رفتن به مطلب

بررسي خطرات بهداشتي و ايمني در جوشکاري و نکات تهديد کننده سلامتي


pesare shad

ارسال های توصیه شده

بررسی خطرات بهداشتی و ایمنی جوشکاری و نکات تهدید کننده سلامتی

مقدمه

در هر فعالیت صنعتی نیاز به شناخت و درک منابع خطر در محیطهای کاری جهت تامین ایمنی می باشد. جوشكار ها در گستره وسيعي از محيط هاي كاري مي توانند كار انجام دهند . با توجه به گستردگی فرآیندهای جوشکاری ، موارد مخاطره آمیز برای ایمنی وبهداشت کارکنان نیز گستردگی و گاهی بطور خاص برای یک فرآیند وجوه خاص خود را می یابد و از آنجايي كه هر محيط كاري مسائل منحصر به فرد خاص خود را دارد ، نمي توان همه خطراتي را كه ممكن است يك جوشكار با آن مواجه شود ،‌ پيش بيني نمود لذا سعی بر آن شده تا در این مقاله به مواردی که عمومیت دارند اشاره شود.

سوالاتی که در این مبحث پاسخ داده می شوند عبارتند از :

الف) جوشکاری چیست ؟

ب) چه خطراتی ایمنی و بهداشت یک فرد جوشکار را تهدید می کند ؟

پ) مشکلات و بیماری های ناشی از جوشکاری در کوتاه مدت و دراز مدت چیست ؟

ت) اقدامات پیشگیرانه برای این امراض چه می باشد ؟

ث) چه مواردی را باید یک جوشکار بداند ؟

آشنایی جزیی با جوشکاری

بيشتر سازه ها در صنعت از قطعات مختلف ( ريختگي ، آهنگري شده ، نوردي و ... ) تشکيل شده اند که با روش هاي گوناگوني بر يکديگر متصل مي شوند . روش هاي متفاوت اتصال فلزات به يکديگر را برحسب نوع فرآيند و يا بنيان علمي آنها به دسته هاي مختلفي طبقه بندي نموده اند که شامل:

الف) روش هاي مکانيکي (پيچ ، پرچ ، پين ، خار و... )

ب) روش هاي متالورژيکي ( جوشکاري ، لحيم کاري و غيره )

ج) روش هاي شيميائي ( چسب هاي معدني و آلي )

و يا رده بندي بر اساس نوع اتصال :

الف : روش هاي اتصال موقت ( پيچ و مهره ، پين و خار و....)

ب : روش هاي اتصال نيمه موقت ( پرچ ، احتمالا لحيم کاري نرم و بعضي چسب ها )

ج : روش هاي اتصال دائم ( فرآيند جوشکاري و......)

انرژي مهمترين عامل در روش هاي جوشکاري براي اتصال دو قطعه است که مي تواند از منابع شعله اي ، قوس الکتريکي ، مقاومت الکتريکي ، تشعشعي و يا مکانيکي تامين شده و به کار برده شود . که متعاقبا" در صورت عدم رعایت نکات ایمنی هر یک می تواند مشکلات خاصی را به همراه داشته باشد. يك جوشكار از تجهيزات و وسايل خاصي براي اتصال يا «جوش» فلزات به يكديگر استفاده مي كند . همچنين مواد و قطعات فلزي را برش و شكل مي دهد .در بحث انواع جوشكاري باید بیان شود که گستره وسیع جوشکاری به بیش از یکصد روش می رسد. در برخی روشها از یک فیلر(ماده پر کننده) استفاده می شود و در برخی دیگر بدون حضور فیلر ، جوشکاری انجام می پذیرد. وسايل برش با شعله و انواع مختلف ماشين آلات شكل دهي به فلزات (‌ مثل برش صاف كردن و خم كردن ) نيز ممكن است مورد استفاده قرار گيرند .جوشكاران بايستي بدانند كه چگونه فلز را براي جوشكاري يا برش آماده كنند، كدام روش جوشكاري را به كار برند، چگونه از وسايل خود به طور ايمن استفاده كنند، چگونه از دستورالعمل كار پيروي كنند و چه روشي را براي كنترل كيفيت بكار بندند.جوشكاران مي توانند در محل هايي كه سازه هاي فلزي ، بويلر، ماشين آلات سنگين، هواپيما و كشتي ساخته مي شود كار كنند. همچنين اين افراد در بسياري از بخش هاي صنعتي نظير خودروسازي ، صنايع نفت و گاز ، توليدات صنعتي ، جنگلباني ، معادن ، ساختمان و غيره مشغول بكار شوند.

