"معــــــرفی رشته ی آمــــــار"

[One gear 7,070]

"تاريخچه ی رشد علم آمار"

منشاء ظهور آمــار به صورت توصيف اطلاعات را مي توان سرشماريهايي كه حدود 4000 سال قبل از ميلاد مسيح توسط بابلي ها و مصري ها و بعداُ توسط امپراتوريهاي روم و ايـران دربارة اطلاعات مربوط به زاد و ولــد و دارائي هاي افراد جامعه زير سلطه خود انجام مي گرفته، به حساب آورد .در آن زمان بود كه روشــهايي براي جمع آوري، تنظيم و تلخيص داده ها ابداع گرديد .

در قـرن چهاردهم براي محاسبه نرخ بــيمه، جمع آوري اطلاعات دربارة تولد و وفات، تصادفات و حوادث علم امار رايج گرديد.در اواسط قرن شانزدهم اولين كتاب احتمال توسط كاردن با عنوان ”بازيها و شانس” نوشته شد، او در اين كتاب روش های تقلب دربازيهاي قمار را ارائــه داد. بعلاوه ، موضوع پيش بيني در نتـــايج حاصل از انـجام آزمايشهارا مطرح نمود. يكي از كارهاي او پيش بيني روز وفات خودش بود كه براي اثبات صحت پيش بيني در آن روز خودكشي نمود .در اواسط قرن هفدهم پاسكال و فـرما اولين كساني بودند كه مطالعه احتمال را به طور علــمي شروع نمودند. در همين سالها به طور همزمان مطالعات آماري به صورت توصيفي انجام مي گرفت. مثلاً گـرونت با مطالعه تعداد متولدين كشف نمود كه تعداد پسرها از دخترها كمــي بیشتر است، اما سالهاي اول زندگي تعداد بيشتري از پسرها فوت مي كنند.استفاده از احتـمال در آمار، در اواخر قرن هفدهم شروع شد، كه در اين باره مي توان به مطالعات منــدل در مورد قانون وراثت، گــالتون در بكارگيري همبستگي و ارتباط بين صفات، و به ويژه فيشــر در ابداع روشهاي مختلف استنباط آماري اشاره نمود.

از شروع قـرن بيستم همه ساله روشهاي متعددي براي جمع آوري، تــجزيه و تـحليل اطلاعات ارائـه گرديده كه هچنان ادامه دارد.

 

 

 

"تاریخچه استفاده از آمار در ایران"

 

واژه آمار ریشه در تاریخ زبان و فرهنگ کهن ایــرانی دارد و قدمت آن به زمان هخامنشیان می رسد و تا اواسط دوره اشکانیان واژه هامار یا آمــار به معنی شمار و واژه شاهامار به معنی سرشماری به کار می رفته است.به گواه سـنگ نوشته ها و آثار مورخان شرق شناس، در زمان داریوش به منظور جمع آوری آمـــار، تشکیلات منظمی وجود داشته است و با استفاده از اطلاعات جمع آوری شده، دفاتر مالیاتی و نظامی تـدوین می یافته و بودجه مملکتی بر اساس آن تنظیم می شده است.

در زمان کوروش نیز آمارگیری در مقیاس وسیع و در تمام پهنه ممالک تابعه حکومت مرکزی ایــران انجام می شده و اخذ هرگونه تصمیم درباره ولایات بایستی مبتنی بر شناسائیهای محلی و اطلاع دقیق بر کثرت و یا قلت جمعیت و قدرت و توانایی های مالی آن ولایات باشد.

ساسانیان توجه بیشتری به آمار داشتند و امور مـالی، کشاورزی و صنعتی و بازرگانی خود را بر اساس آمـــــارها و اطلاعاتی که ماموران سرشــماری جمع آوری می کردند، به انجام می رساندند. به گونه ای که در زمـان خســـرو انوشیروان، برای اخذ مالیات سـرانه، ضمن انجام سرشــماری نفوس، سن افراد و میزان ثروت آنها تعیین می شد و حتی میزان محصول درختانی مثل نخل، زیتون و تاک تعیین می گردید و بر اساس آن بـرای افرادی که سن آنها بین 20 تا50 سال بود، مطابق ثـروت و مکنتی که داشتند، مالیات تعیین و آگهی می گردید.

منبع : تاریخچه سرشماری نفوس در ایران، سید اکبر بدیع زادگان، مشاور مرکز آمار ایران

[One gear 7,070]

" آمار... ؟ "

 

 

هر نهاد وسازمانی جهت برنامه ریزی ونظم بخشیدن به امور داخلی وارائه بهتر وظایف خود نیاز به وسیله ای دارد تا موفق عمل کند واین نیاز همانا تهیه وتنظیم آمار است.در نگاه كلي، آمار را ميتوان وسيله اي جهت سامان بخشيدن به اموري دانست كه در ابتدا هيچ نظمي ندارند و اگر هم نظمي دارند، به صورتي جزيي در آنها ديده ميشود. تهيه آمار و استخراج نتايج نهايي از آنها در واقع كمكي است به نظم دادن و ترتيب يا فقه نمودن امور دراز مدت كه در كوتاه مدت نتيجه بخش نيستند و به برنامه ريزي جامعي نياز دارند تا هر زمان بتوان با استناد به اين برنامه ريزيهاي مكتوب، گوشه اي از كار را به پيش برد.

 

مستند سازی سوابق آمارهای رسمی وتهیه راهنما ها، پرسشنامه ها ونتایج طرح های آماری رسمی مربوط به گذشته علاوه بر آنکه به روشنتر شدن حافظه تاریخی هر ملت نسبت به گذشته خویش کمک می نماید می تواند برای برنامه ریزان و سیاستگذاران با شبیه سازی شرایط اجتماعی واقتصادی گذشته آثار برنامه ها وسیاست های دردست اجرا را پیش بینی نماید از اینرو شناخت گذشته دارای اهمیتی برابر با شناخت وضیعت حاضر است.

 

از آنجا که تصمیم گیران وسیاستگذاران زمان بسیار کمی رابرای تجدید نظر در تصمیمات خود ویااصلاح ومتوقف نمودن آنها دراختیار دارندودرموقعیتهای اضطراری باید بسیار سریعتراز گذشته عکس العمل نشان دهند،لذا نظام آمار ملی بعنوان جزئی از نظام اطلاعات ملی باید دارای آنچنان کارآیی باشدکه بتوانددرزمان مناسب اطلاعات وآمارصحیح وبهنگام رادر اختیار تصمیم گیران قرار دهد.

نظام آماری به دوطریق می تواند به این وظیفه عمل کند:

 

1- ازطریق تحلیل آمارهای مربوط به گذشته

 

2- باتهیه آمارواطلاعات بهنگام از وضعیتهای جاری

 

آمار در برنامه ريزي مديريت و نظارت برنامه هاي مراقبتي بهداشتي نیزاز اهميت اساسي و بنيادي برخوردار است. ترديدي نيست كه خدمات بهداشتي را بدون درنظر گرفتن حقايق آماري نمي توان به طور موثر اجرا كرد. چنانچه اطلاعات و داده ها به شبكه ها ي تصميم گيري ناقص باشد ، درجه اطمينان نسبت به تصميم اتخاذ شده كمتر خواهد بود. امروزه عمل تصميم گيري در اداره امور سازمانهاي بهداشتي و درماني بايد روي بررسي هاي علمي و آماري و اطلاعات ترديد ناپذير استوار باشد چرا كه ارسال اطلاعات نادرست و نا بهنگام از اوضاع بهداشتي و درماني مردم از دور افتاده ترين نقاط تا نزديكترين آنها منجر به اخذ تصميمات نابجاي سياست هاي بهداشتي كشور خواهد شد

بيشتر مردم با كلمه آمار،به مفهومي كه براي ثبت و نمايش اطلاعات عددي به كار مي رود، آشنا هستند: تعداد بيكاران،قيمت روزانه بعضي از سهام در بازار بورس، تعداد افراد تلف شده در اثر شيوع يك بيماري، مثالهايي از اين مفهوم اند.ولي اين مفهوم منطبق با موضوع اصلي مورد بحث آمار نيست.آمار،عمدتا"با وضعيتهايي سروكار دارد كه در آنها وقوع يك پيشامد به طور حتمي قابل پيش بيني نيست.استتنتاجهاي آماري غالبا"غيرحتمي اند، زيرامبتني بر اطلاعات ناكامي هستند:تخمين نرخ جاري بيكاري در يك ناحيه بر مبناي مطالعه روزي چند هزار نفر از مردم، يا بررسي يك طرح جديد ترافيك برمبناي نظرخواهي از تعدادي از افراد يك منطقه،مثالهايي ازاين موضوع اند.موارد ديگري ازعدم حتميت وقتي پيش مي آيد كه مشاهدات مكرر برروي يك پديده،نتايج متفاوتي به دست دهند،حتي اگر سعي كنيم عوامل مؤثر بر پديده اي را كه قرار است مشاهده شود كنترل كنيم.مثلا"،همه درختان كاج يكساله داراي بلندي يكسان نيستند،حتي اگر از يك نوع نهال باشند و تحت شرايط يكسان نور، هواوخاك قرارگيرند.آمار به عنوان يك موضوع علمي،امروزه شامل مفاهيم و روشهايي است كه در تمام پژوهشهايي كه مستلزم جمع آوري داده ها به وسيله يك فرايند آزمايش و مشاهده و انجام استنباط و نتيجه گيري بوسيله تجزيه و تحليل اين داده ها هستند،اهميت بسيار دارند.

