توليد بهنگام (jit)

[hasti1988 22,046]

يك مثال از سيستم JIT در خط مونتاژ خودرو عبارتست از : فرآيند حركت پيش مونتاژهاي مورد نياز به خط مونتاژ محصول نهايي دقيقا در زمان مورد نياز و به مقدار مورد نياز

از منظر توليد ، چنين هدفي بسيار آرمانگرايانه است . بخصوص وقتي محصولي از هزاران قطعه ساخته ميشود و فرآيندهاي دخيل در توليد آن بسيار زياد باشند.

برخي از مشكلاتي كه در راه تحقق سيستم توليد بهنگام وجود دارند بشرح ذيل ميباشند:

o بروز اشتباه در پيشبيني ها

o بروز اشتباه در عمليات دفتري و اداري

o توليد قطعات معيوب و نياز به دوباره كاري

o بروز مشكلات در تجهيزات توليدي

o غيبت نيروي كار

o و ...

در توليد بهنگام هر گاه در فرآيند مشكلي بوجود آيد و يا قطعه معيوبي توليد شود كل خط توليد متوقف خواهد شد و اين باعث ايجاد اختلال در كل برنامه ها خواهد شد .

براي تحقق سيستم توليد بهنگام ، فقط و فقط يك راه حل وجود دارد :

-حل ريشه اي مشكلات و جلوگيري كامل از بروز مجدد آنها

اما بسياري از مديران ترجيح ميدهند بجاي حل ريشه اي مشكلات و جلوگيري ريشه اي از بروز آنها از محافظ ها (بافر ها ) استفاده كنند . ( بافرها : موجودي اضافي ، تجهيزات اضافي ، نيروي كار اضافي ) اما اين مديران نميدانند كه با اين كار تنها به توليد اتلاف ( قطعات معيوب و سطح بالاي موجودي ) ميپردازند.

بدتر از همه اينكه وقتي محافظاني چون موجودي اضافي ، تجهيزات اضافي ، نيروي كار اضافي وجود دارد ، نميتوان در خط توليد ، شرايط عادي را از شرايط غير عادي تشخيص داد . زيرا اگر مشكلاتي در خط بوجود آيد خط توليد متوقف نميشود و با استفاده از موجودي اضافي ، تجهيزات اضافي و نيروي كار اضافي ميتوان خط را بدون توقف ادامه داد.

خودگردان سازي

 

دومين ستون سيستم توليد تويوتا ، خودگردان سازي (خودكار سازي هوشمند) يا به ژاپني جي دوكا است كه نبايد آنرا با خودكار سازي ساده و مرسوم اشتباه گرفت . (جي دو كا به معني : توقف هر چيزي در زمان رويداد چيزهاي غلط)

(مثال : در شركت سوزوكي ، به محض رسيدن AGV به محل تقاطع راهرو ، راهرو با گارد مخصوص بسته شده و پس از عبور كامل AGV از محل تقاطع ، راه مجدد باز مي شود . )

در ماشين هاي خودكار معمولي ؛ چنانچه قطعه معيوبي توليد شود ، ماشين قادر به تشخيص آن نيست و تا زمانيكه اپراتور قطعه معيوب را شناسايي نمايد امكان دارد تعداد زيادي قطعه معيوب تلنبار شده باشد . بهمين دليل در سيستم توليد تويوتا بجاي خوكار سازي ساده و معمولي ، بر خودگردان سازي تاكيد ميشود . يعني خودكار سازي بنحوي كه ماشين ها بتوانند بدون نياز به وجود انسان ، مشكلاتي را كه با آن مواجه ميشوند را برطرف كنند .

( اين ايده ريشه در اختراعي دارد كه نخستين بار توسط تويودا ساكي چي ، در يك ماشين پارچه بافي خودكار مورد استفاده قرار داد : اين ماشين در صورت پاره شدن يكي از نخ هاي تار يا پود ، بلافاصله و بطور خودكار متوقف ميشد . درواقع چون اين ماشين توان تشخيص كالاي معيوب و يا شرايط غير عادي را داشت ، ديگر امكان توليد كالاي معيوب وجود نداشت . )

در كارخانه هاي تويوتا تقريبا همه ماشين آلات خود كنترل هستند. يك ماشين خودكنترل ماشيني است كه به يك دستگاه توقف خودكار . ( مثل : ابزار توقف در نقطه ثابت ، ابزار توقف كار كامل و سيستم هاي پوكا – يوكه ) مجهز شده است و اين دستگاه ماشين را در مواردي كه محصول معيوبي توليد ميشود متوقف مينمايد. بدينوسيله از توليد انبوه قطعات معيوب جلوگيري ميشود .

