مهمترين رويدادهاي ايران در چنين روزي

[Himmler 22,171]

معتمدان محلی چند شهر بزرگ کشور که از جانب همشهریان خود در تهران اجتماع کرده بودند 28 بهمن 1330 در نامه ای که به دکتر مصدق [رئیس وقت دولت] تسلیم داشتند خواستار شدند که یکم بهمن (21 ژانویه) روز ملّی و تعطیل عمومی اعلام شود. به تصمیم مصدق، در این روز كنسولگري هاي انگلستان در ایران بسته شده بود و به این مناسبت مردم در سراسر كشور دست به شادماني و برپاکردن مجالس جشن و سرور زده بودند که از آن روز تا سه هفته ادامه داشت، زيرا كه ایرانیان خاطرات تلخی از مداخله اين كنسولگري ها در امور وطن به ويژه پس از تقسيم ايران ميان روسيه و انگلستان به دو منطقه نفوذ و استقرار نیروهای نظامی این دو کشور داشتند. به اتکاء همین حمایت مردمی، دكتر مصدق 24 مهر ماه 1331 همه روابط ایران با انگلستان را قطع کرد و در مجلس اعلام داشت: ما روابط گرگ با ميش را نمي خواهيم. در طول تاريخ، از رابطه با لندن رنجهاي فراوان برده ايم. انگلستان مثل هر امپرياليست ديگر نمي خواهد ملل ضعيف رشد و ابراز وجود كنند و بنابراين داشتن رابطه با چنين دولتي منطقي نمی تواند باشد. مروری بر تاریخ 150 ساله اخیر نشان می دهد که برای ما ایرانیان، حضور فرستادگان انگلستان جز توطئه، تشبّث و مداخله ثمری نداشته است. ما مي خواهيم باهدف بازگشت به عظمت گذشته، رشد كنيم و روي پاي خود بايستيم و خودمان باشيم كه با داشتن رابطه با انگلستان، تحقق اين آرزو امكان پذير نخواهد بود.

مجلس اقدام دکتر مصدق را با كف زدن و ابراز شادماني تاييد كرده بود. قطع رابطه با انگلستان تا پس از کودتای 28 امرداد 1332 ادامه داشت.

[Himmler 22,171]

28 بهمن ماه 1336(17 فوريه 1958) دكترمنوچهر اقبال نخست وزير وقت حزبي به نام «حزب مليّون» به رهبري خود تاسيس كرد. به اين ترتيب، اين پزشك امراض عفوني كه وارد صف دولتمردان شده بود دفعتا سياستمدار هم شد كه بعدا كارشناسي نفت را هم بر اين تخصّص ها اضافه كرد!. قبلا اميراسدالله علم، دوست نزديك شاه، حزب مردم را تشكيل داده بود. اين احزاب جنبه صوري داشتند (تشكيلات نداشتند) و هدف از تاسيس آنها اين بود كه نشان دهند در ايران هم دمكراسي وجود دارد و آسانتر در انتخابات مداخله كنند و هرکس را که بخواهند به دو مجلس بفرستند. پس از براندازي 28 امرداد و انحلال و يا منع فعاليت احزاب قديمي كه در جامعه ريشه گرفته بودند، روشنفكران جهان حكومت ايران را دولتي دست نشانده خارجي و غير دمكراتيك مي خواندند. مختصراعضاي اسمي دو حزب مردم و مليّون را برخي از مقامات دولتي و يا كساني تشكيل مي دادند كه در سر هواي كسب جاه و مقام داشتند.

[Himmler 22,171]

شاه طهماسب یکم، دومين شاه از دودمان صفويان 21 فوريه سال 1514 در نيمه شب به دنيا آمد و به همين سبب بسياري از مورخان 22 فوريه را زادروز او نوشته اند. وي پس از درگذشت پدرش شاه اسماعيل، در ده سالگي به سلطنت ايران رسيد و پنج دهه حكومت كرد. شاه طهماسب خوي سپاهيگري نداشت و در زمان او، ايران مورد تعرض خارجي قرار گرفت، آسيب ديد و تضعيف شد. وي در عين حال يك نويسنده بود و تذكره شاه طهماسب ازوست.