 

 

 

 

 

"هدف آمار"

از قدیم الایام دولت های مختلف برای اینکه بتوانند کشور خود را خوب اداره کنند محتاج به جمع آوری اطلاع از وضع ملت و ممکنات کشور بودند و تاریخ نشان می دهد که شاهنشاهان در چند قرن پیش در آلمان برای اینگونه اطلاعات برای کلمه دولت (Staat) معادل کلمه استاتیستیکا (Statistika) را ساختند و این لغت را کشورهای دیگر نیز گرفته به کار بردند. در ایام قدیم تنها راهی که برای این کار موجود بود سرشماری (Enumeration) بود (باید دانست که آمارگیری (Census) لزوماً سرشماری نیست).

ایران از قدیم این اطلاعات را جمع آوری می کرده اند. از طرف دیگر در قرن هفدهم در فرانسه علم احتمالات به وسیله پاسکال و فرما پایه گذاری شد و به سرعت رو به نکامل نهاد تا کم کم خود یک شعبه وسیعی از علوم را تشکیل داد و به وسیله آن توانستند روش علمی تجربی را تکمیل کنند و در نتیجه علما این قدرت را پیدا کردند که با اصول صحیح و منطقی که مبتنی بر علم احتمالات است از مشاهدات روی اجزاء جوامع پی به مشخصات کلی آنها ببرند. یکی از استفاده هایی که از این علم شد، این بود که توانستند اطلاعاتی را که تا قبل از آن به وسیله سرشماری به دست می آوردند و معمولاً به علت دشواری زیاد و احتیاج به مخارج زیاد به طور خیلی ناقص به دست می آوردند براساس علم احتمالات به وسیله نمونه گیری (آمارگیری نمونه ای) تخمین بزنند و این تخمینها اگر چه صد در صد با حقیقت وفق نمی دهد ولی بیش از سرشماری که معمولاً ناقص است نمایش دهنده حقیقت مجهول می باشد در ضمن اینکه مخارج مورد احتیاج آن به مراتب کمتر از سرشماری است. از طرف دیگر تا موقعیکه اطلاعات به کمک امر آمار نیامده بود تجزیه و تحلیل اطلاعات آماری به دست آمده بسیار مقدماتی و غیرنافذ (Inefficent) بود ولی کم کم در این قسمت نیز از علم احتمالات کمک گرفته شد و به این وسیله روشهای علمی به نام روشهای آماری به وجود آمدکه به وسیله آنها توانستند کلیه اطلاعات موجود در آمار به دست آمده را تجزیه و استخراج نموده از آن حداکثر استفاده را در تحقیقات علمی بنمایند. چون این عملیات رابطه نزدیک با عملیات جمع آوری اطلاعات که از قدیم معمول بوده داشت همان اسم آمار (استاتیستیک) به آن داده شد و علمی هم که موضوع آن است علم آمار نامیده شد. علم آمار سه قسمت اساسی دارد و آمار شناس کسی است که در هر سه قسمت به قدر کافی تبحر داشته باشد این سه قسمت به قرار زیر است.

اولاً تئوری علمی آمار که شعبه ایست از ریاضیات تطبیقی و به ما کمک می کند که روشهای مورد عمل را به وسیله استدلالات ریاضی به قسمی به وجود آوریم که عملیات آماری ما منطبق بر قواعد صحیح و منطقی باشد و یا به عبارت دیگر بین مشاهداتمان و قضاوتی که درباره نتایج آنها میکنیم یک رابطه صحیح علمی موجود باشد

ثانیاً عملیات جمع آوری اطلاعات که متکی براساس علم آمار بوده و به وسیله همان نظریه های ریاضی به وجود آمده است و این عملیات بر دو دسته اساسی قسمت می شوند. اول اطلاعاتی که به وسیله مشاهده و اندازه گیری جوامع طبیعی به دست می آید و همان است که آمارگیری می نامند. دوم اطلاعاتی است که به وسیله آزمایش به دست می آید و آزمایش عبارتست از اینکه به طور مصنوعی افرادی را تحت شرایط معینی قرار داده به مشاهده نتایج بپردازیم.

ثالثاً روشهای آماری که آنها نیز به وسیله تئوریهای علم آمار به وجود آمده اند و ما را در تجزیه و تحلیل علمی آمار و اطلاعات به دست آمده کمک می کند در اینجا لازم است متذکر شویم که اغلب اشخاص تصور می کنند که چه در مرحله جمع آوری آمار و اطلاعات و چه در مرحله تجزیه و تحلیل آنها ممکنست با هوش سرشار خود و بدون به کار بردن تئوریهای علم آمار روشهایی به وجود آورند و اغلب مشاهده می شود که این کار را هم می کنند ولی در حقیقت این فکر صحیح نیست زیرا این مطلب دقیقاً مطالعه و معلوم شده است که هوش انسان هر قدر هم که سرشار باشد روشهایی که بدون به کار بردن تئوری های مربوطه علمی به وجود میاورد لزوماً صحیح نیست و قضاوتی که در نتیجه آن می کند ممکنست به کلی غلط باشد و یا لااقل نمی تواند دلیل علمی بر صحت آن داشته باشد.

قسمت اصلی خدماتی که امروزه علم آمار به وسیله تئوریها و روشهای خود به انسان می کند عبارتند از:

الف) اجرای آمارگیری صحیح با حداقل مخارج

ب) اجرای آزمایشها مخصوصاً در زیست شناسی و جامعه شناسی وامور اقتصادی

ج) تجزیه و تحلیل نتایج آمارگیری و آزمایشها و کشف حقایق مخفی طبیعت

د) امور بیمه

ه) بازرسی آماری کارخانجات به منظور اول پیشگوئی حوادث بدی که ممکنست در نتیجه بد کار کردن قسمتی از کارخانه به وجود آید برای جلوگیری واقعه بد قبل از وقوع. دوم تعیین ارزش محصول کارخانه به وسیله نمونه گیری به قسمی که اگر معلوم گردد که محصول یک روز یا یک نوبه کار کارخانه برای عرضه شدن به بازار خوب نیست قبل از فرستاده شدن به بازار اصلاح گردد. سوم بهبود عمومی کار کارخانه به منظور ازدیاد محصول.

و) بازرسی کار دستگاههای دولتی و سازمانهای مختلفه با مخارج کم به وسیله نمونه گیری و ارزیابی کار آنها

ز) روانشناسی

ح) دموگرافی

ی) بررسی های هواشناسی

ک) بررسیها و بحث درتئوری های فیزیکی و شیمیائی که روز به روز بیشتر علم آمار و احتمالات در آنها وارد می شود.

ل) علم وراثت (ژنتیک)

م) علاوه بر موارد نام برده در بالا که تقریباً شامل کلیه فعالیتهای علمی و فنی بشریت در ادبیات و هنر نیز این علم دخالت کرده و گهگاه کتابها و مقالات آماری مربوط به این مباحث نیز ظاهر می شود به طوریکه می توان گفت که در آتیه کلیه فعالیتهای علمی و هنری و ادبی بشر توأم با علم آمار خواهد بود.

 

 

 

"وضع کنونی علم آمار در ایران"

به طور کلی شیوع هر علمی مثل هر نمود دیگر اجتماعی و اقتصادی مراحل تکاملی دارد که اگر خوب به آن توجه کنیم ملاحظه می شود که حالت تعادل علم آمار مربوط به موقعی است که مطالب نامبرده راجع به معنی و منظور و مشخصات علم آمار و روشهای آن گفته شد تا آن جا که ممکنات حقیقی کشور اجازه می دهد به وسیله اولیاء امور و مردم درک شده و به مورد قبول و اجرا قرار گیرد. میتوان گفت که در حال حاضر در کشور ما علم پزشکی به این مرحله رسیده است زیرا همه کس معنی و ممکنات و موارد استفاده آنرا شناخته و تا آنجا که پزشک و دارو در کشور موجود است مورد استفاده قرار می گیرد و لااقل در بین طبقات باسواد و قسمت عمده مردم بی سواد بحثی از این حیث نمانده که آیا باید شخص مریض را پزشک تحصیل کرده معالجه کند یا رمال و دعانویس.ضمناً یک حالت نوسانی دارد و همه می دانیم که نوسان عبارتست از حرکت تناوبی در دو طرف یک حالت متعادل. ولی متأسفانه علم آمار به این وضعیت تعادل نرسیده، بلکه در اطراف حالت تعادل در نوسان است. حال یک مثال از این نوسانات می زنیم:

تا چندی پیش اینطور تصور می شد که هر کس میتواند به صرف حکمی که از طرف اداره آمار برایش صادر شده است. عملیات آمار را اجرا کند در آن موقع فعالیتهائی برای روشن شدن حقیقت میشد و اساس این فعالیتها این بود که همه باید توجه کنند که آمار علمی است مبتنی بر ریاضیات و برای مثال ذکر می شد که همانطور که علم مهندسی براساس ریاضیات است و مهندسی که باید سد یاآسمانخراش یا تلویزیون بسازد باید اطلاع کافی از ریاضیات و علم مهندسی داشته باشد کسی را می توان آمارشناس دانست که به قدر کافی تئوریهای ریاضی آمار را بداند. این فعالیتها باعث شد که اولیاء امور و اشخاص ذی علاقه به این حقیقت توجه کنند ولی ما در این حرکت به سمت حقیقت به قدری سرعت به خرج داده ایم که به کلی به آن طرف نقطه تعادل افتاده ایم به طوری که هرکس را که فقط ریاضیات عمومی را خوب می داند، صالح برای دخالت در امر آمار می دانیم و این عیناً مثل این است که بگوئیم هر کس ریاضیات عمومی را خوب می داند، می تواند سد بسازد یا تلویزیون درست کند و یا اینکه هرکس طبیعت را خوب می داند پزشک هم هست. برای اینکه این نوسانات مضر به سرعت از بین برود و وضع آمار کشور ما به حال تعادل بیفتد باید به حقایق بالا توجه کرد و مخصوصاً توجهات اولیاء امور در این امر بسیار مفید و لازم است.