خطرات ايمني و بهداشتي يك فرد جوشكار

اصولاً خطرات در يكي از شش گروه زير طبقه بندي مي شوند.

الف - بيولوژيكي

به دليل اينكه خطرات بيولوژيكي به محيط كار مربوط مي شود معمولاً جوشكاران را کمتر تهديد مي كند؟

ب - شيميايي

« دود » جوشکاری مخلوطی از ذرات بسیار ریز ( فیوم ) و گازها می باشد . بسیاری از مواد موجود در دود جوشکاری مثل کروم ، نیکل ، آرسنیک ، آزبست ، منگنز ، سیلیس ، بریلیوم ، کادمیوم ، اکسیدهای نیتروژن ، فسژن ، اکرولئین، ترکیبات فلوراید، مونوکسیدکربن ، کبالت، مس ، سرب ، ازن ، سلنیم و روی بسیار سمی می باشند. هنگام جوشكاري فيوم هايي توليد مي شود كه مخلوطي از تركيبات اكسيدهاي فلزي سيليكات ها و فلوروئيدها مي باشد. فيوم هنگامي توليد مي شود كه يك فلز تا بالاي نقطه جوش خود گرم شود و سپس بخارات آن به شكل ذرات خيلي ريز جامد تبديل گردد.

فيوم هاي جوشكاري معمولاً حاوي اكسيدهاي مواد جوشكاري شده و الكترودهاي مورد استفاده مي باشد. اگر فلز پوشش يا رنگ داشته باشد اين مواد در اثر گرما تجزيه شده و به بخشي از فيوم تبديل مي گردد. هنگامي كه در نزديكي اين فيوم ها كار انجام مي شود بايستي ملاحظات خاصي در نظر گرفته شود.

معمولاً گازها و فیوم های جوشکاری از منابع زیر تولید می شوند :

- ماده اصلی یا فلز اصلی تحت جوشکاری یا ماده پرکننده مورد استفاده

- پوشش ها و رنگ های روی فلز تحت جوشکاری یا پوشش الکترودها

- گازهای مورد مصرف حاصله از سیلندرها یا گازهاي متراكم (تحت فشار)

- واکنش های شیمیایی که در اثر نور ماوراء بنفش حاصله از قوس الکتریکی و گرما ایجاد می شوند .

- فرایند و مواد مصرفی مورد استفاده

- آلودگیهای موجود در هوا مثل بخارات متصاعد شده از مواد پاک کننده وگریس زدا

- مايعات قابل اشتعال و قابل احتراق

نام بردن از تمامی اثرات سوء بهداشتی در اثر جوشکاری بسیار مشکل می باشد ، زیرا ممکن است فیوم ها حاوی چندین نوع ماده مضر باشند (بسته به عواملی که در بالا بدانها اشاره شد). هریک از ترکیبات موجود در گاز یا دود جوشکاری می توانند یک بخش خاص از بدن فرد را تحت تاثیر قرار دهند مثل ریه ها قلب کلیه ها و سیستم عصب مرکزی. با وجود این که کلیه جوشکاران در معرض خطر قرار دارند ، ولی افراد سیگاری دچار آسیب های شدیدتری می گردند . تماس با گازهای جوشکاری اثرات کوتاه مدت یا بلند مدت بر سلامتی افراد دارد که می توان آنها را به صورت زیر شرح داد :

