شکوفای طولی دستگاه زایای ماده فوقانی، برچه ها 9-1 تایی، یک تخمکی ، تخمک واژگون (آویزان) خامه ساده یا منقسم به دو کلاله نخی شکل. میوه ناشکوفا گاهی زنده زا دانه ها فاقد آلبومن.

این تیره در ایران دارای 4 جنس و 4 گونه است که در آبهای شور و یا شیرین می رویند – جنس Thalassodendron فقط دارای یک گونه بنام Thalassodendron Ciliatum است که در آبهای خلیج فارس و در چاه بهار می روید جنس Halodule یک گونه بنام Halodule wrightii دارد که در آبهای سواحل بوشهر می رویند.جنس Althenia در ایران دارای یک گونه بنام Althenia filiformis است که در دریاچه نیریز فارس می روید.

جنس Zannichellia دارای یک گونه بنام Zannichellia palustris است که در آبهای راکد آذربایجان بندر گز، کردستان ، نواحی غربی و جنوبی ، جنوبی شرقی و شرق ایران می روید و در آبهای راکد تهران و اطراف آن نیز فراوان یافت می شود.

[amir.d 1,211]

تیره زغال اخته

Cornaceae

 

تیره زغال اخته تیره کوچکی از گیاهان گلدار جدا گلبرگ و شامل گونه هائی عاری از مجاری ترشحی است. تقریباً 10 جنس و 120 گونه دارد که عموماً در نواحی گرم و متعدله نیمکره شمالی، به وضع دور از یکدیگر پراکندگی دارند.

گیاهانی به صورت درخت یا درختچه و دارای برگهای متقابل ، کامل (بندرت لوبدار) و بدون استیپول می باشند. گلهای آنها 4 یا 5 قسمتی منظم، ، نر - ماده (هر با فردویت) یا منحصراً دارای یکی از اجزاء اصلی گل (پرچم یا مادگی) و مجتمع به صورت گرزن یا خوشه و پانیکول می باشند. پرچم هایی به تعداد گلبرگها و مادگی 2 برچه ای دارند که مجموعاً تخمدانی 2 خانه و به وضع تحتانی بوجود می آورند. میوه آنها سته یا شفت است.

[amir.d 1,211]

تیره زوستراسه

Zosteraceae

 

گیاهانی فی آبزی دریائی و غوطه ور، دارای ساقه های زیرزمینی (ریزوم) رونده (خزنده) یا تقریباً راست. با ساقه ای کوتاه یا بلند برگها متناوب، ساده، خطی در قاعده غلاف دار غلاف گوشک دار (گوشوارک دار). گل ها نر- ماده یا یک جنسی ، کوچک ، بدون برگه سنبله آب لقاح (Hyphydrogamici) سنبله ها یک طرفه ، غلاف برگ چمچه ای ، بدون گلپوش ، یا یک برگی (گلبرگ برگ مانند) پرچم منفرد. بساک بدون پایک (بدون میله پرچم) دارای دو کیسه گرده، کیسه های گرده جدا از یکدیگر ، شکوفای طولی، دانه گرده توده ای بدون میله (میله ها دارای بافتی نرم و نامشخص. اندام زایای ماده یک برچه ای،تخمک منفرد آویزان، خامه دو شاخه منتهی به دو کلاله نخی شکل ، میوه ناشکوفا ، دانه بدون آلبومن.

این تیره دارای 2 جنس و 8 گونه است که 6 گونه آن در جنس Zostera قرار دارند و در دریاهای معتدل نیمکره شمالی می رویند. 2 گونه دیگر آن مربوط به جنس phyllospadix است که در سواحل شمالی آمریکا و کناره های اقیانوس آرام انتشار دارند.

این تیره در ایران یک جنس تک گونه ای بنام Zostera noltii است که در یازی است و در آبهای نسبتاً شور دریای خزر در سواحل بندر انزلی می رویند و باید

[amir.d 1,211]

تیره ژسنر یاسه

Gesneriaceae

 

گیاهان این تیره علفی ، درختچه ای و یا به صورت درخت هستند و در مناطق بین استوایی و نیمه استوایی دو نیم کره انتشار دارند. برگهای این گیاهان ساده و عموماً متقابل اند. گلها منفرد و یا در گل آذینهایی که غالباً گرزن هستند مجتمع می شوند. گل نا منظم دارای کاسه و جام پنج قسمتی، نافه کاهش یافته به چهار یا دو پرچم همراه با یک یا سه نا پرچمی است. 4 بساک نافه قبل از باز شدن گل با هم یکی شده و یا دو بدو و زوجی می‌شوند. تخمدان جز در بعضی موارد استثنایی همیشه یک خانه ای است و از دو برچه با تمکن جداری تشکیل شده زبرین یا کم و بیش زیرین است. میوه کپسول و یا سته و محتوی دانه هایی دارای آلبومن یا فاقد آن است.