بنابراین می توان اینگونه گفت :آمار،مجموعه اي ازمفاهيم وروشهاست كه درهرزمينه پژوهش،براي گردآوري وتعبير اطلاعات مربوط به آن وانجام نتيجه گيريها، درشرايطي كه عدم حتميت و تغيير وجود دارد،به كارمي رود.

[One gear 7,070]

"نقش آمار در زندگي روزمره"

پي بردن به واقعيات امور ازطريق گردآوري و تعبير داده ها،منحصر به پژوهشگران حرفه اي نيست.اين امردرزندگي روزمره همه مردم كه مي كوشند،آگاهانه يا ناآگاهانه،مسائلي را درباره جامعه،شرايط زندگي،محيط زندگي خودوكل دنيا درك كنند،معمول است.براي كسب اطلاع ازوضع بيكاري،آلودگي ناشي ازضايعات صنعتي،اثر يك مسكن دررفع بيماري وسايرمسائل موردعلاقه درزندگي روزمره؛اطلاعات وارقام راجمع آوري و آنها راتفسير مي نماييم يا كوشش مي كنيم كه تفسيرهاي ديگران رابفهميم. بنابراين،هرروز از طريق تجزيه و تحليل ضمني اطلاعات مبتني بر واقعيات، عمل كسب آگاهي انجام مي گيرد.

 

منابع اطلاعات مبتني بر واقعيات مي توانند تجربيات فردي،اخبار روز در رسانه هاي گروهي،گزارشهاي دولتي،مقالات مجلات تخصصي،پيش بينيهاي هواشناسي،گزارشهاي مربوط به بازار،شاخصهاي هزينه زندگي ونتايج حاصل ازافكار عمومي باشند.

 

روشهاي آماري به طور گسترده اي درتهيه اين گونه گزارشها به كار مي روند.گزارشهاي متكي براستدلال آماري وتفسيردقيق نتايج،واقعا" روشنگرند؛ولي غالبا"استفاده غلط از روشهاي آماري،كه ممكن است عمدي يا ناشي ازسهل انگاري باشد،منجر به نتيجه گيري غلط وتحريف واقعيت مي شود.براي عامه مردم،كه خوانندگان اصلي اين گزارشها هستند،لازم است كه تصوري از استدلال آماري در ذهن داشته باشند تا بتوانند داده ها را به طور صحيح تعبير كنند و نتايج حاصل را ارزيابي نمايند.استدلال آماري ملاكهايي به دست مي دهد كه با استفاده ازآنها مي توان معلوم كرد كه آيا داده ها،واقعا"نتايج را تأييد مي كنند ياخير.

 

البته درهر زمينه اي از تحقيق، اعتبار نتايج بستگي زيادي نيز به نوع استفاده از روشهاي آماري در مرحله جمع آوري داده ها دارد.امروزه روشهاي آماري درحكومتهاي دموكراسي جديدنقش مهمي دارند.مثلا"،اگر نمايندگان انتخابي مردم بتوانندتمايلات موكلانشان را با استفاده از روشهاي نمونه گيري مناسب به طور سريع معلوم كنند، بهتر مي توانند سياست عمومي كشور را در جهت رعايت خواسته هاي مردم تنظيم كنند.

 

 

 

 

"ارتباط متقابل آمار و ساير رشته ها"

 

وظيفه اوليه آمار،كه صرفا" عبارت است از جمع آوري و نمايش داده ها بود،كاملا"تغيير كرده است و نقش جديد آن،فراهم آوردن ابزارهايي تحليلي است كه با استفاده از آنها بتوان داده ها را به طور مؤثر جمع آوري كرد و از آنها معاني لازم را بيرون كشيده و تفسير نمود.با استفاده از مفاهيم و روشهاي آماري مي توان از روي نمونه،نتيجه گيريهاي معتبري در مورد جامعه به عمل آورد.علم آمار در تمام آن دسته از فعاليتهاي بشري كه در آنها،اثبات ادعاها و طبقه بندي اطلاعات مبتني بر شواهد تجربي است،حضور دارد.

كاربرد روشهاي آماري در قلمروهاي گوناگوني از علوم انساني،علوم و مهندسي،رشته هاي علمي جديدي پديد آورده است كه در ارتباط متقابل با آمارهستند،نظير آمارزيستي،روانسنجي،آمار مهندسي،آماربازرگاني، اقتصادسنجي وجمعيت شناسي.بعلاوه علم آمار در رشته هاي بسيار ديگري كه هنوز از تركيب آنها با آمار شاخه هايي با اسامي خاص پديد نيامده،از قبيل علوم سياسي،هواشناسي و محيط شناسي،نقش عمده اي ايفا مي كند.

مفاهيم اساسي و هسته اصلي روشهاي آماري،در تمام قلمروهاي گوناگون كاربرد آمار،تقريبا"يكي است:تفاوتي كه وجود دارد آن است كه در هر قلمروي، ممكن است تعدادي از روشها نسبت به روشهاي ديگر مفيد تر باشند و مورد تأكيد بيشتري قرار گيرند.

واژه آمار از كلمه لاتين Status سرچشمه گرفته است كه به معناي حالت, وضع يا موقعيت مي باشد.از اين واژه به عنوان ريشه واژه هاي Stato (دولت)، Statista (دولت شناسي يا كسي كه اطلاعات راجع به دولت دارد)، Statistica (آمار)، كه مجموعه معين راجع به دولت مي باشد، به وجود آماده است.

علم آمار همانند هر علم ديگر، در نتيجه نيازهاي بشر بوجود آمده است و تاريخي غني دارد بطوريكه از دورانهاي گذشته تا كنون رشد و تكامل آن ادامه يافته آست.

سرشماريهاي بسيار ابتدايي كه به هيچ رو با آمار دموگرافي و سرشماريهاي امروزي قياس شدني نيست، بناي آمار كنوني را پي ريزي كرده و آغاز نموده است .با ظهور سرمايه داري و گسترش تجارت، آمار در مقابل مسائل مركب تر و پيچيده تري قرار مي گيرد و حجم اطلاعات جمع آوري شده افزايش مي يابد و در نتيجه كارهاي آماري نيز توسعه مي يابد. بطوريكه از نظر ماهيت عميق تر، از نظر موضوع مورد مطالعه وسيع تر و از نظر وسائلي كه به كار گرفته مي شود كاملتر ميگردد.

در تحقيق هاي علمي بيش از همه اين فكر كه آمار در قرن هفدهم به خود شكل يك علم مي گيرد طرفدار پيدا كرده است. در اواسط قرن هفدهم در انگلستان يك جريان علمي پديد امد كه نام‌” حساب سياسي“ به خود گرفت. اين جريان علمي را ويليام پتي و جان گرانت آغاز كردند و بعد از آنها بنام كتب ” حسابدانهاي سياسي “ ناميده شد. اين دانشمندان در برسي هاي خود از مشخص كننده هاي آمار همچون كميت هاي نسبي و متوسط استفاده مي كردند. همزمان با ظهور اين مكتب، در آلمان مكتب ” آمار توصيفي “ يا ”دولت شناسي“ توسعه يافت. ظهور اين علم به سالهاي 1660 مربوط ميگردد. دانشمندان اين مكتب سعي وافر داشتند كه به طور همه جانبه اي با استفاده از اعداد، دولتها و كشورها را تشريح و تفسير كنند. بين داشمندان دولت شناس، بيش از همه ” آخن وال“ استاد دروس حقوق بين الملل و آمار در دانشگاه گوتينگن جلب نظر ميكند. بعضي از آمار دانان آخن وال را پدر آمار مي دانند. البته از بنيانگذاران علم آمار، قبل از ديگران مي توان از ” كتله“ نام برد.

