رفتن به مطلب

مفهوم اکولوژیکی انواع گونه ها


ارسال های توصیه شده

هر گونه ( Species) مطابق ویژگی های زیست شناختی و بوم شناختی خود دارای صفت یا صفاتی است که این صفات در ارتباط با اصول و مفاهیم مربوط به جمعیت، جامعه و روابط متقابل موجودات زنده با محیط است و برای سهولت در شناخت نقش اکولوژیکی جاندار کاربرد دارد.

  1. گونه های بومی Native Species: به گونه هایی که موطن یا زادگاه اصلی آن ها یک محدوده مشخص باشد و به طور طبیعی در آن محدوده یافت شوند و زندگی کنند، گونه بومی اطلاق می گردد. مثل گور آسیایی در ایران و یا پلنگ ایرانی. این گونه ها می توانند در کشورهای مختلف همسایه نیز یافت شوند. گونه های بومی عموماً مهاجر نیستند.

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

  1. گونه غیر بومی Non-native/Exotic Species: گونه هایی که به طور طبیعی به یک اکوسیستم تعلق ندارند و به طرق متفاوت به یک محیط تازه وارد می شوند. این گونه ها نقش خنثی دارند و آسیب چندانی به محیط یا سایر جانداران نمی زنند. درخت اکالیپتوس و آسماندار، نوتریا از جوندگان، راکون در تالش و آهوی کوهی دره شوری در جزیره فارور از جمله گونه های غیر بومی هستند.

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

  1. گونه های انحصاری یا بومزاد یا اندمیک Endemic Species: اگر یک گونه تنها در یک منطقه خاص جغرافیایی محدود به مرزهای مشخص یافت شود؛ به آن اندمیک گویند. تعداد و الگوی پراکَنش گونه های اندمیک با عوامل مختلفی نظیر مساحت، عرض جغرافیایی و غنای گونه ای منطقه رابطه دارد.

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

  1. گونه های غالب Dominant Species: به گونه ای که بیشترین تراکم یا به اصطلاح چیرگی را در یک محدوده مشخص داشته باشد، گونه غالب می گویند. برای مثال آهوی ایرانی در پناهگاه حیات وحش موته یک گونه غالب است.

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

  1. گونه های شاخص یا نشانگر Indicator Species: به هر گونه موجود زنده که مبین صفت یا ویژگی محیط است گونه شاخص گویند. برای مثال یک گونه ممکن است معرف نوع خاصی از زیستگاه باشد و یا وضعیت محیطی را ترسیم کند؛ مثلاً شیوع بیماری، آلودگی، رقابت گونه ای و یا تغییرات اقلیمی. گونه های شاخص می توانند در بین حساس ترین گونه ها در یک منطقه باشند و به عنوان نشانگری برای هشدار وضعیت شرایط یک منطقه باشند. گونه های که شدیداً با یک محیط خاص سازگار شده اند و حضورشان در آن زیستگاه نشانگر ویژگی های آن منطقه است. برای مثال آگامای سر وزغی دم سیاه را می توان در کویرهای با بستر ماسه بادی در ایران یافت. این گونه با زیستگاه ماسه بادی شناخته می شود.

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

  1. گونه های مهاجم Invasive Species: به گونه های غیر بومی و غریبه که بنا به هر دلیل به یک اکوسیستم و محیط تازه وارد می شوند و با گونه های بومی در یک محیط رقابت می کنند، گونه مهاجم گفته می شود. گونه های غریبه در ابتدا اگر وارد یک محیط تازه و ناشناخته شوند و بتوانند زادآوری نمایند در فاز تثبیت ( Stablished) قرار می گیرند و پس از فاز تثبیت در صورت مساعد بودن شرایط محیطی برای جاندار ( از قبیل نور، دما، غذا، آب، طعمه، جفت، زیستگاه و …) می تواند منابع گونه های بومی را استفاده نموده و به عنوان رقیبی تازه برای گونه های بومی تلقی گردد. در نتیجه این رقابت گونه تازه وارد در صورت برتری می تواند گونه بومی را از محیط حذف نموده و اثرات منفی و زیانبار بر اکوسیستم بگذارد. به این گونه ها، مهاجم می گویند. برای مثال مرغ مینا در جنوب ایران یک گونه بومی است اما در شهر قم یا تهران به عنوان یک گونه مهاجم شناخته می شود. آزولا که یک گیاه بومی کالیفرنیاست یک گونه مهاجم است که حضورش سبب آسیب به سایر جانداران می شود. گونه های مهاجم در هر کشوری وجود دارد اما در ایران به طور جامع تاکنون تحقیقی در مورد آن ها صورت نگرفته است.

