ایرج جنتی عطایی،

[mani24 29,665]

ایرج جنتی عطایی، ترانه سرا، نمایشنامه نویس و کارگردان بزرگ ایرانی در 19 دی ماه 1325 به دنیا آمده، در دانشکده هنرهای دراماتیک دانشگاه تهران و همچنین کالج چلسی دانشگاه لندن تئاتر و جامعه‌شناسی هنر خوانده و از بنیان‌گزاران (گروه تئاتر مزدک) است.

جایزه ادبی "فروغ فرخزاد" به خاطر "ارزشهای هنری و اجتماعی ترانه‌های ایرج جنتی عطایی و به خاطر کوشش‌های بی‌دریغ او در راه فزونی فکر و توسعه و فرهنگ از طریق موسیقی" در سال 1351 به او تعلق گرفت. او این جایزه را به عنوان اعتراض به شیوه حاکم بر گزینش نامزدهای دریافت جایزه، پس داد.

ترانه‌های ماندگاری همچون "گل سرخ"، "جنگل"، "خونه"، "بن بست"، "دریایی"، "یاور همیشه مومن"،"مرا به خانه‌ام ببر"، "گریه نکن"، "ستاره‌های سربی"، "طلوع کن"، "رازقی پرپر شد" و دهها ترانه‌ی شنیدنی دیگر از او چهره‌ای ماندگار در تاریخ ترانه‌ی معاصر ساخته است.

 

عمده‌ترین شاخصه‌های ترانه‌های او شاعرانگی زبان، تازگی تصاویر و محوریت مسائل اجتماعی است. اجتناب از شعارزدگی و همچنین داشتن خط فکری ثابت و آشکار، ترانه‌های اجتماعی او را به ماندگارترین آثار این عرصه بدل کرده است. بسیاری از عاشقانه‌ترین ترانه‌های تاریخ موسیقی ما هم امضای جنتی عطایی را با خود دارند، ترانه‌هایی همچون "پل" و "خوابم یا بیدارم". به نظر می‌رسد تسلط جنتی عطایی بر ادبیات معاصر و شعر شاعرانی چون "اخوان ثالث" و "شاملو" ترانه‌هایش را از حسی تازه و زبانی نوگرا آکنده کرده است. این نوگرایی و تلاش برای تجربه‌ی عرصه‌های تازه به خلق ترانه‌هایی دلنشین انجامیده است که در سال گذشته آنها را در آلبومهای "شب نیلوفری" با موسیقی "سیاوش قمیشی" و صدای "ابی" و "یک قطره دریا" با موسیقی و صدای "بیژن مرتضوی" شنیدیم.

ایرج جنتی عطایی در عرصه‌ی نمایش نیز از بزرگان معاصر است. نمایشنامه‌هایی همچون "پرومته در اوین"-"رستمی دیگر اسفندیاری دیگر"-"پروانه‌ای در مشت"- "رفت و برگشت" و ...از آثار ماندگار اوست. همچنین "در قفس کردن باد" – "ترانه ممنوع" – "دژخیم" و "پناه دادن به دشمن" نام فیلمنامه‌هایی است که ایرج جنتی عطایی برای "انستیتوی فیلم بریتانیا" "One eyed dog" و "بی بی سی" نوشته است.

مجموعه نمایشنامه‌ها، ترانه‌ها و شعرهایی که از ایرج جنتی عطایی تا کنون منتشر شده‌اند شامل آثار زیر می‌شوند:

" و آنگاه آه ای فرشته" مجموعه شعر – تهران انتشارات بامداد 1349

"سوگنامه برای تو" نمایشنامه – تهران انتشارات چاووش 1357

" شکستن و رستن" نمایشنامه – تهران انتشارات چاووش 1358

"زخمهای ما" نمایشنامه – (انگلیسی) لندن انتشارات همبستگیهای بین المللی 1983

"آواز در زنجیر" مجموعه شعر – لندن انتشارات شما 1985

"فاخته دهان دوخته" نمایشنامه – لندن انتشارات شما 1986

"پرومته در اوین" نمایشنامه – لندن انتشارات مزدک 1987 (چاپ نخست)

"پرومته در اوین" نمایشنامه – کلن کانون کردستان 1988 (چاپ دوم)

"خورشید شب" گزینه آثار – (انگلیسی) لندن انتشارات متوئن 1989

"رستمی دیگر اسفندیاری دیگر" نمایشنامه – پاریس انتشارات اتوال 1992

"پروانه‌ای در مشت" نمایشنامه – لوس آنجلس انتشارات نشر کتاب 1995 (چاپ نخست)

"پروانه‌ای در مشت" نمایشنامه – استهکلم انتشارات باران 1996 (چاپ دوم)

"زمزمه‌های یک شب سی ساله" گزینه ترانه – سانفرانسیسکو انتشارات نکیسا 1996

"پرومته در اوین" بازنوشته ی نمایشنامه – استهکلم انتشارات باران 1998

"رفت و برگشت" نمایشنامه- هامبورگ انتشارات سنبله 2000

سه جلد گزینه نمایشنامه – هامبورگ انتشارات سنبله 2000

"زمزمه‌های یک شب سی ساله" گزینه ترانه – تهران انتشارات کتاب مهر 1382