 

 

 

 

"كليت آمار و رياضي"

 

 

آمارشاخه اي از رياضيات است كه در آن با به دست آوردن نتايجي از يك سري داده ها سروكار داريم. براي مثال، تعداد خانوارهايي كه در چند خيابان زندگي ميكنند را به دست آورده و از آن يك سري نتايج استخراج و استحصال ميشود.

 

روش رياضي روش قياسي است يعني ازكل به جزء. مثلا" مي گوييم زواياي يک مثلث 180است.اين حکم در مورد هر مثلثي صرف نظر از طول اضلاع مشخص است .ولي آمار روشي استقرايي است يعني از جز به کل.مثلا"با فراهم آوردن نمونه هاي آزمايشگاهي در چند مرحله در باره ميزان قند خون افراد با 95% احتمال صحبت مي کنيم .اين نتيجه تا زماني معتبر است که داده هاي جديد فرضيه فوق را مورد تاييد قرار دهد.در رياضي هم نوعي استقراء رياضي داريم اما نتيجه آن در صورت اثبات هميشه درست است . پس آمار با آنکه به رياضي بستگي دارد شاخه اي از آن نيست .بلکه از داده ها پديدآمده است . رياضي پشتوانه نظري آمار است به گونه اي که پشتوانه نظري مفاهيم بسياري در فيزيک ورشته هاي مهندسي و ... است .

 

در رياضي امور همواره قطعي اند .اما در آمار پديده هايي مورد بررسي قرار مي گيرندکه قطعي نيستند بلکه تصادفي اند .اما اين امور تصادفي هم براي خود قواعدي دارند که آنها را قوانين احتمال مي نامند . منطق فازي با نوعي عدم قطعيت سرو كار دارد. بنابراين آمار در جايي كاربرد دارد كه عدم قطعيت در پيشامدها،اندازه گيريها و وقايع رخ مي دهد.

کلمه آمار و داده ها باهم مترادف هستند .به عبارت ديگر آمار يعني اعداد مربوط به دنياي ما ونتيجه گيري از آنها براي کشف واقعيتها. آمار ازنظر تاريخي از راه سرشماري وکسب ماليات وجدول هاي مرگ مير آغازشدو به صورت آمار جديد براي کشف حقايق به کمک داده ها به علوم وعلوم اجتماعي راه يافت .بنابراين آمار با تجربه ومشاهده محض روندي ديگر داشته است . با اينكه مفاهيم رياضي مانند جمع وتفريق وقضايايي مهم مانند قضيه فيثاغورث، ابتدا براساس تجربه ومشاهده بوده اند بعدها مطلق گرايان با تلاش فکري خود در طول زمان اين مفاهيم وقضايارا ازعالم تجربه جدا کرده ودر ذهن پروراندند که در نتيجه آن مبناي رياضي امروز آفريده شده است .

 

 

 

 

"معاني كه مي توان از آمار برداشت كرد"

 

 

از واژه آمار 3 معني مي توان برداشت کرد :

 

الف- اطلاعات عددي :مجموعه اعدادي که به روش خاصي از جامعه تحت مطالعه، جمع آوري وبه صورت جدول ونمودار باشاخه هاي عددي ارائه مي شود .

ب – تئوري اعداد : منظور اصول وقواعدرياضي و احتمالي براي ساختن فرمولها ومحاسبه پارامترهاست .

ج – روشهاي آماري : روشهايي که در جمع آوري،تنظيم وتجزيه وتحليل وتفسير اطلاعات عددي مورد استفاده قرار مي گيرد .

 

آمار تعريف واحد و روشني ندارد زيراهر شاخه اي از علوم، آنرا وابسته به خودمي داند . اما اکثر آمار شناسان عبارت زير را در تعريف آمار باز گو مي کنند :

آمار علمي است که پيرامون جمع آوري وتنظيم وتحليل وتفسير اطلاعات عددي سخن مي گويد .

آمار امروزه يک تكنولوژي(فناوري) از روشهاي علمي است زيرا ابزار وتکنيک لازم را براي محققين آماده مي کند . هر تحقيق بر پايه سه مرحله بنا مي شود :

1- آماده سازي زمينه تحقيق وطرح آزمايش

2- اجراي طرح تحقيق و مشاهده نتايج و تحليل مشاهدات وکشف اطلاعاتي تازه نسبت به موضوع يا فرضيات تحقيق

3- ساختن قانوني جديد وتوصيف آن وکاربرد آن در آزمايشهاي ديگر

آمار توصيفي، تحليل وتوصيف نمونه ونتايج حاصل از آن است وآمار استنباطي، تعميم نتايج اين نمونه به کل جامعه تحت مطالعه .

[One gear 7,070]

"احتمـــــال"

 

احتمال ، علمی است که از نظام موجود در پدیده های تصادفی بحث می کند.

ارسطو فیلسوف ایرانی در قرن چهارم قبل از میلاد مسیح واژه احتمال را در آثار خود آورده است.اما تادو قرن پیش احتمال بصورت شاخه ای از دانش ریاضی مورد توجه نبوده است. در قرن شانزدهم به علت رواج قمار در ایتالیا مسئله شانس

وتصادف وموضوع روشهای خاص در بازی برای کم کردن اثر تصادف مطرح شد.

ژروم کاردان (1501 1576) فیلسوف وریاضیدان ان زمان به این مسئله رایج روز بی توجه نماند و به ویژه رمالی وپیشگویی که در رم رونق داشت این مرد را به تفکر درباره شانس وچگونگی فرایند مسائل تصادفی بر انگیخت.

 

 

 

"تاریخچـــه پیدایش احتمــال"

پیدایش رسمی احتمال از قرن هفدهم به عنوان متدی برای محاسبه شانس در بازیهای قمار بوده است. اگر چه ایده های احتمال شانس و تصادفی بودن از تاریخ باستان در رابطه با افسونگری و بخت آزمایی و بازیهای شانسی و حتی در تقسیم کار بین راهبان در مراسم مذهبی وجود داشته است و به علاوه شواهدی از بکارگیری این ایده ها در مسائل حقوق٫ بیمه٫ پزشکی و نجوم نیز یافت میشود٫ اما بسیار عجیب است که حتی یونانیان اثری از خود در رابطه با استفاده از تقارنی که در هندسه بکار می برده اند در زمینه احتمال یا اصولی که حاکم بر مسایل شانس باشد بجا نگذاشته اند.

 

ارسطو پیشامدها را به سه دسته تقسیم می نمود:

1 ) پیشامدهای قطعی که لزومآ اتفاق می افتادند.

۲) پیشامدهای احتمالی که در بیشتر موارد اتفاق می افتادند.

3) پیشامدهای غیر قابل پیش بینی و غیر قابل شناسایی که فقط با شانس محض رخ میدهند.

اما ارسطو به تعبیرهای مختلف احتمال اعتقاد نداشته و فقط احتمال شخصی که مربوط به درجه اعتقاد افراد نسبت به وقوع پیشامدهاست را معتبر می دانسته است. پاسکال و فرما اولی کسانی هستند که در اوایل قرن هفدهم مسایل مربوط به بازیهای شانسی را مورد مطالعه قرار دادند و این دو نفر به عنوان بنیانگزاران تئوری ریاضی احتمال لقب گرفته اند. دانشمندانی از قبیل هی گنز کارهای آنها را ادامه داده و ویت و هلی این مسایل را در آمارهای اجتماعی بکار گرفتند. این علم جدید نخستین نقطه اوج خود را در اثر مشهوری از ژاکوب برنولی بدست آورد.

 

در این اثر علاوه بر تعریف کلاسیک احتمال ریاضی٫ اساس خاصی از قانون اعداد بزرگ و کاربردهای احتمال در آمارهای اجتماعی نیز مطرح شده است. در قرن هجدهم متفکران بزرگی چون دی مور٫ دانیل برنولی٫ آلمبرت٫ اویلر٫ لاگرانژ٫ بیز٫ لاپلاس و گاوس قسمتی از وقت خود را به این علم جدید اختصاص دادند. بیز در سال ۱۷۶۳ قانون معروف بیز را ارائه می دهد و لاپلاس در نوشته ای تمام موضوع علم احتمال را جمع آوری می کند.

مهمترین قضایای حدی که در محاسبات احتمالی بکار می رفته و تاثیر احتمال در ریاضی٫ فیزیک٫ علوم طبیعی٫ آمار٫ فلسفه و جامعه شناسی در این اثر جمع آوری شده است. با مرگ لاپلاس در سال ۱۸۷۲ اوج پیشرفت این علم به اتمام رسید و علی رغم برخی تلاشهای فردی که ماحصل آنها کشف قضایایی چون قضیه اعداد بزرگ پواسون و یا نظریه خطاهای گاوس بود٫ بطور کلی احتمال کلاسیک ارتباط خود را با مسائل تجربی و علمی از دست میدهد. اما جریانهای متقابل ظاهر می شوند.

