مراقب داروهای گیاهی باشید!

[Mahnaazz 13,133]

مراقب داروهای گیاهی باشید!

 

 

 

اگر مردم قصد دارند از تركیبات گیاهی مصرف كنند توصیه می‌كنیم به داروخانه‌های دانشكده‌های طب سنتی مراجعه كنند.

 

با اقبال روش‌های درمانی سنتی، استفاده از گیاهان دارویی برای درمان بیماری‌ها رایج شده و در سبد خرید ایرانی‌ها جایگاه ویژه‌ای پیدا كرده است. این روزها دردی نیست كه در قفسه‌ عطاری‌ها دارویی برایش یافت نشود. عطار‌ها به مشتری‌‌های‌شان «نه» نمی‌گویند . كافی است بیماری‌تان را با عطار در میان بگذارید تا با ارائه تركیبی گیاهی یا بسته‌ای درمانی راهی منزل شوید، بدون آنكه هزینه ای برای ویزیت متخصص طب سنتی اختصاص دهید. متخصصان طب سنتی از این موضوع به عنوان زنگ خطر یاد می‌كنند و می‌گویند نمی شود بدون ویزیت بیمار و بررسی شرایط جسمی و صرفا به این دلیل كه داروی تجویز شده گیاهی و بی‌خطر است برای بیمار دارویی گیاهی تجویز كرد. این موضوع بهانه‌ای شد تا سراغ برخی از عطاری‌هابرویم و ادعاهای آنها را بررسی كنیم. در ادامه نظرات دكتر علیرضا عباسیان، متخصص طب سنتی و محمدهادی عطارنژاد، یكی از عطاران متعهد را در این زمینه می‌خوانیم.

داروی گیاهی ترك اعتیاد یكی از داروهایی است كه تبلیغش را به‌راحتی می‌توانید روی شیشه ویترین بسیاری از عطاری‌ها در سطح شهر ببینید. این بسته‌های دارویی غالبا دست‌ساز بوده و از تركیب چند گیاه دارویی به صورت كپسول‌ تهیه شده‌اند؛ كپسول‌هایی كه به دلیل پیشگیری از آشكار شدن فرمول تهیه‌شان هیچ برچسبی كه نشان‌دهنده تركیبات دارویی‌شان باشند، ندارند. از یكی از عطاران غرب تهران درباره داروی درمان اعتیادی كه روی ویترین مغازه‌اش تبلیغ كرده پرسیدم.

او درباره بسته درمان اعتیاد می‌گوید: ما از قرص‌های موجود در بازار برای درمان اعتیاد استفاده نمی‌كنیم و خودمان تركیبی ساخته‌ایم كه اسم آن را «معجون معجزه‌گر» گذاشته‌ایم و به صورت پودر به بیماران ارائه می‌دهیم. زنیان، گل ختمی، گیاه جاشیر (جوشیر)، گیاه سنا و. . . جزء تركیبات این معجون و قیمت آن حدود 120 هزار تومان است. لازم است بیمار سه دوره از آن استفاده كند تا نتیجه مطلوب را در مدت زمانی نزدیك به دو ماه و نیم از مصرف دارو بگیرد.

 

 

آنجا كه به نسخه پزشك نیازی نیست!

 

این عطار درباره مصرف این داروی گیاهی دست‌ساز می‌گوید: برای مصرف این دارو به نسخه پزشك نیازی نیست و مورد منع مصرفی برای آن در نظر نگرفته‌ایم. ما در ابتدای دوره درمان، مصرف مواد مخدر را به یكباره قطع نمی‌كنیم و مخدری كه بیمار از آن مصرف می‌كند را در دوزی مشخص كه معمولا میزان این دوز به اندازه مصرف سه روز بیمار است با دارو تركیب كرده و برای مصرف در اختیار او قرار می‌دهیم. بیمار در سه ، چهار روز اول مصرف دچار حالت تهوع شدید شده و نوعی بی‌میلی در او ایجاد می‌شود. در مرحله بعد به تدریج كل سموم بدن او دفع شده و پاكسازی انجام می‌شود. وی درباره مكانیسم اثر و تاثیرگذاری این دارو اضافه می‌كند: مكانیسم اثر این دارو به این صورت است كه در كنار آن بیماران حتما باید دركلاس‌های مربوط به ترك اعتیاد هم شركت كنند. اگر فردی تصمیم قاطع برای ترك داشته باشد این دارو بسیار كمك كننده است اما متاسفانه كمتر كسی سراغ این داروها می‌آید. معمولا افراد سراغ داروهایی می‌روند كه مواد روان‌گردان دارند.