تیره ژسنریاسه از لحاظ دارا بودن تمکن جداری با تیره اسکروفولاریاسه و از لحاظ دستگاه رویش و رشد عادی جنینی و داشتن تخمدان زبرین، نیمه زیرین و یا زیرین با تیره اوروبانکاسه فرق دارد.

از این تیره هیچ نمونه ای در رویشهای ایران وجود ندارد.

[amir.d 1,211]

تیره ساپوتاسه

Sapotaceae

 

گیاهان تیره ساپوتاسه به صورت درخت یا درختچه و مخصوص نواحی حاره کره زمین می باشند بعضی از آنها مصارف صنعتی مهم دارند لذا در ردیف تیره های مهم جای گرفته اند. عموماً برگهائی منفرد، ساده ، کامل و گلهائی پیوسته گلبرگ ، منظم غالباً نر - ماده و مرکب از قطعات 4 تا 8 تائی دارند.در وسط جام گل این گیاهان معمولاً 10 پرچم زایا واقع در دو ردیف حلقوی و گاهی بیشتر دیده می شود. میوه اغلب این گیاهان گوشتدار به صورت سته و محتوی دانه های متعدد با آلبومن روغنی است.تیره ساپوتاسه شامل حدود 600 گونه گیاه است که در متجاوز از 40 جنس جای داده شده اند. از جنس های مهم این تیره عبارتند از :

Palaquium (دارای حدود 60 گونه)

Sideroxylon (متجاوز از 100 گونه)

Mimusops (در حدود 200 گونه) می باشند.

[amir.d 1,211]

تیره نارنج – تیره سداب – تیره مرکبات

Rutaceae

 

گیاهان تیره نارنج از نظر شکل ظاهری ، تفاوت گلی با یکدیگر دارند. مجموعاً شامل 150 جنس و 2000 گونه می باشند که بیشتر در نواحی معتدله و گرم کره زمین پراکندگی دارند. برگهائی آنها متناوب یا متقابل و گلهای آنها نر - ماده و منظم (گاهی نامنظم) است. کاسه گل آنها از 3 تا 5 تقسیم و جام گل آنها از 5 گلبرگ تشیکل می یابد در داخل پوشش گل آنها 5 تا 10 پرچم دیده می شود. تخمدان آنها چند خانه محتوی یک یا دو تخمک (بندرت زیادتر) و میوه آنها به اشکال مختلف سته ، شفت مانند و یا منقسم به قطعاتی به تعداد برچه ها می باشد.

از اعضای هوائی آنها مانند ساقه و برگ بوی قوی استشمام می شود که مربوط وجود کیسه های ترشحی و یا سلولهای ترشح کننده اولئورزین در آنهاست.

[amir.d 1,211]

تیره سرخدانگان

Phytolaccaceae-phytolaceae

 

گیاهان تیره سرخدانگان به اشکال مختلف علفی درختچه یا درخت و گاهی بالا رونده اند. مجموعاً از 17 جنس و 150 گونه تشکیل می یابند . پراکندگی آنها به صورتی است که عموماً در مناطق گرم کره زمین و فقط معدودی از آنها در نواحی معتدله یافت می شوند این گیاهان برگهای متناوب ساده، بدون استیپول و گلهائی بر دو نوع نر و ماده ، یک پایه یا دو پایه (گاهی نر - ماده) معمولاً منظم و مجتمع به صورت سنبله یا خوشه و یا گرزن دارند. پوشش گل آنها 4 یا 5 قسمتی (بندرت 8 تا 10 قسمتی) ساده یا مضاعف و محتوی 8 تا 50 پرچم آزاد یا کم و بیش پیوسته به هم است. مادگی گلهای آنها مرکب از 1 تا 15 برچه آزاد یا متصل و محتوی یک تخمک خمیده در هر برچه می باشند میوه آنها غالباً سته است.

جنس های مهم این تیره عبارتند از :

Phytolacca (دارای 40 گونه)

Limeum (دارای 20 گونه)

تذکر : الف) در بعضی کتب علمی تعداد جنس های این تیره 12 و تعداد گونه آن 100 ذکر شده است (pharmacognosy Trease 1983)

ب) گیاهان تیره Phytolacceae به علت دارا بودن جنین خمیده و مشخصات دیگر در راسته Centrospermales جای داده شده اند.