 

به موازات پیشرفت نظریه ریاضی یک نظریه آمار به عنوان کاربردهایی از احتمال بوجود می آید. این نظریه در رابطه با مسایل مهم اجتماعی از قبیل اداره داده های آماری٫ مطالعه جمعیت و مسایل بیمه بکار می رفته است. اساس کار توسط افرادی چون کوتلت و لکسیز ریخته شده و توسط دانشمندانی چون فشنر(روانشناس)٫ تیله و برانز(منجمان)٫ گالتون و پیرسون(زیست شناسان) پیشرفت نموده است. این کارها در اواخر قرن نوزدهم در جریان بوده و در انگلستان و برخی دیگر از کشورها حرفه حسابگری٫ به مفهوم آماردانی که از اقتصاد و ریاضی هم اطلاعاتی دارد و در جمعیت شناسی و بیمه خبره می شود٫ رونق می یابد.

 

از طرف دیگر فرمولهای کلاسیک ایده های احتمال میز مسیر پیشرفت و کاربردی خود را ادامه میدادند. در این قرن در تلاش برای روشن سازی پایه منطقی کاربردهای احتمال٫ وان میزز یک فرمولبندی جدید برای محاسبات احتمالی ارائه میدهد که نه تنها از نظر منطقی سازگار بوده بلکه نظریه ریاضی و تجربی پدیده های آماری در علوم فیزیکی و اجتماعی را پایه گذاری می نماید. مدل کلاسیک احتمال توسط برنولی و لاپلاس معرفی شد. این مدل به دلیل فرض همطرازی و عدم امکان تکرار در شرایط یکسان و دلایل دیگر با اشکالاتی روبروست که بسیاری از پدیده های طبیعی بر آن منطبق نیست. ایده های اساسی نظریه تجربی احتمال که قرار دادن فراوانی نسبی بجای احتمال است در سال ۱۸۷۳ توسط پواسون ارائه گردید.

 

بسیاری از مسائل احتمال حتی قبل از بیان اصول آن توسط کلموگرف در سال ٫۱۹۳۳ با ابزارهای تجربی و حتی نظری توسط دانشمندان مطرح شده است. ولی کلموگرف با بیان اصول احتمال پایه این علم و ارتباط دقیق آنرا با مباحث ریاضی مستحکم می نماید. در این زمان احتمال به عنوان یکی از شاخه های ریاضی٫ نه تنها کلیه ابزارهای ریاضی را جهت پیشرفت خود بکار می گیرد٫ بلکه توانسته کاربردهایی را در حل برخی از مسایل ریاضی داشته باشد. نظریه احتمالی اعداد٫ نظریه احتمالی ترکیبیاتی و کاربردهای شاخص احتمال در برخی از مسایل آنالیز٫ بعضی از کاربردهای احتمال در ریاضی هستند. از طرف دیگر احتمال به عنوان زیربنای ساختاری و اصول ریاضی علم آمار٫ در جهت پیشرفت این علم و قوام بخشی به دستورات آن نقشی اساسی دارد. مسائل جالب احتمال هندسی و نظریه احتمالی اعداد٫ شمه ای از زیبایی های احتمال است که همه اینها با هم زیبایی٫ کارآیی و توان علم احتمال را نشان می دهند.

 

 

 

 

 

"جامعه چه نيازهايي به آمار دارد؟"

 

چندي پيش مجله science به دنبال يك نظر خواهي از دانشمندان علوم مختلف 20 كشف و اختراع مهم قرن بيــستم را معرفي كرد. كه در ميان اين اختراعات و اكتشافات علم آمار نيز پس از اختراعات مهمي مثل ترانزيستور و كامپيوتر و قبل از ليزر قرار داشت. البته حضور علم آمار در اين فهرست چيز عجيبي نيست چون جهان امروز، جهان مديريت اطلاعــات است و بخش عظيم اطلاعات نيز در هر علم، رشته، سازمان يا مركز شامل اعداد و ارقام ميشود كه در مرحله جمع آوري و

تجزيه و تحليل اين اعداد و ارقام علم آمار مورد نياز است. براي مثال هنگام آزمايش تاثير يك داروي جديد، انتخاب يك نوع بذر در بين بذرهاي مختلف، مقايسه كيفيت دو روش تدريس در آموزش زبان، كنترل كــيفيت محصولات، تعيين حق بيمه، پيشبيني نـرخ ارز، نظرسنجي و پيشبيني انتخابات ، تعيين نــرخ بيكاري، تعيين شاخص هزينه خانوار، تاثير و رابطه افسردگي بر تحصيل نياز به تحقيقات آماري داريم.

 

 

 

 

 

 

"حضور بسيار گسترده علم آمار در زندگي ما"

 

 

موضوع آمار عبارت است از هنر و علم جمع آوري، تعبير و تجزيه و تحليل داده ها و استخراج تعميم هاي منطقي در مورد پديده هاي تحت بررسي. به عبارت ديگر يك آمار دان مي تواند براساس مجموعه اطلاعات عددي و بر مبناي مدل هاي رياضي و مدل هاي نظريه احــتمال، پيشگويي كند؛ يعني به ياري اطلاعات گذشته، نحوه رفتار يك فرآيند را پيش بيني نمايد. از همين رو مي توان گفت كه علم آمـار نتيجه گيري از جزئيات و يا رسيدن از جزء به كل است. كار علم آمار كمك به تفكر علمي است و آمارشناس كسي است كه مشاهده ميكند ، و اطلاعاتي به دست مي آورد ،و سپس با اطلاعات به دست آمده، اتفاقات و حوادث را پيش بيني مي كند. در يك كلام علم آمــار ابزاري جديد ، در پيشبرد علوم مبتني بر مشاهده است.

 

 

 

 

"تواناييهاي لازم دراین علم"

 

در يك نظر خواهي كه از 12 استاد و 132 دانشجوي آمار دانشگاه هاي كشور انجام گرفته است، 10 استاد و 99 دانشجو، قوي بودن در علم رياضي را براي موفقيت در رشته آمار ضروري دانسته اند. چون مباحثي كه در علم آمار مطرح ميشود با رياضيات ارتباطي تنگاتنگ دارد و در واقع علم آمار يكي از شاخه هاي مهم از علم رياضيات است. بنابراين دانشجوي آمار بايد در درس ريــاضي قوي باشد و ابتكار و توانايي تجزيه و تحليل و حل مسائل رياضي را داشته و به آموزش و يادگيري علوم كامپيوتر علاقه مند باشد.

[One gear 7,070]

"موقعيت شغلي در ايران"

 

بيشتر سازمانهاي دولتي از آمار براي ارائه ارقام و اعدادي كه مربوط به فعاليت هاي واحدهايشان ميشود، استفاده ميكنند و چون اين كار را چندان تخصصي نميدانند به جاي به كار گيري كارشناسان آمــار از افرادي بهره مي برند كه آشنايي مختصري با اين علم دارند. در حالي كه اكثر برنامه ريزي هاي زيربنايي كشور را مي توان با استفاده از روشهاي پـيشرفته آمـار انجام داد .

 

البته گمنام بودن علم آمار و كاربردهاي آن در جامعه، مانع از جذب فارغ التحصيلان رشته آمار نشده است بلكه بسياري از استادان و دانشجويان اين رشته معتقد هستند كه فارغ التحصيلان آمـار كمتر با مشكل بيكاري روبرو ميشوند. فارغ التحصيلان اين رشته ميتوانند در سازمان برنامه و بودجه، مركز آمار ايران، بــانكها، ادارات بيـمه، بازار بورس، مراكز صنعتي و كارخانجات ، واحدهاي آماري وزارت خانه هاي مختلف همچون جهاد كشاورزي، كار، بـهداشت، اقتصاد و امور دارايي، فرهنگ و ارشاد اسلامي و به طوركلي در هرمركزي كه نياز به جمع آوري و تجزيه و تحليل آمار و اطلاعات دارد، مشغول به كار شوند.

 

 

 

 

"مشخصه های شغلی آمارشناس ها"

 

 

استفاده از داده ها برای حل مشکلات و مسایل

استفاده از دانش ریاضی و آمار خود در حل مشکلات اجتماعی، اقتصادی، پزشکی، زیست محیطی، سیاسی و ...

کارکردن هم به صورت انفرادی و هم به صورت عضوی از یک گروه

استفاده از علم ارتباطات در برقراری رابطه با متــخصصین علوم دیگر و مشورت با آنها و ادامه دادن مسـتمر فعالیتهای آموزشی

گسترش مرزها و قلمرو آمار و احتمال از طریق آموزش و تحقیق

 

 

 

 

 

"آمارشناس ها چه می کنند؟"

جهان به سوی کمی شدن اطلاعات پیش می رود. در بسیاری از حرفه ها و شغلها، تصمیم گیریها به اندازه گیریهای عددی و داده بستگی دارند. داده ها تنها شامل اعداد نیستند، بلکه اعداد خود حامل اطلاعاتی در مورد یک سیستم مشخص هستند و احتیاج دارند که در سیستم مربوطه تفسیر شوند. با توجه به این رشد در استفاده از داده ها، نیاز و تقاضا برای وجود آمارشناس هایی که در زمینه های زیر کارشناس باشند، احساس می شود:

ارائه و تولید داده های قابل اعتماد

تجزیه و تحلیل داده ها به منظور روشن و واضح ساختن معنای آنها

ارائه استنتاج های عملی از داده ها

آمارشناس ها از توانایی های کمی، علم آمار و مهارتهای روابط عمومی وبرقراری ارتباط برای حل بسیاری از مشکلات و مسایل موجود در جامعه استفاده می کنند. آمـارشناس ها در تعیین روشهای نمونه گیری و جمع آوری داده ها، نظارت بر اجرای مطالعه ، پردازش داده ها و نظر دادن درمورد نتایج مطالعات بدست آمده کمک می کنند.