كپسول‌های مرموزی كه لاغرتان می‌كند!

یكی دیگر از عطاری‌ها در شمال تهران دارویی گیاهی برای درمان چاقی دارد و به خاطر عرضه این دارو بین مردم مشهور است. او درباره چند و چون این دارو و تركیباتش می‌گوید: «برای درمان چاقی كپسول‌هایی را به مشتری‌ها ارائه می‌دهیم كه ساخت خودمان است. درواقع تركیبی از زیره، تخم شوید، تخم كتان، رازیانه، گل سرخ و چند گیاه دیگر است. این گیاهان را به صورت پودر درآورده و به شكل كپسول به مشتریان ارائه می‌دهیم. این دارو هم برای درمان چاقی و هم برای مواردی مثل زخم معده، نفخ معده و. . . مفید است. اسم این دارو «سی‌گل بوستان» است و با قیمت 15هزار تومان به فروش می‌رسد. عوارض جانبی برای این دارو دیده نشده و تاریخ مصرف هم برای این دارو در نظر گرفته شده است.» وقتی بسته‌بندی این دارو را مورد بررسی قرار دادیم متوجه شدیم كه تاریخ مصرف تا دو سال در نظر گرفته شده اما نكته جالب آن بود كه تاریخ تولید محصول مشخص نیست. به علاوه هیچ شماره ثبت یا مجوزی از طرف وزارت بهداشت یا موارد منع مصرف، توضیحاتی مثل تداخل دارویی یا عوارض جانبی برای این دارو پیدا نكرده‌ایم.

درمانی بی‌نام و نشان برای سینوزیت!

یكی دیگر از بسته‌های گیاهی و درمانی كه در این گزارش میدانی یافتیم پكیج سینوزیت بود كه یكی از عطاری‌ها در خیابان بهار تهران آن را به ما معرفی كرد. این عطار درباره این محصول می‌گوید: «این پكیج شامل بسته‌ای حاوی گیاه اكالیپتوس برای بخور، روغنی گیاهی برای ماساژ سینوس‌ها و پودر محرك مخاط بینی است. طریقه مصرف این بسته به این صورت است كه بیمار مبتلا به سینوزیت باید چهار روز با گیاه اكالیپتوس بخور و بعد از آن با روغن مخصوص سینوس‌هایش را ماساژ دهد. پس از این مراحل پودر داخل بسته را كه یك تركیب گیاهی است استنشاق كند. این پودر باعث ایجاد عطسه و تخلیه مجراهای سینوسی و بهبود سینوزیت می‌شود. قیمت این محصول 12 هزار تومان است. دوره درمان این محصول 20 روز تا یك ماه است و البته درمان آن به‌شدت و مدت ابتلای به سینوزیت بستگی دارد.» با این وجود در بررسی كه درباره این محصول داشتیم فقط یك جعبه مقوایی سفیدرنگ را دیدیم كه حتی اسم دارو روی آن وجود نداشت. فقط در داخل بسته بروشوری شامل توضیحات و نحوه مصرف دارو در نظر گرفته شده بود. خرید این محصول چیزی شبیه خرید تخم‌مرغ شانسی است كه مشخص نیست داخل آن چه چیزی باشد؛ یعنی قبل از خرید این پكیج به هیچ عنوان نمی‌دانید چه چیزی، با چه تركیباتی یا برای چه منظوری خرید می‌كنید.