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

  1. گونه های پرچم دار Flagship Species: گونه هایی که بر مبنای آسیب پذیری ( لاک پشت دریایی)، جذابیت ( پاندا) یا شاخص بودن ( شیر) آن ها و به منظور جلب حمایت و توجه عموم مردم انتخاب می شوند. گونه پرچم مفهومی در راستای اصول و سیاست های حفاظتی دارد. تمرکز بر حفاظت این گونه ها ممکن است باعث بهبود وضعیت حفاظتی بسیاری از گونه های همبوم با آن ها شود.

 

  1. گونه کلید یا سنگ بنا Key Stone Species: گونه هایی هستند که نقش مهمی را در حفظ ساختار یک جامعه اکولوژیک به عهده دارند. حذف هر یک از این گونه ها از یک جامعه اکولوژیک منجر به تأثیرات شدید و بعضاً ویرانگر بر گونه های دیگر و ساختار جامعه می گردد. گونه های کلیدی معمولاً فراوان ترین گونه های جامعه نیستند اما تأثیر آن ها با توجه به فراوانی نسبی آن ها، بسیار زیاد است. انجیر کوهی با توجه به مقاومت بالا نسبت به سرما و خشک سالی، منبعی برای تغذیه گونه های مختلف جانوری در مناطق کوهستانی ایران محسوب می گردد و یک گونه سنگ بناست.

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

  1. گونه چتر یا سایبان Umbrella Species: گونه چتر به جانداری گفته می شود که حضورش در یک محیط برای سایر گونه ها جنبه حمایتی دارد؛ و در زیر چتر او به خوبی زندگی می کنند. ه عبارت دیگر این گونه ها با دارا بودن گستره خانگی وسیع و نیازهای زیستگاهی گسترده با سایر گونه ها همپوشانی زیستگاهی داشته و اگر در حفاظت از آن ها گام برداریم، سایر گونه ها به طور غیر مستقیم حفظ می شوند. یوزپلنگ آسیایی به عنوان یک گونه چتر شناخته می شود.

 

  1. ۱۰. گونه فرصت طلب Opportunistic/Apocratic Species: گونه هایی که نیازهای زیستی زیادی ندارند، مقاومند و به سرعت در محیط استقرار می بایند. و در اکوسیستم های متفاوت قادر به ادامه حیات هستند. به این گونه ها، انواع عمومی یا کم توقع هم می گویند چراکه نیاز خاصی برای ادامه حیات ندارند. از جمله آن ها می توان به روباه معمولی و یا درختچه تمشک در شمال ایران اشاره نمود. بسیاری از گونه های فرصت طلب می توانند به گونه مهاجم تبدیل شوند.

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
نوشته: بهزاد زادهوش، مدیر گروه جانورشناسان فلات پارس منابع: اکولوژی عموی، اردکانی محمدرضا، انتشارات دانشگاه تهران مبانی زیست شناسی حفاظت، همامی محمودرضا، انتشارات جهاد دانشگاهی جزوه مبانی مدیریت حیات وحش، جلیل سرهنگ زاده، دانشگاه یزد جزوه درختان و درختچه های ایران، محمد حسن امتحانی، دانشگاه یزد تصاویر: بهزاد زادهوش، محمد علی الله قلی

لینک به دیدگاه

به گفتگو بپیوندید

هم اکنون می توانید مطلب خود را ارسال نمایید و بعداً ثبت نام کنید. اگر حساب کاربری دارید، برای ارسال با حساب کاربری خود اکنون وارد شوید .

مهمان
ارسال پاسخ به این موضوع ...

×   شما در حال چسباندن محتوایی با قالب بندی هستید.   حذف قالب بندی

  تنها استفاده از 75 اموجی مجاز می باشد.

×   لینک شما به صورت اتوماتیک جای گذاری شد.   نمایش به صورت لینک

×   محتوای قبلی شما بازگردانی شد.   پاک کردن محتوای ویرایشگر

×   شما مستقیما نمی توانید تصویر خود را قرار دهید. یا آن را اینجا بارگذاری کنید یا از یک URL قرار دهید.

×
×
  • اضافه کردن...