 

 

 

 

 

"ماهيت كـــــار"

 

فرصتهاي شغلي براي دارندگان مدرك آمار مساعد مي باشد هر چند در بسياري از اين مشاغل با عنوان آمارگر شناخته نمي شوند. اين مسئله بخصوص در مورد مشاغلي كه با تجزيه و تحليل و تفسير داده هاي به دست آمده از علوم ديگر مانند اقتصاد، زيست شناسي، روانشناسي،يا مهندسي سروكار دارد صدق مي كند. تقريبا" تمامي مراكز دولتي و خصوصي براي انجام برنامه ريزي و ارايه گزارش فعاليت هاي خود نيازمند تهيه اطلاعات صحيح و به كارگيري تجزيه و تحليلي آنها هستند. از اين رو اغلب ادارات و نهادهاي دولتي به خصوص سازمان مديريت و برنامه ريزي، مركز آمار ايران، بانك ها، وزارت آموزش وپرورش، مراكز تحقيقي، مراكز بيمه و ساير موسسات دولتي و خصوصي از عمده مراكز جذب كارشناسان اين رشته اند، البته گم نام بودن علم آمار و كاربردهاي آن در جامعه مانع از جذب فارغ التحصيلان رشته آمار نشده است بلكه به گفته بسياري از اساتيد و دانشجويان اين رشته، فارغ التحصيلان آمار كمتر با مشكل بيكاري روبرو مي شوند.

آمار گران با بكاربردن دانش رياضيات در مطالعات و تحقيقات، جمع آوري، پردازش و تجزيه و تحليل اطلاعات و تفسير نتايج؛ در پژوهش هاي علمي شركت مي كنند، متخصصين آمار اغلب دانششان در روشهاي آماري را در علوم گوناگوني مانند زيست شناسي، اقتصاد، مهندسي، پزشكي، بهداشت عمومي، روانشناسي، بازاريابي، آموزش وپرورش بكار مي گيرند. به عنوان مثال، طراحي روشهاي آزمايشي براي تاييد دارويي جديد از طرف دولت، که بدون بهره گيري از روشهاي آماري تقریباً قابل اجرا نمي باشند. در تجارت و صنعت، آمارگران نقش مهمي را در كنترل كيفيت و ايجاد و بهبود توليدات ايفا مي كنند.

متخصصين آماري كه براي شركتهاي داروسازي كار مي كنند به منظور تخمين ايمني و اثر بخشي داروهاي جديد به ارزيابي نتايج آزمايشات كلينيكي مي پردازند. در شركتهاي توليد نرم افزارهاي رايانه اي، آمارگران در ساخت بسته هاي نرم افزاري كه در تجزيه و تحليل دقيقتر و موُثرتر داده ها كاربرد دارند همكاري مي كنند علاوه بر توليد و آزمايش محصولات، گروهي از آمارگران در تصميم گيري براي نوع محصولي كه بايد ساخته شود، تعيين قيمت و اينكه اين محصولات بايد به چه كساني فروخته شود ، دخيل مي باشند، آمارگران همچنين با تعيين خطرهاي احتمالي و ميزان بازگشت و سودآوري، سرمايه گذاريهاي خاص، مديريت سرمايه ها و بدهكاري ها را به عهده دارند. شمار كثيري از آمارگران نيز توسط بخشهاي دولتي استخدام مي شوند.

گروهي از متخصصين آمار دولتي به طراحي مطالعاتي براي اندازه گيري ميزان رشد جمعيت ، هزينه هاي مصرف يا بيكاري مي پردازند، ديگران در بحشهاي علمي، محيط زيست و كشاورزي كار مي كنند و ممكن است مقدار مواد آفت كش موجود در آب آشاميدني، گونه هاي در معرض خطر كه در نواحي خاص زندگي مي كنند و يا تعداد افرادي كه به بيماري خاصي مبتلا هستند را تعيين كنند، گروه ديگري نيز توسط بخشهاي دفاع ملي به منظور تعيين دقت سلاحهاي جديد و استراتژيهاي دفاعي استخدام مي شوند. در شركتهاي تجاري بمنظور پيش بيني ميزان فروش، سوددهي و... به كارمنداني كه در علوم آمار سررشته داشته باشند اعتماد زيادي مي شود.

از آنجايي كه متخصصان آمار در بخشهاي مختلقي مشغول بكارند، متخصصاني كه علم آمار را بكار ميبرند غالبا" سمت هاي كاري متفاوتي دارند. به عنوان مثال فردي كه روشهاي آماري را در داده هاي اقتصادي بكار مي برد با عنوان آمارگر علوم اقتصادي شناخته مي شود در حاليكه آمارگراني كه در علوم بهداشت عمومي يا پزشكي مشغول بكارند عنوان هاي متخصص آمار زيستي، زيست سنج و يا همه گير شناس(اپيدميولوژيست) را به خود اختصاص مي دهند.

 

 

 

 

 

 

"آمارشناس ها درچه زمینه هایی می توانند مشغول به کار شوند؟"

فعالیت آمارشناس ها در زمینه مطالعه و بررسی نمونه ای :

در یک بررسی نمونه ای یک آماری می تواند اطلاعات به دست آمده از یک نمونه را جمع آوری و پردازش کرده و نتیجه به دست آمده از نمونه را تحت رعایت شرایطی به کل جمعیت مورد مطالعه بسط دهد. یک بررسی نمونه ای ممکن است در تعیین اینکه :

کدامیک از نامزدهای انتخاباتی محبوب تر هستندونوجوانان چه غذاهایی را برای خوردن صبحانه ترجیح می دهند.برآورد تعداد افراد بی خانمان یک شهرو...

فعالیت آمارشناس ها در مراکز دولتی :

آمارشناس هایی که در مراکز دولتی مشغول به کار هستند می توانند با اجرای مطالعاتی در پیشرفت برنامه های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دولت نقش مهمی را داشته باشد. از قبیل مطالعاتی که شامل:

ارزیابی مشتریان ,تورم در اقتصاد, برنامه های استخدامی ,رشد جمعیت و روند آن و...

[One gear 7,070]

"برخی زمینه های فعالیت برای آماریها در مراکز دولتی"

قانون و عدالت

با افزایش پیچیدگی مسایل قانونی و دادگاهی نقش آمار در این زمینه مهم تر می شود. آمارشناس ها با تجزیه و تحلیل داده ها می توانند یک قاضی یا یک هیات منصفه دادگاه را در تصمیم گیری در مورد گناهکاربودن یا نبودن یک فرد متهم کمک کنند. انواع مدارکی که ممکن است به نتایج تحلیلهای آماری احتیاج داشته باشد شامل تستهای DNA، مغایرتهای حقوقی و ... هستند.

جنگلداری

به کاربردن یک فرآیند علمی اندازه گیری و آنالیز برای مطالعه اثرات اقلیمی، آب، حیوانات و شرایط اتمسفری نقش بسزایی دارد. چگونه درختان رشد می کنند، تکثیر می یابند و با یکدیگر و نیز محیط اطراف خود رقابت می کنند، موضوعات مورد علاقه یک زیست شناس هستند که یک آماری می تواند او را در رسیدن به اهدافش یاری رساند.

سیاست

روشهای آماری کاربرد وسیعی در وضع قانونها و مقررات دولتی دارند؛ ساختن قوانین برای دادوستد های سهام، تهیه استانداردها، تایید داروهای جدید و ....

دفاع ملی

سیاستمداران و کارکنان ارتش با کمک آماریها می توانند در امنیت ملی یک کشور نقش داشته باشند. جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ها یا کارهای تئوری مانند گسترش مدلها و روشهای جدید، از فعالیتهای یک آماری در این زمینه است.

اقتصاد

آمار در تحلیل شاخصهای اقتصادی کلیدی یک دولت نقش مهمی را دارد. این شاخصها شامل نرخ بیکاری در جامعه، تورم، حجم بازار و.... چون این شاخص ها بر اساس داده های بررسی نمونه ای هستند مهارت در نمونه گیری و تکنیکهای برآورد یابی ارزش زیای دارند.

شناخت محیط زیست

برای پاسخ به سووالاتی درمورد محیط زیست طبیعی زمین، جمعیت حیوانات، محصولات کشاورزی، سم دفع آفات و... آمارشناس ها می توانند پژوهشگران این رشته را یاری رسانند. همچنین آمارشناس ها با ارائه طرحهای آزمایشی، به پژوهشگران محیط زیست در مورد بررسی تاثیر سیاست دولت بر محیط زیست کمک می کنند.

جمعیت شناسی

از طریق بررسی های نمونه ای و سرشماری ها، آمارشناس ها تصویر اقتصادی و جمعیتی یک ملیت را تهیه می کنند. تحلیلهای سریهای زمانی، برآوردیابی، طرحهای نمونه گیری و چگونگی رفتار با بدون پاسخ ها از جمله فعالیتهای یک آماری در این زمینه است.