اثرات سوء بهداشتی کوتاه مدت ( حاد )

تماس با فیوم فلزات ( مثل روی ، منیزیم ؛ مس و اکسید آن ) باعث بروز بیماریی بنام تب فیوم فلز می گردد . علائم این بیماری بین ۴ تا ۱۲ ساعت پس از تماس نمایان می شود و شامل احساس سرماخوردگی ، عطش ، تب، دردهای عضلاتی، درد قفسه سینه، سرفه، خس خس کردن، کوفتگی، حالت تهوع و احساس مزه بد در دهان است.

برخی ترکیبات موجود در فیوم مثل کادمیوم در مدت زمان کوتاه نیز ممکن است کشنده باشند و گازهای متصاعد شده در فرآیند جوشکاری نیز بسیار خطرناک می باشند. برای مثال اشعه ماوراء بنفش منتشر شده در اثر واکنش با اکسیژن و نیتروژن موجود در هوا، ازن و اکسیدهای نیتروژن تولید می کند. این گازها در مقادیر زیاد کشنده اند و می توانند منجر به التهاب و تحریک بینی و گلو و بیماریهای شدید ریوی گردند.

اشعه ماوراء بنفش تولیدی، با حلالهای هیدروکربنی کلردار مثل تری کلرواتیلن،تری کلرو اتان، متیلن کلراید و پرکلرواتیلن ترکیب می شود و گاز فشژن تولید می نماید.حتی مقادیر بسیار کم فسژن نیز کشنده است، اگر چه علائم اولیه مسمومیت با آن که شامل سرگیجه، احساس سرما و سرفه است، پس از ۵ تا ۶ ساعت ظاهر می شود. جوشکاری با قوس الکتریکی نباید هیچگاه در فاصله کمتر از ۲۰۰ فوت (۶۱ متر) از مخازن حاوی محلولهای گریس زدا انجام شود.

لینک به دیدگاه

اثرات طولانی مدت (مزمن)

مطالعه بر روی جوشکاران، افرادی که با شعله فلزات را برش می دهند و کارگرانی که در کنار کوره ها کار می کنند نشان می دهد که خطر ابتلا به سرطان ریه و گاهی اوقات سرطان حنجره و دستگاه ادراری در جوشکاران بیشتر از بقیه است. این موضوع نیز چندان غیر منتظره نمی باشد چرا که مواد سمی موجود در دود جوشکاری مثل کادمیوم، نیکل، بریلیوم، کروم و آرسنیک موادی هستند که باعث بروز سرطان ریه می گردند.

ممکن است جوشکاران انواع مشکلات مزمن دستگاه تنفسی را نیز تجربه کنند، همانند: برونشیت، آسم، ذات الریه، امراض ریوی که در اثر تنفس ذرات فلزی ایجاد می شوند، کاهش ظرفیت تنفسی ریه، سیلیکوزیز (تنگی نفس در اثر تنفس مداوم ذرات حاوی سیلیس) و ….

دیگر مشکلات و بیماریهای ناشی از جوشکاری عبارتند از: بیماریهای قلبی، بیماریهای پوستی، افت شنوایی، ورم معده، ورم روده کوچک و زخم معده و روده کوچک. همچنین جوشکارانی که در معرض فلزات سنگین مثل کروم و نیکل می باشند ممکن است دچار بیمارهای کبدی نیز گردند.

جوشکارانی که با سطوح دارای پوشش آزبست کار می کنند نیز احتمال دارد به بیماریهای آزبستوز، سرطان ریه و بیماریهای دیگر ناشی از آزبست مبتلا شوند. چنین افرادی باید قبل از آغاز به کار با این مواد، آموزش دیده و از تجهیزات و وسایل حفاظتی مناسب نیز برخوردار باشند.