از رويدادهاي عصر شاه طهماسب يکم آمدن آنتوني جنكينسون انگلیسیAnthony Jenkinson از جانب اليزابت اول (1533 – 1603) از راه روسیه به قزوين و ملاقات او با شاه طهماسب در بیستم نوامبر 1562 و دادن نامه و هدایای پادشاه انگلستان است. طبق یادداشت های جنکینسون که در صفحات98 تا 100 کتاب «دیدار آنتونی جنکینسون از ایران (پرشیا) Journey Of Anthony Jenkinson Into Persia» تالیف ریچارد هکلویر Richard Hakluyt آمده است، شاه طهماسب به جاي بحث سياسي، از او درباره مذهبش پرسيده بود و پس از آن كه شنيد که مسلمان نیست بيرونش كرده بود. جنکینسون درباره چگونگي بیرون آمدن خود از کاخ سلطنتی قزوین نوشته است که به سبب خارج از اسلام بودنش، در طول راه بااو یک مامور حرکت می کرد که سطلی در دست داشت و خاک هرجارا که وی پای بر آن می نهاد با بیلچه برمی داشت به سطل می ریخت تا پای کافر زمین را آلوده و نجس نکند

[Himmler 22,171]

[TABLE=width: 580]

[TR]

[TD=class: body, width: 595, align: right]21 فوريه 1937 (اسفند 1315) پيمان سعد آباد به تصويب رسيد و لازم الرعايه شد. اين پيمان با نقشه لندن و در پي پديدار شدن نخستين جرقه هاي زنده شدن ناسيوناليسم ايراني و جان گرفتن آن، و با هدف كمرنگ كردن حقوق ايران در قراردادهايي بود كه دولت تهران در جريان كوچك شدن قلمرو خود و از دست دادن اراضي و شهرهايش با همسايگان امضا كرده بود.

قرارداد سعدآباد نوعي پيمان عدم تعرّض ميان ايران، افغانستان و تركيه بود. با امضاي اين قرارداد، خيال انگلستان از تلاش احتمالي ايران به بازگردانيدن دست كم مناطق تاجيك نشين افغانستان به قلمرو وطن آسوده شد. دولت لندن از آغاز سال 1921 و پس از مشاهده بر پاي ايستادن دولت بلشويکي روسيه درصدد برآمد که در کشورهاي جنوب روسيه، ناسيوناليست ها برسر کار آيند تا از پيشروي کمونيسم به سوي جزيره العرب و هندوستان جلوگيري شود و کودتاي سوم اسفند 1299 (فوريه 1921) در همين راستا بود ولي انتظار نداشت که اين حرکت به خيزش ناسيوناليسم ايراني و زمزمه بازگرداندن هرات و ... منجرشود که طرح پيمان سعدآبد را به ميان آورد.[/TD]

[/TR]

[TR]

[/TR]

[/TABLE]

[Himmler 22,171]

بيست و يکم فوريه سال 1973 به مناسبت پانصدمين سال تولد نيكلائوس كوپرنيكوس Nicolaus Copernicus (كپرنيك = کوپرنيک) رياضي دان و فضاشناس لهستاني و صاحب فرضيه «هليو سنتريك پلنتري» که 19 فوريه 1473 به دنيا آمده و 24 مه 1543 درگذشته بود در دانشگاههاي جهان غرب مراسمي برگزار شده بود و در اين مراسم، پژوهشگران نتيجه آخرين تحقيقات خودرا درباره کارهاي او مطرح ساخته بودند. کوپرنيک يکي از دانشمنداني است که ثابت كرد زمين از سيارات منظومه شمسي است و اين سيّارات در مداري به گرد خورشيد مي چرخند و در عين يك گردش هم به دور خود دارند. در مورد زمين، گردش به دور خورشيد فصول را به وجود مي آورد و به دور خود، شبانه روز را.

ابوریحان بیرونی دانشمند ایرانی این استدلال را پنج قرن پیش از کوپرنيک و با تفصیل بیشتری ارائه داده بود. بيروني گردش خورشيد، گردش محوري زمين و جهات شمال و جنوب را دقيقا محاسبه و تعريف كرده است. خورشيد گرفتگي هشتم آوريل سال 1019 ميلادي را در كوههاي لغمان (افغانستان كنوني) رصد و بررسي كرد و ماه گرفتگي سپتامبر همين سال را در در غزنه به زير مطالعه برد. از آنجا که قلم و ابزار تبلیغ عمدتا در دست اروپاییان (غرب) بوده است؛ از کوپرنیک در بسیاری از تالیفات به عنوان نخستین ریاضی دانی که ثابت کرد سیارات به گرد خورشید می چرخند نام برده شده است!