 

 

 

 

 

 

"نقش آمار در پژوهشهاي علمي"

موضوع آمار عبارت است از هنر و علم جمع آوري، تعبير و تجزيه و تحليل داده ها و استخراج تعميمهاي منطقي در مورد پديده هاي تحت بررسي.

با توجه به مراحل اساسي يك تحقيق علمي،آشكار است كه آمار به طور وسيعي در قلمرو تمام تحقيقات علمي به كار مي رود.به ويژه، در مرحلة جمع آوري اطلاعات، آمار راهنماي محقق در انتخاب روشها و وسايل مناسب براي جمع آوري داده هاي اطلاعاتي است. اين راهنمايي، مشتمل است بر تعيين نوع و ميزان داده ها، به طوري كه نتيجه هاي حاصل از تجزيه و تحليل داده ها را بتوان با درجة دقت مورد نظر بيان كرد.

در زمينه هايي از مطالعات كه انجام آزمايشها پرخرج است، نوع و مقدار داده هاي لازم براي به دست آوردن نتيجه هايي كه از ميزان اعتبار مطلوب برخوردار باشند، بايد به دقت از قبل تعيين شود. در زمينه هاي ديگر نيز، اين امر از لحاظ اعتبار نهايي و مؤثر بودن نتايج حاصل از تحليل داده ها، اهميت دارد.

شاخه اي از آمار كه با طرح ريزي آزمايشها و گردآوري داده ها سر و كار دارد، طرح آزمايش يا طرح نمونه گيري ناميده مي شود. در مراحل بعد از گردآوري داده ها، نياز بيشتري به روشهاي آماري وجود دارد.

دسته اي از اين روشها براي خلاصه كردن اطلاعات موجود در داده ها طرح ريزي مي شوند تا توجه ما روي ويژگي هاي مهم داده ها متمركز گردد و جزئيات غير ضروري كنار گذاشته شوند.دستة مهمتري از روشها، در تجزيه و تحليل داده ها، براي استخراج نكات كلي و استنباطهايي دربارة پديدة تحت مطالعه به كار مي روند.

آن دسته از روشهاي آماري كه با تلخيص و توصيف ويژگيهايي برجستة داده ها سر و كار دارند، در مبحث آمار توصيفي قرار مي گيرند. برخلاف گذشته، امروزه آمار توصيفي فقط قسمت كوچكي از حوزة فعاليت هايي است كه تحت پوشش موضوع آمار قرار مي گيرند.

 

در زمان حاضر، قسمت عمدة موضوع آمار عبارت است از كسب اطلاعات به انجام محاسباتي روي داده ها، و ارزيابي معلومات تازه اي كه از اين اطلاعات به دست مي آيد. اين قسمت از قلمرو آمار را آمار استنباطي ، و روشهاي مربوط به آن را استنباط آماري مي نامند. استفاده از اين روشها پايه اي براي استدلال به دست مي دهد تا بتوانيم واقعيات مشاهده شده را به طور منطقي تعبير نماييم، تعيين كنيم كه اين واقعيات تا چه حدي مدل مفروضي را تأييد، يا آن را نقض مي كنند، و پيشنهادهايي براي اصلاح نظرية موجود، و يا شايد طرح ريزي تحقيقات ديگري، ارائه دهيم.

قسمتهاي مختلف آمار كه در فوق ذكر شدند، مباحث كاملاً مجزايي نيستند كه هر يك از آنها براي استفاده در يكي از مراحل تحقيق در نظر گرفته شده باشند. بلكه مجموعة به هم پيوسته اي از فعاليتهايي را تشكيل مي دهند، به طوري كه روشهايي كه در يك قسمت به كار مي روند، ارتباط زيادي با روشهاي مورد استفاده در قسمتهاي ديگر دارند.

براي تصميم گيري راجع به چگونگي فرايند و ميزان جمع آوري داده ها، بايد دركي از روشهاي استنباطي كه در نظر داريم به كار بريم، و نيز توانايي استنباط مطلوب، داشته باشيم. از طرف ديگر، روشهاي تجزيه و تحليل داده ها و استخراج نتايج، به شدت به فرآيند مولد داده ها بستگي دارند.

 

 

 

 

 

 

"فعالیت آمارشناس ها در زمینه پژوهشهای علمی"

1. آزمایشهای پزشکی انجام شده برای کشف اثر یک داروی جدید بر روی بیماران

2. تحقیقات کشاورزی درمورد روشهای مختلف آبیاری

3. اندازه گیری کیفیت آب مصرفی خانوارها

4. آزمونهای روانشناسی درمورد علل موثر بر استرس افراد

و...

 

 

 

 

 

 

"فعالیت آمارشناس ها در زمینه صنعت و تجارت"

 

 

آمارشناس هایی که در مراکز دولتی مشغول به کار هستند می توانند با اجرای مطالعاتی در پیشرفت برنامه های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دولت نقش مهمی را داشته باشد. از قبیل مطالعاتی که شامل:

پیش بینی مقدار تقاضا برای محصول تولید شده یا خدمت ارائه شده ,بررسی و کنترل کیفیت محصولات تولید شده یک کارخانه ,سرمایه گذاری و بورس اوراق بهادار ,پیش بینی نرخ سود یا شکست ...

برخی زمینه های فعالیت برای آماریها در صنعت و تجارت

بیمه:

فارغ التحصیلان رشته آمار آکچواری در اکثر زمینه های بیمه ای مانند طرحهای حقوق بازنشستگی، جداول عمر، ارزیابی ریسک، بقای مشتری و مدیریت اجرایی/عملیاتی فعالیت می کنند. آنها به تصمیم گیریهای یک موسسه بازرگانی کمک می کنند تا موسسه مذکور با توجه به سرمایه گذاریها، اوراق قرضه و ...علاوه بر دستیابی به سود، شرایطی به وجود آورد که ضامن بقای خود در جامعه رقابتی باشد.

مهندسی:

کمک در اجرای پروژه های مهندسی مانند:

پروژه یک مهندس شیمی برای یافتن راههایی جهت کاهش ضایعات شیمیایی

پروژه یک مهندس الکترونیک برای طراحی و ساخت یک محصول قابل رقابتی

پروژه یک مهندس سازه برای شناخت کارآیی یک ترکیب جدید مصالح

مالی:

ساخت مدلهایی که به یک سازمان در رابطه با جلوگیری از خطر و سوء استفاده کمک می کند.

پیش بینی بودجه یک شرکت در سال آتی

ساخت مدلهای پیش بینی کننده بر اساس اطلاعات اقتصادی یا تجاری گذشته

بازاریابی:

برای آگاهی از خواسته ها و نیازهای مشتریان یک محصول یا نوع جدید آن، آمارشناس ها می توانند طرحهایی را ارائه دهند و بررسی های نمونه ای انجام دهند تا از نظرات مشتریان درمورد محصول مطلع شوند.

چه طرح مورد علاقه مشتریان است؟ میزان فروش محصول تولید شده در آینده چه مقدار پیش بینی می شود و روند آن چگونه است؟

 

 

 

 

 

 

 

"فعالیت آمارشناس ها در زمینه بهداشت، پزشکی و سلامت"

 

 

 

آمارشناس ها می توانند در بیمارستانها، دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی بهداشتی-درمانی، شرکتهای داروسازی، مراکز کنترل و پیش گیری از بیماریها، موسسه های سلامت و... فعالیت داشته باشند.

برخی زمینه های فعالیت برای آماریها در پزشکی و سلامت :

تحقیقات پزشکی:

فعالیتهایی ازقبیل مقایسه روشهای جدید درمان در پزشکی با روشهای قدیم درمانی، تعیین انتخاب روش نمونه گیری مناسب، پردازش داده ها و آنالیزهای آماری و...

سلامت حیوانات:

آمارشناس هایی که در بخش سلامت حیوانات کار می کنند همراه با فارغ التحصیلان رشته هایی مانند شیمی، بیولوژی، علوم دام، علوم کامپیوتر و تجارت در جهت کشف و پیشرفت روشهایی برای حفظ سلامت حیوانات، تولید غذای سالم و مطمئن کوشش می کنند.

داروشناسی:

آمارشناس ها با کمک داروسازان تمام جوانب و پیامدهای یک دارو جدید کشف شده را بررسی می کنند. مقایسه تاثیر این دارو بر بیماران و بررسی نتیجه بدست آمده، کمک و مشورت در چاپ نتایج بدست آمده در مجله های مختلف، پژوهش در مراکز داروسازی از جمله فعالیتهای یک آماری است.

ژنتیک:

نقش آمارشناس ها در علم ژنتیک کمک به دانشمندان این علوم در ساخت مدلهایی برای طبقه بندی مشخصه های ناهنجاریهای ژنتیکی از قبیل نوزادان ناقص، پیری زودرس و ... یا تولید نسلهایی که دارای ویژگیهای خاص و مورد علاقه پژوهشگر است، می باشد. استفاده از مدلهای آماری مختلط، یک آماری را کمک می کند تا دانشمندان علم ژنتیک را در تصمیم گیری و نیز بررسی عوامل زیست محیطی بر ژنتیک یاری رساند.