از دیابت تا بواسیر وریزش مو

مورد بعدی كه به آن برخوردیم، انواع و اقسام داروهای تركیبی شركتی است؛ داروهایی مثل معجون تقویت قلب، تقویت قوای جنسی، درمان آسم، بواسیر، ریزش مو، تیروئید و. . . موردی از این محصولات شركتی را به عنوان نمونه بررسی كردیم كه دارویی به نام معجون دیابت است كه از تركیب گیاهان شنبلیله، گزنه، سنبل‌الطیب، برگ گردو، باباآدم، كلپوره و. . . به دست آمده و به صورت شربت استفاده می‌شود. در پرسشی كه از فروشنده داشتیم متوجه شدیم تركیبات این داروها به صورت كامل درج نمی‌شود به این دلیل كه مردم یا شركت‌های دارویی دیگر این تركیب را مورد استفاده قرار ندهند. به علاوه این دارو در موارد مختلفی مثل كنترل قند خون، تنظیم انسولین و فعال كردن لوزالمعده مورد استفاده قرار می‌گیرد. در بروشور داخل جعبه مواردی مثل روش مصرف، موارد منع مصرف، تداخل دارویی، عوارض جانبی و. . . درج شده است اما نكته‌ای كه در رابطه با این داروهای شركتی وجود دارد آن است كه حتی بدون مراجعه به پزشك، تشخیص علت بیماری و بدون نسخه در دسترس بیماران قرارمی‌گیرد.

از عطاران باتجربه بشنوید

برای قضاوت عادلانه درباره سوژه این شماره كه بررسی داروهای گیاهی تركیبی است سراغ یكی از عطاران باسابقه و باتجربه رفتیم. محمدهادی عطارنژاد درباره داروهای گیاهی تركیبی كه در عطاری‌ها وجود دارد، می‌گوید:

- این داروها به هیچ عنوان مورد تایید ما نیست و ممكن است عوارض جانبی داشته باشد. برخی افراد بی‌اطلاع ممكن است مواد شیمیایی را با گیاهان تركیب كرده و به فروش برسانند. خصوصا كه درباره اكثر داروهای تركیبی مشخص نیست كه دقیقا از چه موادی ساخته شده و حتی برای چه كسانی مناسب است. همه می‌دانند افراد مختلف طبع‌های متفاوتی دارند و هركس باید حتی درباره مصرف غذاهای مختلف هم طبع خود را در نظر داشته باشد چه رسد به مصرف داروها.

- یك دارو ممكن است برای یك نفر مفید باشد اما برای فردی دیگر با طبع متفاوت حتی مضر هم باشد.

به علاوه در درمان بیماری‌ها ابتدا باید بررسی شود كه علت بیماری چیست و آن را درمان كرد نه آنكه فقط علائم را از بین ببریم. این است كه افراد برای درمان بیماری‌های خود ابتدا باید به پزشك متخصص مراجعه كرده و پس از آن طبق دستور و توصیه پزشك از دارویی خاص استفاده كنند.

 

 

متخصصان طب سنتی چه می‌گویند؟

 