ج - ارگونومي

بسياري از آسيب ها و جراحات جوشكاران در نتيجه كشيدگي، دررفتگي ، و يا تغيير شكل عضلات آنها مي باشد. جوشكاران اغلب مجبورند كه:

- وسايل و مواد سنگين را بردارند يا حركت دهند.

- به مدت طولاني در موقعيت نامناسب كار كنند.

- ابزار سنگين جوشكاري را به مدت طولاني در دست نگهدارند.

- حركت هاي تكراري انجام دهند.

د - فيزيكي

جوشكاران در معرض آسيب هاي زير مي باشند:

الف) سرو صدای زياد

سر و صدای زیاد در محیط ممکن است به سیستم شنوایی آسیب وارد سازد، همچنین عامل ایجاد استرس و فشار خون و یا گاهی بیماریهای قلبی می باشد. کار کردن طولانی مدت در محیط دارای سر و صدای زیاد باعث ایجاد خستگی، حالتهای عصبی و بیحوصلگی افراد می شود.

اگر افرادی در یک محیط پر سر وصدا کار می کنند کارفرما باید از استاندارد سر و صدای osha برای ارزیابی میزان سرو صدا و تعیین زمان مواجهه استفاده نماید . اگر سرو صدا به طور متوسط در هشت ساعت به ۸۵ دسی بل می رسد ، کارفرما باید برای فرد جوشکار گوشی مناسب تهیه کند و سالانه او را تحت معاینات پزشکی قرار دهد

ب) سرما يا گرماي شديد

گرمای شدید و جرقه های ناشی از جوشکاری ممکن است باعث سوختگی شود. جراحات چشمی نیز از تماس با خاکستر داغ، تراشه فلزات، جرقه ها و الکترودهای داغ حاصل

می شود، بعلاوه، تماس طولانی مدت با گرما منجر به استرس حرارتی در فرد خواهد گردید.

جوشکاران بایستی از علائمی همچون خستگی، سرگیجه، کم اشتهایی، تهوع، درد ناحیه شکمی وبیحوصلگی آگاهی داشته باشند. تهویه، جداسازی و ایجاد فاصله مناسب با منبع حرارتی، رعایت فواصل استراحت و نوشیدن مایعات مناسب می تواند افراد را در برابر خطرات مرتبط با گرما محافظت نماید.نور مرئی، اشعه های ماوراء‌ بنفش و مادون قرمز

شدت نور متصاعد شده از قوس الکتریکی جوشکاری باعث صدمه دیدن شبکیه چشم می شود، در حالیکه اشعه مادون قرمز باعث آسیب قرنیه و ابتلاء فرد به بیماری آب مروارید خواهد گردید.

نور نامرئی ماوراء‌بنفش حاصل از قوس الکتریکی حتی در زمان بسیار کوتاه (کمتر از یک دقیقه) باعث بیماری برق زدگی چشم می شود. علائم این بیماری معمولاً ساعت ها پس از تماس با اشعه ماوراءبنفش بروز می کند و شامل احساس وجود شن و ماسه در چشم، تاری دید، درد شدید، اشک ریزش از چشم، سوزش و سردرد می باشد.

قوس الکتریکی بر موادو اجسام موجود در محیط نیز اثر داشته و دیگر افراد مجاور محل جوشکاری را نیز تحت تأثیر قرار می دهد. در حدود نیمی از بیماری برق زدگی چشم در افرادی ایجاد می شود که در محل حضور داشته ولی جوشکاری نمی کنند. افرادی که دائماً بدون حفاظت مناسب در محیط دارای اشعه ماورء بنفش کار می کنند ممکن است دچار آسیب های دائمی چشم شوند. تماس با اشعه ماوراء بنفش نیز باعث سوختگی پوست

می شود که شبیه آفتاب سوختگی است و خطر ابتلاء به سرطان پوست را افزایش می دهد.و نیز سرمای موجود در محیط کار نیز مشکلات عدیده ای را به همراه خواهد داشت.