[Himmler 22,171]

25 فوريه 1916 (ششم اسفند 1294 ) نيروهاي روسيه تصرف شهر كرمانشاه را پس از عقب راندن ژاندارمهاي ايران تكميل كردند. نيروهاي روسيه از چهارم اسفند به كرمانشاه رخنه كرده بودند. دفاع نيروي ژاندارم از كرمانشاه برغم نداشتن اسلحه سنگين چشمگير بود. پيش از سقوط كرمانشاه گروههايي كه ازتهران، قم و اصفهان به اين شهر رفته بودند و نيز اعضاي كميته دفاع ملي به قصر شيرين نقل مكان كرده بودند. در پي سقوط كرمانشاه، عبدالحسين ميرزا فرمانفرما رئيس الوزراء وقت به نشانه اعتراض به اقدام روسها از سمت رياست دولت كناره گيري كرد. دولت وقت ايران در آغاز جنگ جهاني اول اعلام بيطرفي كرده بود كه به آن احترام گذارده نشد و طرفين جنگ دامنه نبرد خودرا به وطن ما کشانيدند که نيروي نظامي کافي براي دفاع از خود نداشت. در دوران جنگ جهاني اول، نيروهاي انگلستان و روسيه با هدف جنگ با عثماني و همچنين قطع نفوذ آلمان وارد ايران شده بودند

[Himmler 22,171]

در اين روز در سال 1302 ژنرال رضاخان پهلوي رئيس الوزراء از دكتر مصدق و شش رجل سياسي ديگر كه شهرت ميهندوستي داشتند خواست كه در امور مملكتي كه وطن مشترك است نظر و اندرز دهند و دعوت او را به مشورت بپذيرند. در اين کابينه، ژنرال رضاخان (بعدا رضاشاه پهلوي) خود سمت وزير جنگ را برعهده داشت. سلطان احمدشاه قاجار در اروپا بود. رضاخان از آبانماه اين سال رئيس الوزراء شده بود و برنامه دولت خود را بر اين اصول قرار داده بود:

ـ حفظ منافع كشور.

ـ رعايت قانون در همه شئون.

ـ تقويت هرچه بيشتر بنيه دفاعي و نيروهاي انتظامي كشور.

در كابينه قبلي، دكتر مصدق وزير امورخارجه بود و با رضاخان كه وزير جنگ بود در يك رديف قرارداشتند. رضاخان از کودتای سوم اسفند 1299 با داشتن عنوان سرداری سپه (نیروهای مسلح) قدرت اصلي ایران بشمار مي آمد.

[Himmler 22,171]

ششم اسفند 1353 (25 فوريه 1975 - 4 سال پيش از پيروزي انقلاب) دولت وقت به مناسبت نزديك شدن نوروز، بهاي طلا را هر كيلو گرم 41 هزار و 875 تومان (هرگرم 42 تومان) اعلام کرد که خبر آن همان روز از رادیو ـ تلویزیون پخش شد و در روزنامه ها به چاپ رسید. بهاي هرگرم طلا در ايران در یکم اسفند 1388 بیست و شش هزار و 870 تومان گزارش شده بود که 640 برابر آن زمان است حال آنکه افزایش برابری ارزها نسبت به ریال در همین فاصله از 150 برابر تجاوز نکرده است. در این فاصله، افزایش مقرری کارمندان حدود 60 برابر بوده است.

[Himmler 22,171]

26 فوريه سال 277 ميلادي «ماني انديشمند بزرگ ايراني و باني مكتب «مانيكيسم» پس از پنج ماه زندان اعدام شد. اعدام ماني نتيجه نفوذ بيش از حد روحانيون آيين زرتشت در دستگاه دولت ساساني ايران بود. ماني كه افكار او از شرق تا چين و در غرب، تا اروپا را فراگرفت عقيده داشت كه معنويت و ماديت هميشه در تضاد هستند و همه مشكلات جهان و مسائل بشر از ماديات و ماديگري سرچشمه مي گيرد. ماني مكتب (ايسم) خود را برپايه معنويت، خوبي، راستگويي، دفاع از حقيقت و نيز اعتدال و ميانه روي در زندگاني روزمره قرارداده بود و از اين جهت است كه مورخان و فلاسفه وي را «آموزگار معنويت» لقب داده اند.