برای اطلاع از نظر كارشناسان درباره بسته‌های دارویی این‌چنینی كه این روزها به وفور در عطاری‌ها یافت می‌شوند، سراغ دكتر عباسیان، متخصص طب سنتی رفتیم و نظر او را جویا شدیم. عباسیان درباره این پكیج‌ها می‌گوید: این داروها به هیچ‌وجه مورد تایید كارشناسان و متخصصان طب سنتی نیست و مشكلی كه متاسفانه وجود دارد این است كه طیف بسیار پراكنده‌ای از این داروها وجود دارد؛ یعنی عطاران زیادی هستند كه بدون داشتن كوچك‌ترین تخصصی چنین داروهایی را تجویز می‌كنند. ما عطارانی داریم كه معمول‌تر عمل كرده و گیاهانی را براساس خواصی كه دارند به مشتریان ارائه می‌دهند، اینها می‌دانند و نسل اندر نسل عطار بوده‌اند اما عطارانی را هم داریم كه تعدادی كتاب معمول كه در بازار موجود است- كه اتفاقا غلط‌های زیادی هم دارند- را مطالعه می‌كنند و آنچه در كتاب می‌خوانند را تركیب كرده، به دست مشتری می‌دهند. عباسیان در ادامه می‌گوید: مردم باید توجه داشته باشند از چه كسی و چه مغازه‌ای دارو می‌خرند. تعدادی از عطاری‌ها را دیده‌ایم كه تا دیروز همان مغازه جوراب‌فروشی بوده و امروز به عطاری تبدیل شده است. البته بسیاری از عطاران هم هستند كه علم و تجربه دارند و نسخه‌های عجیب و غریب هم نمی‌پیچند. عطارنژاد درباره مجوز فروش داروهای گیاهی تركیبی در عطاری‌ها توضیح می‌دهد: قانون خاصی درباره فروش و ارائه داروهای گیاهی وجود دارد و ما باید تابع قانون باشیم. طبق قانون اعلام شده فروش داروهای تركیبی در عطاری‌ها ممنوع است و عطاران صرفا می‌توانند خود گیاهان را به صورت فله‌ای یا بسته‌بندی، عرقیجات، ادویه‌جات، برخی روغن‌های ساده

و. . . ارائه دهند.

- عباسیان درباره بسته‌های گیاهی که بدون مجوز در عطاری‌ها ارائه می‌شوند، می‌گوید:

این داروها به هیچ‌وجه مورد تایید كارشناسان و متخصصان طب سنتی نیست و مشكلی كه متاسفانه وجود دارد این است كه طیف بسیار پراكنده‌ای از این داروها وجود دارد؛ یعنی عطاران زیادی هستند كه بدون داشتن كوچك‌ترین تخصصی چنین داروهایی را تجویز می‌كنند. ما عطارانی داریم كه معمول‌تر عمل كرده و گیاهانی را براساس خواصی كه دارند به مشتریان ارائه می‌دهند، اینها می‌دانند و نسل اندر نسل عطار بوده‌اند.

 

 

خرید داروی گیاهی بدون نسخه ممنوع!

 

دکتر علیرضا عباسیان درباره تخصص طب سنتی به سیب‌سبز می‌گوید: مطالب طب سنتی فوق‌العاده تخصصی است. بسیاری از كلمات نوشته شده در كتاب‌ها معنایی متفاوت از آنچه در ذهن ماست را دارند؛ مثلا در كتاب قانون ابن‌سینا «خیار شنبر» به معنای «گیاه فلوس» است یا مثلا در مورد تخم كرفس بحث وجود دارد كه همان كرفس است یا جعفری یا حتی در مورد اسم بیماری‌ها كه در معنای متفاوتی به كار رفته‌اند؛ مثلا در عرف به لرزش دست می‌گویند بیماری«لقوه» اما در طب سنتی «لقوه» یعنی فلج شدن نیمی از صورت. مباحث طب سنتی بسیار تخصصی است و هركسی نمی‌تواند به صرف فروش گیاهان دارویی خود را متخصص طب سنتی بداند، گیاهان مختلف را تركیب كرده و تجویز كند؛ هرچند كه در مغازه عطاری مشغول به كار باشد. متاسفانه مردم شاید به دلیل صرفه‌جویی در پول یا وقت، بدون مراجعه به متخصص از عطاران می‌خواهند دارو تجویز كنند.