در اين نوع سيستم ها از هوش انساني جهت متوقف نمودن خودكار تجهيزات استفاده شده است . بنابراين در اين شركت ها يك اپراتور ميتواند همزمان چندين دستگاه را مراقبت نمايد و در صورت توقف يك دستگاه ، مشكل آنرا بطور ريشه اي حل ميكند . اما چنانچه يك كارگر وظيفه مراقبت از فقط يك دستگاه را داشته باشد تا از بروز وضعيت غير عادي جلوگيري نمايدو چنانچه وضعيت غير عادي بروز كرد آن را سريعا رفع و رجوع كرد ، هرگز نميتوان از بروز مجدد وضعيت غير عادي جلوگيري كرد . اين كار به قول يك مثل قديمي ژاپني مثل آن است كه بخواهيم با پوشاندن يك چيز متعفن ، جلو انتشار بوي بد آن را بگيريم .

در واقع وقتي مواد و يا ماشين بدون اطلاع سرپرست خط و يا مديران مربوطه تعمير ميشوند نميتوان به هدف بهبود دست يافت و هزينه ها را كاهش داد ( اپراتور ها معمولا مشكل ايجاد شده را حل ميكنند ولي سرپرستان و مديران بفكر حل ريشه اي مشكل ميباشند. در مقابل اگر در صورت بروز مشكل در يك ماشين ، بلافاصله آن ماشين متوقف شود ، همه از موضوع آگاه ميشوند و به فكر راه حل مي افتند . در حقيقت بهبود فقط زماني كه مشكلي آشكار ميشود اتفاق مي افتد )

خود گردان سازي از طريق اجازه ندادن به حركت كالاهاي معيوب در فرآيند ، JIT را حمايت و پشتيباني ميكند .

خودگردان سازي دو نقش مهم و اساسي را بر عهده دارد :

1- جلوگيري از اضافه توليد و بسياري از اتلافهاي مهم ديگر در عمليات ساخت

2- جلوگيري از توليد محصول معيوب

براي استقرار توليد بهنگام ، بايد فقط اقلامي كه 100% سالم باشند به فرآيند بعدي منتقل شوند و اين جريان بايد يكنواخت و بدون بالا و پايين باشد . بنابراينكنترل كيفيتبايد در كنار عمليات توليد بهنگام از طريق سيستم كانبان استقرار يابد . خود كنترلي به معني ايجاد مكانيزمي است كه از توليد انبوه اقلام معيوب در ماشين هاو يا خط توليد جلوگيري ميكند .

در صنعت خودرو سازي آمريكا ( توليد انبوه ) :

[TABLE]

[TR]

[TD] براي هر فرآيندي[/TD]

[TD=width: 425] يك واحد وجود دارد (مثلا واحد تراشكاري)[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD=width: 213] وظيفه هر اپراتور[/TD]

[TD=width: 425] فقط يك كار (مثلا فقط تراشكاري)[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD=width: 213] مهارت اپراتور[/TD]

[TD=width: 425] تك مهارته – Single-Skilled[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD=width: 213] نيروي كار و ماشين آلات[/TD]

[TD=width: 425] زيادي نياز دارد[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD=width: 213] تنها راه حل كاهش هزينه ها [/TD]

[TD=width: 425] توليد انبوه جهت سر شكن شدن هزينه ها[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD=width: 213][/TD]

[TD=width: 425][/TD]

[/TR]

[/TABLE]

ارتباط بين توليد بهنگام و خودگردان سازي :

 

چه ارتباطي بين توليد بهنگام و خودگردان سازي به عنوان دو ستون اصلي سيستم توليد تويوتا وجود دارد ؟

براي تشريح اين ارتباط بازي فوتبال را درنظر بگبريد : در بازي فوتبال ، خودگردان سازي يعني مهارت و توانايي فردي هريك از بازكنان و توليد بهنگام به معني كار گروهي بازكنان ميباشد . و كار گروهي البته مستلزم حصول يك توافق همگاني بر سر يك هدف مشترك است. برنده شدن در بازي فوتبال نيازمند تلفيق مهارت فردي با كار گروهي ميباشد .

پيام مهم اوهنو اين است: اگر ديگر نمی‌توانيد هر چه را توليد می‌کنيد به يک مشتری مجبور بفروشيد، اگر ديگر نمی‌توانيد از طريق افزايش فروش يا ورود به بازارهای جديد و توليد محصولات جديد هزينه‌های خود را کاهش دهيد و مجبوريد به دليل شرايط رقابتی، محصولاتی متنوع را به ميزانی کم با کيفيت بالا و با قيمتی غيرقابل رقابت توليد کنيد تنها يک راه برای بقای شما وجود : بايد توليد ناب يا همانا سيستم توليد تويوتا را پياده کنيد، سيستمی که به شما امکان می‌دهد فقط آن چيزی را توليد کنيد که مشتری واقعاً می‌خواهد، دقيقاً در زمانی که می‌خواهد، دقيقاً به ميزانی که می‌خواهد و با قيمت و مشخصاتی غيرقابل رقابت.