«ماني» مي گفت كه دلبستگي مطلق به ماديات و پيروي از «نفس اماره» است كه بشر را به دروغگويي، ارتكاب جنايت و انواع بدي كردن وادار مي كند. وي تاكيد داشت كه ماديات انسان را اسير و برده نفس خود مي كند، و خودخواهي و جاه طلبي فردي را به وجود مي آورد. طبق آموزش هاي ماني، «ماديت» نبايد وارد وجود (ذهن) انسان شود و تاكيد داشت كه براي جلوگيري از ورود ماديات به وجود انسان؛ بايد به آموزش و پرورش كودك توجه شود تا «انسان»، غير مادي پرورش يابد. بنابراين، بي جهت نيست كه ماني ايراني را يكي از پدران «آموزش و پرورش» مي دانند، و او بود كه فراهم آوردن وسايل آموزش و پرورش درست (داراي هدف) كودكان و نوجوانان را مهمترين تكليف مديريت يك جامعه (دولت) قرار داد.

در فلسفه «ماني» جرم يعني تجاوز به حقوق ديگران اعم از فرد يا جمع. او مي گفت «فرد معنوي» به حقوق خود قانع است؛ لذا در صدد تجاوز به حقوق ديگران برنمي آيد، و همين قانع بودن به حق، انسان را غرق لذت مي كند.

فلسفه ماني برخلاف تصوف، خواهان معنويت مثبت، كار و كوشش عادي، انگيزه خدمت به جامعه، ثمربخش بودن و توليد است.

«ماني» تا آن حد از گرايش مردم به ماديات وحشت داشت كه اعتدال در لذات جسماني را توصيه مي كرد از جمله اين كه مردها را از توجه بيش از حد به زن و در حقيقت «***» كه ممكن است مرد را به راه نادرست بكشاند و آلوده سازد برحذر مي داشت.

ماني در زندگي شخصي با خوردن گوشت و خوراكيهايي كه از مواد غير خالص تهيه مي شدند موافقت چندان نداشت و انسان را ذاتا گوشتخوار نمي دانست.

فلاسفه اروپايي هنوز در گفته و نوشته هاي خود از انديشه هاب «ماني» نقل و به آنها استناد مي كنند.

[Himmler 22,171]

28 فوريه 1881 نيروهاي روسيه شهر تاريخي مرو را تصرف و ضميمه قلمرو آن كشور كردند. «مرو» بارها حاكم نشين خراسان بزرگ، از شهرهاي باستاني ايران و مهد فرهنگ ايراني و احياء زبان و ادبيات فارسي بود و سامانيان بزرگترين كتابخانه عمومي را كه الگوي كتابخانه هاي امروز جهان شده است در آنجا تاسيس كرده بودند. كتابخانه مرو در عين حال بزرگترين كانون پژوهشي قرون وسطا و نيز مركز تاليف و ترجمه و تكثير كتاب به زبان فارسي بود. روسها قبلا بخارا و خيوه را تصرف كرده بودند. دولت وقت تهران دو واحد نظامي براي دفاع از مرو به فرماندهي دو شاهزاده قاجار روانه ساخته بود كه بين راه در حوالي قوچان، ميان اين دو شاهزاده اختلاف شخصي بروز كرد و به علت رنجش يكي از آنان از ديگري و بازگشت، ماموريت به اجرا در نيامد!.

استالين هنگام مرز بندي مجدد و ايجاد جمهوري در منطقه فرارود برحسب مليّت و زبان محلي، مرو و بخارا را به تاجيكستان پارسي زبان نداد كه مبادا روزگاري با ايران و افغانستان، بارديگر امپراتوري ايران را تشكيل دهند.