هـ - ايمني

جوشكاران اغلب مجبورند كه:

- در ارتفاعات كار كنند.( باید در این حالت شرایط ایمن برای کار در ارتفاع مثل : کمر بند ایمنی و زیر پایی مطمئن را مد نظر گرفت)

- در فضاهاي محصور كار كنند. ( در این حالت باید موارد تهویه مطبوع و کمکهای اولیه و امثال آن را مورد توجه قرار داد)

- در اثر كار ممكن است دچار شوك الكتريكي يا برق گرفتگي شوند.(اگر چه در جوشکاری از برق با ولتاژ کم استفاده می شود ، ولی خطر شوک الکتریکی همچنان وجود دارد ؛‌ شرایط محیط جوشکاری (مثل محیط های مرطوب) نیز ممکن است خطر شوک الکتریکی را تشدید کند. گاهی اوقات ممکن است یک شوک ضعیف منجر به سقوط یا حوادثی نظیر آن شود ولی شوک های شدید می توانند حتی سبب ضربه مغزی و مرگ فرد گردند .

برای محافظت از شوک الکتریکی بایستی از دستکش خشک استفاده نمود . همچنین جوشکار باید کفش های دارای کفی یا زیره پلاستیکی بپوشد و یا از یک لایه عایق مثل یک تخته خشک یا کفپوش لاستیکی برای جلوگیری از انتقال جریان برق استفاده نماید .

قطعاتی که مورد جوشکاری قرار می گیرند و همه قسمت های بدنه وسیله انتقال برق نیز باید اتصال زمین داشته باشند .

روکش نگهدارنده های الکترودها و کابلهای برق بایستی خشک و در وضعیت مناسبی باشند . الکترودها را نباید با دست بدون دستکش یا دستکش خیس یا هنگامی که فرد روی سطوح خیس یا سطوح دارای اتصال زمین قرار دارد عوض نمود .)

ديگر خطرات موجود عبارتند از:

- پرتاب ذرات كه ممكن است وارد چشم يا پوست آنها شود.

- بريدگي و زخم حاصل از لبه هاي تيز فلزات

- سوختگي در اثر تماس با سطوح داغ، شعله و جرقه

- آتش سوزي در اثر جرقه، شعله يا فلزات داغ (اين حالت ها زماني رخ مي دهد كه در هواي محيط، اكسيژن زياد مي شود و بنابراين آتش سوزي راحت تر اتفاق مي افتد) همچنين آتش سوزي ممكن است در اثر نقص عملكرد وسايل باشد. دقت داشته باشيد كه لباسهايي كه آغشته به روغن يا گريس باشند راحت تر مي سوزند. آستين يا شلواري كه تا خورده و بالا زده شده باشد مي تواند جرقه ها را جذب كند و خطر آتش سوزي را افزايش دهد.(حرارت زیاد و جرقه های تولید شده در جوشکاری یا شعله آن می تواند منجر به بروز آتش سوزی گردد و یا اگر جوشکاری در مجاورت مواد قابل انفجار یا قابل اشتعال انجام گیرد احتمال وقوع انفجار وجود دارد .

جوشکاری یا برش فلزات تنها بایستی در مواقعی انجام شود که مواد قابل اشتعال نظیر ضایعات مواد ، چوب ، کاغذ ، منسوجات مواد پلاستیکی ، مواد شیمیایی و گردو غبارقابل احتراق وجود نداشته باشد (بخارات می توانند چند صدمتر پراکنده شوند) .

موادی را که نمی توان از محیط خارج نمود بایستی با مواد مقاوم در برابر شعله بطور کاملاً محکم پوشاند . درهای عبور و مرور ، پنجره ها ، شکاف ها و منفذها نیز بایستی پوشانده شوند .

هیچگاه روی مخازنی که حاوی مواد قابل اشتعال یا احتراق هستند جوشکاری نکنید مگر اینکه کاملاً آنها را تمیز نموده و با یک گاز بی اثر پر کرده باشید ، در غیر اینصورت احتمال وقوع انفجار ، آتش سوزی یا پخش بخارات سمی وجود دارد . مخازن دارای مواد ناشناخته باید بعنوان مواد قابل اشتعال یا احتراق در نظر گرفته شوند .