 

[amir.d 1,211]

تیره سمپلوکاسه

Symplocaceae

 

این تیره کوچک فقط دارای یک جنس و حدود 300 تا 400 گونه است که اغلب آنها در مناطق بین گرمسیری بویژه هند – مالزی و همچنین در آمریکا انتشار دارند. گیاهان این تیره درخت یا درختچه هایی هستند که برگهای بدون گوشوارک و متناوب آنها در دو ردیف روی ساقه قرار دارند.گل آذین این گیاهان معمولاً خوشه ای گلهای آنها پنج پر یا چهار پر نر ماده اند و یا به علت عدم رشد یکی از اندامهای جنسی تک جنس می شوند و در واقع پلی گام هستند کاسه گل پیوسته کاسبرگ است و پس از خشک شدن غالباً روی میوه باقی می ماند. جام پیوسته گلبرگ است و گاهی از 5 گلبرگ مضاعف در 2 چرخه تشکیل میشود نافه ایزوستمون است و در آن پرچم های متعدد در چرخه قرار می گیرند وضع قرار گرفتن پرچم ها گاهی تعیین ترتیب آنها را بسیار دشوار می سازد. مثلاً در برخی از این گیاهان پرچم ها آزاد و یا کم و بیش به هم پیوسته اند.

و گروههای چند تایی و متکی برگلبرگها را تشکیل می دهند در بعضی از آنها پرچم های هم با یکدیگر و هم با گلبرگها پیوستگی دارند. بساکها معمولاً کوچک اند. مادگی غالباً زیرین و متشکل از 2 تا 5 برچه است و تخمدانی را با 2 تا 5 خانه بوجود می آورد که هر خانه آن محتوی 2 تخمک واژگون یا نیمه واژگون با تک پوششی و دارای خورش اندک است. تمکن محوری خامه نارک و نخی. میوه شفت مانند و دانه دارای آلبومن و جنین راست یا خمیده با ریشه چه ای دراز است.دستگاه ترشح کننده در گیاهان این تیره به صورت کیسه های ترشح کننده ای است که در برگها وجود دارد و در برخی از گونه ها محتوی ترکیبات آلکالوئیدی و بویژه کافئین است.

[amir.d 1,211]

تیره سنجد

Elaeagnaceae

 

تیره سنجد مرکب از گیاهانی به صورت درخت یا درختچه غالباً خاردار و مرکب از 3 جنس و متجاوز از 20 گونه (در بعضی کتب علمی 50 گونه ) است.

در غالب رده بندی ها نیز به علت فاقد بودن جام گل در بین گیاهان بدون گلبرگ جای داده می شود ولی امروزه با توجه به شباهتی که تخمدان مادگی گیاهان آن به گیاهان راسته Myrtales دارد آنرا به این راسته ضمیمه می نمایند. در منطقه و سپس از امریکای شمالی اروپا و جنوب آسیا نیز با آنها برخورد می شود.

از نظر کلی عموماً گیاهانی با برگهای متناوب (بندرت متقابل) ساده ، بدون استیپول و پوشیده از تار های نقره ای می باشد.

گلهای آنها بر دو نوع نر و ماده ، پلی گام 2 پایه و معمولاً شامل قطعات 4 تایی است درون پوشش گل آنها پرچم هایی به تعداد کاسه گل یا 2 برابر آن و مادگی مرکب از یک برچه محتوی یک تخمک جای دارد.میوه آنها سته مانند و ناشکوفا است. جنس مهم آن Elaeagnus است که غالب گیاهان این تیره در آن جای دارد.

[amir.d 1,211]

تیره سیستاسه

Cistaceae

 

گیاهانی درختچه ای یا علفی یک ساله یا چند ساله، برگها ساده، کامل اغلب متقابل ، گوشوارک دار یا بدون گشوارک، کاسبرگ ها پنج یا سه تایی، گاهی نامساوی. جام گل زبانه ای (شعاعی) گلبرگ ها پنج تایی جدا، شدیداً ریزان (سریعاً ریزان) پرچم ها متعدد جدا، تخمدان فوقانی، 10-3 برچه ای، خامه منفرد، کپسول شکوفای شیاری دانه ها سه تایی تا متعدد.

از این تیره گونه Helianthemum Lippii گیاهی است بوته ای با قاعده کم و بیش چوبی که در مناطق جنوبی ایران بر روی خاک های نسبتاً گچی یا آهکی رویش می یابد.

Fumana procambens نمونه ای است جنگلی که در ارسباران و گرگان دیده می شود. گونه Cistus در ایران کاشته شده و اغلب درختچه ای و زیباست.