تهران نه تنها اعتراضي به اين تقسيم بندي استالين نکرد بلکه در صدد برنيامده است تا تلفظ عاميانه «عشق آباد» را اصلاح كند و دست كم از روزنامه ها بخواهد تا آن را با رسم الخط درست «اشك آباد» بنويسند كه بناي آن مربوط به دوران اشكانيان و زمان پادشاهی اشک یکم است

[Himmler 22,171]

سلطان احمد شاه قاجار نهم اسفند 1308 (28 فوريه 1930) درست 4 سال و 4 ماه پس از خلع قاجاريه از سلطنت ايران در 32 سالگي در پاريس و در تبعيد درگذشت. وي دچار اضافه وزن و بيماري كليوي بود. احمدشاه را در تيرماه 1288 در 12 سالگي برجاي پدرش نشانده بودند كه سه سال و چند ماه پس از كودتاي ژنرال رضاخان، از سلطنت خلع شده بود. احمد شاه به اراده خود به اروپا رفته بود كه ديگر به او اجازه بازگشت داده نشده بود. از بررسي خاطرات رجال آن زمان و رفتار احمدشاه چنين بر مي آيد كه نمي توان نسبت به وطندوستي او ترديد كرد. وي بر خلاف ديگر سلاطين قاجاريه، فردي اهل مطالعه، داراي تفکر سياسي و از وضعيت جهان نسبتا آگاه بود و سياستها را مي شناخت و راه گريز از آنها مي دانست ولي وسيله و امكانات او محدود بود؛ نه ارتشي قابل ملاحظه داشت و نه بودجه كافي. بي خيالي رجال، اوضاع زمان و مداخله بيگانه هم مانع از آن بود كه بتواند اقدامي كند. او در23 سالگي با مهارت تمام كودتاي ژنرال رضاخان ــ سيد ضياء را از سر گذرانيده بود. پس از آنکه احمدشاه در مهمانی پادشاه انگلستان در لندن حاضر نشد کلمه ای در تایید قرارداد آن دولت با وثوق الدوله بگوید که ایران را عملا تبدیل به یک سرزمین تحت الحمایه انگلستان می کرد، مورخان متفق القول وی را مردی میهندوست و ذاتا نیرومند توصیف کرده اند. شاید همین ایستادگی احمدشاه، به طرح نقشه کودتا و مآلا به حذف وی انجامید.

[Himmler 22,171]

28 فوریه 1921 دولت لنين به منظور خنثي كردن توطئه هاي انگلستان، با افغانستان يك پيمان دوستي دائمي، كمك متقابل و عدم مداخله در امور يكديگر را امضاء كرد و تا دهها سال، سياست بي طرفي و عدم تعهد افغانستان به دليل همين پيمان بود. دولت لنين چنين پيماني را هم با ايران امضاء كرد و ايران در برابر الغاء همه دعاوي و امتيازات و مطالبات روسيه تزاري، متعهد شده بود كه با دولتهاي مخالف و معارض روسيه شوروي «هم ـ پيمان» نظامي نشود (عهدنامه 1921)، ولي شاه سابق با وارد ساختن ايران به پيمان بغداد (سنتو) و دادن اجازه به آمريكا كه در چند نقطه در ايران بر ضد روسيه دستگاه استراق سمع مستقر سازد عملا مفاد آن قرارداد را نقض كرده بود. پس از انقلاب، دولت موقت به نخست وزيري مهدي بازرگان عهدنامه 1921 را يكجانبه لغو كرد كه این اقدام با شتاب زيادی که در انجام بکاررفت در برابر علامت سئوال است.

[saba mn 20,993]

[h=1]سوم دی در آینه تاریخ معاصر ایران[/h] [h=3]تهران- ایرنا- امروز چهارشنبه سوم دی 1393 هجری خورشیدی، یکم ربیع الاول 1436 هجری قمری، بیست و چهارم دسامبر 2014 میلادی است. 28 سال پیش در چنین روزی، عملیات کربلای 4 با رمز «یا محمد(ص)» آغاز شد.[/h]

مهمترین رویدادهای تاریخ معاصر ایران در این روز، به شرح زیر است:

 

 

 

 

 

3 دی 1376

 

کارلوس، رهبر گروهی که در سی ام آذر 1354 هجری خورشیدی، وزیران شرکت کننده در نشست اوپک را به گروگان گرفته بود، در پاریس به حبس ابد محکوم شد. او پس از 39 سال زندگی مخفی در تابستان 1373 هجری خورشیدی در سودان دستگیر و به فرانسه تحویل شده بود.