 

 

فروش داروهای تركیبی در عطاری‌ها ممنوع است

 

دکترعباسیان صراحتا می‌گوید: فروش داروهای تركیبی حتی داروهای تركیبی شركتی در عطاری‌ها ممنوع است و هر عطاری هم كه چنین كاری كند غیرقانونی عمل كرده است. البته برخی كارخانه‌های مشخص مثل گل‌دارو، باریج اسانس و یاس دارو جدای از این قضیه هستند زیرا داروهای این كارخانه‌ها در داروخانه‌ها هم توزیع می‌شود. فقط اینها مجاز هستند كه حتی همین‌ها را هم نباید عطاری‌ها ارائه كنند بلكه باید در داروخانه‌ها به فروش برسد بنابراین عطاری‌ها فقط مجازند گیاه خالص، عرقیجات، ادویه‌جات و. . . را ارائه دهند. مردم هم باید همین‌ها را از عطاری‌ها بخواهند.

 

 

داروهای گیاهی را از كجا بخواهیم؟

 

این متخصص طب سنتی توصیه می‌كند: اگر مردم قصد دارند از تركیبات گیاهی مصرف كنند توصیه می‌كنیم به داروخانه‌های دانشكده‌های طب سنتی مراجعه كنند. در تهران هفت كلینیك طب سنتی دانشگاهی وجود دارد؛ از جمله دانشگاه شاهد، شهید بهشتی، تهران، ایران و. . . همچنین در شهرهای بزرگ مثل شیراز، مشهد، كرمان، تبریز و. . . دانشكده‌های طب سنتی وجود دارد كه می‌تواند در این موارد به مردم كمك كند. در همین دانشكده‌ها هم داروها را با نسخه پزشك و با توجه به طبع مختلف افراد به مشتریان ارائه می‌دهند.

داروی لاغری با طعم مواد مخدر

دكتر عباسیان درباره پكیج درمان اعتیاد و كپسول‌های لاغری مورد اشاره در این گزارش توضیح می‌دهد: من به هیچ عنوان این داروها و موارد مشابه را تایید نمی‌كنم. بسیاری از افراد غیرمتخصص برای اینكه اثربخشی محصول خود را زیاد كنند داروهای شیمیایی را با داروهای گیاهی تركیب می‌كنند. قابل ذكر است تحقیقی كه در سازمان پزشكی قانونی انجام شده نشان می‌دهد بالای 80 درصد از داروهایی كه برای ترك اعتیاد و لاغری به مردم ارائه می‌شوند حاوی داروهای شیمیایی هستند به‌طوری‌كه مقداری مواد گیاهی عطری با آن تركیب می‌كنند كه بوی گیاهان دارویی را داشته باشد. بدتر از این مورد هم وجود دارد و آن است كه از مواد مخدر درتركیب داروهای لاغری استفاده می‌شود. كافی است فردی چنین تركیبی را مصرف كند و ببیند سریع لاغر شده، آن وقت است كه اكثر مردم به مصرف آن روی می‌آورند تا عوارض این تركیب مشخص شود، تا از چند صد نفر چند نفر شكایت كنند، تا سیستم پزشكی مطلع شود، پرونده وارد سیستم قضایی شود، تازه اگر دارو را پیدا كنند و مراحل طی شود؛ فروشنده هزاران بسته از دارو را فروخته است. بسیاری از چنین داروهایی شماره ثبت‌های جعلی دارند یا هیچ تلفن یا آدرس درستی‌ندارند.

برای مصرف داروهای گیاهی به این نكات توجه كنید

 

انتخاب اینكه برای درمان بیماری از داروهای گیاهی یا شیمیایی استفاده كنید برعهده خود شماست اما تصور اینكه می‌توان داروهای گیاهی را خودسرانه و با این فرض كه عوارض جانبی ندارند مورد استفاده قرار داد، اشتباه بزرگی است كه شاید جبران آن سخت باشد. افراد مختلف طبع‌های متفاوتی دارند، به علاوه برای درمان هر بیماری حتما باید ابتدا به متخصص مراجعه كرد بنابراین داروهای گیاهی را هم با تجویز متخصص و خرید از داروخانه‌های معتبر مصرف كنید.