قبل از خروج از محل کار و حداقل سی دقیقه پس از اتمام کار بایستی محیط را ازنظر وجود آتش بازبینی نمود . وسایل اطفاء حریق نیز بایستی در دسترس باشند).

و رواني

تقاضا براي كار و احتمال بيكاري نيز باعث بروز استرس مي شود. بعلاوه برخي جوشكاران ممكن است مجبور باشند كه در شيفت هاي بيشتر و يا ساعات طولاني تري در يك روز كار كنند كه اين امر بر روي سلامتي آنها اثر منفي دارد.

اقدامات پيشگيرانه عمومی

- نصب سيستم تهويه موثر هر جا كه امكان پذير باشد.

- استفاده دائم از وسايل حفاظت فردي، جوشكاران بايستي از عينكي كه آنها را در مقابل اشعه ماوراء بنفش مصون مي دارد استفاده كنند. همچنين بايد گوشي داشته باشند. اگر تهويه موضعي مؤثر يا نصب آن عملي نباشد، بايستي از وسايل مقتضي استفاده نمود. پيش بند و دستكش هاي چرمي نسوز نيز به حفاظت دست ها و لباس ها كمك مي كند.

- اطمينان از اينكه مواد قابل احتراق و اشتعال دور از محل كار انبار شده اند.

- داربست ها و نردبانها را بايد قبل از استفاده بازديد و بازرسي نمود. كارگران بايد نحوه جلوگيري از سقوط وسايل و استفاده صحيح آنها را فرا گيرند.

- آموزش روشهاي بالا رفتن ايمنی

- اگر لازم است كاري در موقعيت نامناسب از نظر ارگونوميكي انجام شود، (بطور مثال دست فرد بالاي سطح شانه ها قرار گيرد)بايد زمان استراحت كافي به كارگر داده شود.

- حمل ابزارآلات و تجهیزات به روش مناسب

- عدم کار طولانی در یک حالت

- کار در ارتفاع مناسب

- استفاده از زیرپایی هنگامی که فرد به مدت طولانی به حالت ایستاده کار می کند .

- قرار دادن مناسب ابزار آلات و مواد

- به حداقل رساندن لرزش در حین کار

مواردی که باید جوشکاران بدانند

- اطلاعات عمومي در مورد جوشكاري

- روش هاي صحيح انتخاب، استفاده و نگهداري وسايل حفاظت فردي

- روش هاي ورود به فضاهاي محصور

- روش هاي حفاظت از سقوط

- چگونگي كار كردن ايمن و استفاده مناسب از مايعات قابل اشتعال و احتراق

- چگونگي استفاده ايمن از گازهاي متراكم و تحت فشار

- چگونگي استفاده از تجهيزات انتقال نيرو

- استفاده ايمن و مناسب از نردبانها ، سكوها و داربست ها

- روش هاي حمل دستي مواد

لینک به دیدگاه

به گفتگو بپیوندید

هم اکنون می توانید مطلب خود را ارسال نمایید و بعداً ثبت نام کنید. اگر حساب کاربری دارید، برای ارسال با حساب کاربری خود اکنون وارد شوید .

مهمان
ارسال پاسخ به این موضوع ...

×   شما در حال چسباندن محتوایی با قالب بندی هستید.   حذف قالب بندی

  تنها استفاده از 75 اموجی مجاز می باشد.

×   لینک شما به صورت اتوماتیک جای گذاری شد.   نمایش به صورت لینک

×   محتوای قبلی شما بازگردانی شد.   پاک کردن محتوای ویرایشگر

×   شما مستقیما نمی توانید تصویر خود را قرار دهید. یا آن را اینجا بارگذاری کنید یا از یک URL قرار دهید.

×
×
  • اضافه کردن...