 

 

 

3 دی 1365

 

عملیات کربلای 4 در جبهه ی شلمچه با هدف تصرف شهر بصره و تهدید جاده صفران – بصره با «رمز یا محمد(ص)» آغاز شد.

 

 

 

3 دی 1357

 

بر اثر انفجار لوله انتقال دهنده نفت گچساران به جزیره خارک، انتقال نفت از این لوله متوقف شد.

 

 

 

3 دی 1357

 

غلامحسین صدیقی از پیشنهاد محمدرضا پهلوی برای پذیرفتن مسوولیت نخست وزیری خودداری کرد، این پیشنهاد به دنبال سکته قلبی ارتشبد ازهاری نخست وزیر وقت مطرح شده بود.

 

 

 

3 دی 1344

 

جنگنده های عراقی ناحیه های مرزی ایران را بمباران کردند.

 

 

 

3 دی 1340

 

سید محمدصادق طباطبایی از رجال عصر مشروطیت در 81 سالگی درگذشت.

 

 

 

3 دی 1334

 

علیقلی اردلان به مقام وزیر امور خارجه محمدرضا پهلوی منصوب شد.

 

 

 

3 دی 1331

 

برای نخستین بار کمیسیون مطبوعات در وزارت کشور تشکیل شد. برپایه ماده پنج قانون مطبوعات درخواست تأسیس روزنامه یا مجله به وسیله ی کمیسیون مطبوعات رسیدگی می شد و هر فردی قصد تاسیس روزنامه یا مجله داشت باید از وزارت کشور اجازه بگیرد.

 

 

 

3 دی 1326

 

شیخ حبیب ‏اللَّه ذوالفنون منجم، شاعر معاصر و صاحب آثار ارزنده ای چون حرکت ماه (قمر) و دیوان اشعار در 87 سالگی درگذشت.

 

 

 

3 دی 1321

 

لایحه تعلیمات اجباری در ایران تقدیم مجلس شورای ملی شد، برپایه این قانون آموزش عمومی در ایران اجباری، رایگان و یکسان به همه ی مردم کشور عرضه می شد.

 

 

 

3 دی 1313

 

بخشنامه وزارت امور خارجه درباره استفاده از کلمات ایران و ایرانی به جای پرس و پرسین صادر شد، در این سند وزارت امورخارجه ضمن آوردن دلایلی درباره برتری و ترجیح کاربرد کلمات ایران و ایرانی به جای پرس و پرسین، بیان کرد که این موضوع مورد تصویب مقامات عالی کشور هم قرار گرفته و از یکم فروردین 1314 لازم الاجرا است.

 

 

 

3 دی 1311

 

عبدالحسین تیمورتاش وزیر دربار پهلوی به اتهام جاسوسی از کار برکنار شد و در خانه خود واقع در بیرون دروازه باغشاه زیر نظر قرار گرفت. رضاخان در این ارتباط گفت: دربار را منحل کنید. من دربار نمی خواهم و تیمورتاش وزیر دربار من نیست.

 

 

 

3 دی 1307

 

سیدحسن تقی زاده از رهبران انقلاب مشروطیت، استاندار خراسان شد.

 

 

 

3 دی 1300

 

اعتلاء الملک وزیر مختار دولت ایران در افغانستان به کابل وارد شد و از طرف دولت آن کشور از وی پذیرایی به عمل آمد.

 

 

 

3 دی 1290

 

یپرم خان رییس نظمیه با عده ای از نیروهای مسلح، مجلس شورای ملی را در بهارستان به محاصره درآورد، نمایندگان را با وضعیت توهین آمیزی اخراج کرد و در ورودی مجلس را قفل و مهر و موم کرد، از این روز دیکتاتوری ناصرالملک، نایب السلطنه و صمصام السلطنه بختیاری، رییس الوزرا با حمایت روسیه آغاز شد.

 

 

 

برگرفته از: روزشمار تاریخ معاصر ایران(جلد1)

 

آرشیو خبری خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا)

 

گروه اطلاع رسانی