شیمی:

آمارشناس ها در شیمی (در شاخه های مختلف شیمی مانند شیمی آلی، معدنی، بیوشیمی و...) در کنار یک شیمیدان، طرحهای مطالعاتی جهت تعیین تغییرات موجود در یک ترکیب یا انجام آزمایش ترکیبی از عناصر را طراحی کرده یا از تکنیکهای آماری برای کشف و ساختن عناصری که در علم طب و دارو کاربرد دارند، استفاده می کنند.

اپیدمیولوژی:

آمارشناس های اپیدمیولوژیست، درمورد پروژه هایی از قبیل بررسی نرخ شیوع سرطان یا نرخ شیوع بیماریهای مزمن و واگیردار مطالعه می کنند. آنها نحوه تغییرات در سلامتی افراد که وابسته به برخی رفتارها مانند فعالیتهای فیزیکی و سیگارکشیدن است را، بررسی می کنند.

جمعیت شناسی:

از طریق بررسی های نمونه ای و سرشماری ها، آمارشناس ها تصویر اقتصادی و جمعیتی یک ملیت را تهیه می کنند. تحلیلهای سریهای زمانی، برآوریابی، طرحهای نمونه گیری و چگونگی رفتار با بدون پاسخ ها از جمله فعالیتهای یک آماری در این زمینه است.

[TABLE=width: 300]

[TR]

[TD]

Agriculture

[/TD]

[TD]

Insurance

[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]

Astronomy

[/TD]

[TD]

Law

[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]

Biology

[/TD]

[TD]

Manufacturing

[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]

Chemistry

[/TD]

[TD]

Marketing

[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]

Computer Science

[/TD]

[TD]

Medicine

[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]

Demography

[/TD]

[TD]

Pharmacology

[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]

Ecology

[/TD]

[TD]

Physics

[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]

Economics

[/TD]

[TD]

Political Science

[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]

Education

[/TD]

[TD]

Psychology

[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]

Engineering

[/TD]

[TD]

Public Health

[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]

Epidemiology

[/TD]

[TD]

Safety

[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]

Finance

[/TD]

[TD]

Sociology

[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]

Forestry

[/TD]

[TD]

Sports

[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]

Genetics

[/TD]

[TD]

Telecommunications

[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD]

Health Science

[/TD]

[TD]

Zoology

[/TD]

[/TR]

[/TABLE]

 

 

 

 

 

"مثالهائي از مطالعات آماري"

 

 

مثالهای زیر، نشان‌دهندة‍ مواردي نوعي هستند كه در آنها، فرايند كسب آگاهي در بررسي يك پديده شامل گردآوري و تجزيه و تحليل داده‌هاست و اين خود مستلزم استفاده از روشهاي آماري است.

تحقيقات اجتماعي‌- اقتصادي :

در بسياري از قلمروهاي جامعه‌شناسي، اقتصاد، علوم سياسي. مطالعاتي در زمينه‌هاي مربوط به رفاه اقتصادي گروه‌هاي قومي گوناگون. هزينه‌هاي مصرف‌كنندگان در سطوح مختلف درآمد و نظرات گوناگون در هنگام وضع يك قانون و زمينه‌هايي نظير اينها, انجام مي‌گيرد. اين مطالعات نوعاً بر مبناي داده‌هايي انجام مي‌گيرند كه از راه مصاحبه يا تماس با نمونه‌اي از افراد به‌دست مي‌آيند، كه اين نمونه به ‌وسيلة روشهاي آماري از كل جامعه‌اي كه قلمرو مطالعه را تشكيل مي‌دهد، انتخاب مي‌شوند. سپس اين داده‌ها مورد تجزيه و تحليل قرار مي‌گيرند و تغييراتي از موضوع مورد نظر به عمل مي‌آيد.

بازاريابي :

با گسترش صنايع مختلف و بحث بازار رقابتي در قرن بيستم بسياري از صنايع به دنبال يافتن روشهائي در شناسائي بازار و خواسته‌هاي مشتري به طريق علمي گرديده‌اند. نتايج حاصل همواره با استفاده از مطالعات آماري روي مشتريان و يا مراكزي كه مشتري با آنها در ارتباط است صورت مي‌پذيرد. به‌عنوان مثال يك شركت توليدكنندة پودر لباسشوئي پس از تحقيق دربارة ميزان فروش فروشگاههاي يك منطقه سهم فروش پودر ... را درمي‌يابد. پس از اعمال تبليغات جديد و به فاصلة زماني مناسب اين‌كار مجددا صورت گرفته و سهم افزايش فروش بررسي مي‌گردد. و يا در همين مقوله براي كسب اطلاع از اينكه در توليد مايع ظرفشوئي آيا از لحاظ مصرف‌كنندگان، بوي اسانس ليمو با توت‌فرنگي تفاوتي وجود دارد، از 400 نفر مصاحبه مي‌شود كه 145 نفربوي اسانس ليمو و بقيه توت‌فرنگي را ترجيح مي‌دهند.

كنترل كيفيت :

پيشرفتهاي آماري در بخش صنايع بيشتر مربوط به مسائل كنترل كيفي است. استفاده از مفهوم آزمون فرضهاي آماري در بحث كنترل حين توليد محصولات توليدي، استفاده از روشهاي نمونه‌كيري جهت پذيرش براي شناسائي محصول مطابق درخواست با استفاده از يك نمونه از محصول به جاي بازرسي صددرصد و استفاده از ابزارهاي ساده آماري در كنترل فرآيند آماري (Statistical Process Control ) مانند هيستوگرام، نمودار پراكنش، نمودار ميله‌اي و استفاده از بحث طراحي آزمايش‌هاي مناسب و جمع‌آوري اطلاعات و بسياري روشهاي آماري كه به صور مختلف مورد استفاده واقع مي‌شوند بخشي از تلاش مسئولين كيفي صنايع را به خود اختصاص داده است.

پرورش گياه :

آزمايش پيوندزدن انواعي از گياهان كه از نظر ژنتيكي متفاوتند، به‌منظور توليد گياهان پيوندي پر محصول، مورد علاقة شديد متخصصان كشاورزي است. به‌عنوان مثال ، فرض كنيد كه قرار است ميزان محصول دو نوع گياه پيوندي تحت آب و هوا و شرايط اقليمي مشخص با هم مقايسه شوند. تنها راه كسب اطلاع از ميزان باروري اين دو نوع گياه نسبت به‌يكديگر عبارت است از پروراندن آنها در تعدادي از كرتها، گردآوردن داده‌ها درباة ميزان محصول آنها و سپس تجزيه و تحليل داده‌‌هاي مزبور.

تشخيص بيماريها :

براي انجام موفقيت‌آميز معالجة بسياري از انواع سرطان با عمل جراحي، تشخيص بموقع بيماري از اهميت خاصي برخوردار است و از اين‌رو لازم است كه براي انجام معاينات پزشكي مرتباً به بيمارستان مراجعه شود. چون مراجعة مرتب به بيمارستان و انجام معاينات پزشكي گران و مشكل است، پزشكان در جستجوي نوعي روش تشخيص مؤثر بيماري هستند كه خود شخص بتواند آن را انجام دهد. براي ارزيابي قابليت يك روش جديد تشخيص بيماري برحسب درصد موفقيت آن در تشخيص درست موارد بيماري و اجتناب از تشخيصهاي اشتباه، روش مورد نظر بايد روي افراد زيادي آزمايش شود و نتيجه با معاينات بيمارستاني مقايسه شود.

برنامه هاي تربيتي و آموزشي :

برنامه هاي تربيتي وآموزشي كه براي انواع متقاضيان(از قبيل دانشجويان دانشگاه، كارگران كارخانه، گروههاي اقليت، افراد ناقص‌العضو، كودكان عقب‌افتاده و..) در بسياري از زمينه‌ها طرح مي‌شوند، دائماً مورد بررسي، ارزيابي و اصلاح قرار مي‌گيرند تا سودمندي آنها براي جامعه فزايش يابد. براي كسب اطلاع از كارائي برنامه‌هاي مختلف در مقايسه با يكديگر، ضرورت دارد كه داده‌هائي دربارة موفقيتها يا رشد مهارت افرادي كه برنامه در مورد آنها اجرا مي‌گردد، گردآوري شود.

كوچ حيوانات :

زيست‌شناسان به مطالعة كوچ پرندگان و ساير حيوانات مهاجر، علاقه‌مند هستند. براي اين‌منظور، جانوران مهاجر را در يك ناحية جغرافيايي با شماره‌هايي علامتگذاري مي‌كنند و به اين ترتيب حركت آنها را به نواحي ديگر تعقيب مي‌كنند. داده‌هايي كه به وسيلة اين قبيل روشها به‌دست مي‌آيند نه تنها به شناخت دنياي حيوانات كمك مي‌كند بلكه در مواقعي كه نوعي از اين حيوانات در مقابل خطري قرار مي‌گيرند به ما هشدار مي‌دهند تا از آنها محافظت لازم به‌عمل آوريم .